Μα η κακή ψυχολογία πραγματικά επηρεάζει τη γονιμότητα;
Αν ψάξει κάποιος τη διεθνή βιβλιογραφία, είναι δυνατόν να εντοπίσει μελέτες, που πραγματεύονται τη σχέση της κακής ψυχολογίας με την πτώση στη γονιμότητα. Κάποιες από αυτές τις μελέτες μάλιστα φαίνεται να επιβεβαιώνουν τη σχέση της βεβαρημένης ψυχολογίας με προβλήματα γονιμότητας.
Η πλειοψηφία των μελετών αυτών όμως βασίζονται αποκλειστικά στην ανάλυση ερωτηματολογίων, μέσω των οποίων εκτιμάται η ψυχική κατάσταση των ζευγαριών και εν συνεχεία αυτή συσχετίζεται με τις πιθανότητες τα ζευγάρια αυτά να παρουσιάσουν προβλήματα γονιμότητας.
Η ανάλυση αυτή είναι εν πολλοίς ανεπαρκής, καθότι δεν απαντάει στο καίριο ερώτημα: «πώς η ψυχολογία αλλάζει βιοχημικές παραμέτρους, οι οποίες με τη σειρά τους παρεμποδίζουν τη γονιμότητα;».
Και ποιες είναι αυτές οι βιοχημικές παράμετροι, που θα μπορούσαν να επηρεαστούν αρνητικά από την κακή ψυχολογία, με αποτέλεσμα να παρεμποδιστεί η γονιμότητα;
Είναι γνωστό, πως, όταν κάποιος βρίσκεται υπό ψυχολογική πίεση, επηρεάζονται αρνητικά κάποιοι ορμονικοί δείκτες. Οι δείκτες αυτοί με τη σειρά τους ενδεχομένως να παρεμποδίσουν τη γονιμότητα. Θα μπορούσαμε να πούμε, πως τέτοιο δείκτες αποτελούν τον κατά κάποιον τρόπο «βιοχημικό σύνδεσμο» μεταξύ της ψυχολογικής πίεσης και της πρόκλησης δυσκολιών στη γονιμότητα.
Το 2014 στο Ηνωμένο Βασίλειο αίσθηση είχε προκαλέσει ένας τίτλος που εμφανίστηκε με διάφορες παρεμφερείς διατυπώσεις σε πολλά ευρείας αναγνωσιμότητας μέσα: «Το stress μπορεί να διπλασιάσει τον κίνδυνο υπογονιμότητας στις γυναίκες: Γυναίκες κάτω από έντονη πνευματική πίεση έχουν τις μισές πιθανότητες να συλλάβουν μετά από προσπάθειες 12 μηνών!» .
Τα σχετικά άρθρα παρουσίαζαν τα αποτελέσματα μελέτης επιστημόνων από τις Η.Π.Α., οι οποίοι αποπειράθηκαν να μελετήσουν τη σχέση άγχους και υπογονιμότητας, όχι βασιζόμενοι σε ερωτηματολόγια, αλλά σε μετρήσεις επιπέδων ορμονών στο σάλιο των συμμετεχόντων. Οι συγκεκριμένες ορμόνες ήταν και αυτές, η παραγωγή των οποίων τυπικά επηρεάζεται από τη ψυχολογική ή πνευματική πίεση. Το συμπέρασμα της μελέτης αυτής ήταν, πως όντως η ψυχική πίεση μέσω τις επιρροής της παραγωγής των συγκεκριμένων ορμονών επηρεάζει αρνητικά τις πιθανότητες των ζευγαριών να συλλάβουν.
Φυσικά, η μελέτη αυτή έγινε δημοφιλές θέμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανάλογα γνωστή όμως δεν έγινε και η «εμβάθυνση» στη μεθοδολογία της εν λόγω μελέτης, που δημοσιεύθηκε από το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Η ενδελεχής ανάλυση της συγκεκριμένης μεθοδολογίας από εξειδικευμένους επιστήμονες κατέδειξε σημαντικά κενά τόσο στη στατιστική μεθοδολογία της συγκεκριμένης μελέτης, όσο και την αναξιοπιστία του τρόπου συλλογής των δειγμάτων σιέλου, επί των οποίων έγιναν και οι συγκεκριμένες αναλύσεις. Τελικά τα συμπεράσματά της συγκεκριμένης μελέτης δεν φάνηκαν «αρκούντως ανθεκτικά» στην ανάλυση από ειδικούς…
Δηλαδή δεν υπάρχει κανένας «βιοχημικός» σύνδεσμος μεταξύ της ψυχικής πίεσης και της μείωσης της γονιμότητας;
Το ερώτημα αυτό δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί με απόλυτο τρόπο.
Εδώ αξίζει να ανακαλέσουμε μια ενδιαφέρουσα μελέτη του 2015. Η μελέτη αυτή αφορούσε αρουραίους. Οι επιστήμονες παρατήρησαν, πως όταν οι θηλυκοί αρουραίοι βρεθούν σε συνθήκες πίεσης, σε μια περιοχή του εγκεφάλου τους, που ονομάζεται υποθάλαμος αυξάνεται η παραγωγή μίας πρωτεΐνης, της RFRP3. Η αύξηση των επιπέδων της πρωτεΐνης αυτής, ως αποτέλεσμα έχει τη μείωση της γονιμότητας του ζώου. Αν αντίθετα, με κάποιες γενετικές τεχνικές, η παραγωγή της πρωτεΐνης αυτής ανασταλεί, η γονιμότητα του ζώου δεν επηρεάζεται, ακόμα και αν αυτό βρίσκεται υπό πίεση.
Οι συντάκτες της μελέτης αυτής υπέθεσαν, πως η λειτουργία της συγκεκριμένης πρωτεΐνης, είναι η παρεμπόδιση έναρξης κύησης στο θηλυκό ζώο, όταν οι συνθήκες (όπως για παράδειγμα η διαθεσιμότητα τροφής) δεν ευνοούν την τελεσφόρηση της κύησης, αλλά και την επιβίωση του απογόνου.
Η πρωτεΐνη RFRP3 παράγεται και στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Είναι επομένως λογικοφανές να υποθέσει κάποιος, πως αν καταφέρουμε να αναστείλουμε τη λειτουργία της, θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε και την υπογονιμότητα, που ενδεχομένως οφείλεται στην ψυχολογική πίεση και σήμερα εντάσσεται στην κατηγορία της «αγνώστου αιτιολογίας» υπογονιμότητα.
Τα πράγματα όμως δυστυχώς δεν είναι τόσο απλά. Αυτό δεν αποτελεί προς το παρόν τουλάχιστον τίποτα άλλο από μία «γοητευτική» υπόθεση, η οποία παρασάγγας απέχει από την ενσωμάτωσή της στην πάγια κλινική πρακτική.
Οι βιοχημικές διεργασίες στον άνθρωπο είναι συχνά «παραπλήσιες» με αυτές σε άλλα θηλαστικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει, πως είναι και ακριβώς όμοιες. Όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός, πως φαίνεται πιθανό να εντοπίστηκε ένας «βιοχημικός σύνδεσμος», ο οποίος συνδέει την υπογονιμότητα με την ψυχική πίεση. Περαιτέρω μελέτη θα καταδείξει, αν αυτή η υπόθεση θα αποδειχθεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.
Επομένως…
Η γονιμότητα και οι βιοχημικοί μηχανισμοί, που την επηρεάζουν, δεν έχουν ακόμα διασαφηνισθεί πλήρως. Οι διεργασίες αυτές αποτελούν «επιστημονικό πεδίο δόξης λαμπρό» και η επ’ αυτού έρευνα είναι ιδιαίτερα εντατική. Είναι όμως σημαντικό να μην βιαζόμαστε να αποδεχθούμε τα διάφορα «εντυπωσιακά» ευρήματα, χωρίς πρώτα να τα υποβάλουμε στη βάσανο του επιστημονικού διαλόγου, που βασίζεται σε στοιχεία και κατ’ ουσίαν γίνεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
