Ας ξεκινήσουμε με λίγη ορολογία…
Το μωρό έχει δύο «πόλους» (δηλαδή δύο «άκρες»): την κεφαλή και το ουραίο τμήμα. Οι δύο πόλοι συνδέονται μεταξύ τους με μία ευθεία γραμμή, που την ονομάζουμε «άξονα». Με μία γραμμή, δηλαδή με έναν «άξονα» συνδέεται και το κεφάλι της μητέρας με τον κόκκυγα (την «ουρά» της σπονδυλικής στήλης).
Το «σχήμα» του εμβρύου αναφέρεται στην σχέση του άξονα των πόλων του μωρού σε σχέση με τον άξονα της μητέρας (βλ. εικόνα).
Έτσι έχουμε:
• κάθετο σχήμα (ο άξονας του μωρού και της μητέρας είναι παράλληλοι μεταξύ τους)
• λοξό σχήμα (ο άξονας του μωρού και της μητέρας σχηματίζουν μεταξύ τους μία οξεία γωνία)
• εγκάρσιο σχήμα (πρόκειται για μία «ακραία» περίπτωση λοξού σχήματος, όπου ο άξονας του μωρού είναι σχεδόν κάθετος στον άξονα της μητέρας)
Ο όρος «προβολή» αναφέρεται στο τμήμα αυτό του εμβρύου, το οποίο εισέρχεται στην πύελο και ονομάζεται «προβάλλουσα μοίρα» του μωρού.
Έχει υπολογιστεί, πως το 97% των εμβρύων εισέρχονται στην πύελο με το κεφάλι, οπότε μιλάμε για «κεφαλική» προβολή. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα το μωρό να εισέλθει στην πύελο με την ουρά, οπότε μιλάμε για «ισχιακή» προβολή ή με τη ράχη ή τα άκρα (το χέρι ή το πόδι).
Υπάρχουν και οι λεγόμενες «μεικτές» προβολές, στις οποίες δίπλα στην προβάλλουσα μοίρα εντοπίζεται και ένα άκρο. Για παράδειγμα, ενδέχεται το κεφάλι του μωρού να έχει εισέλθει στην πύελο και με το χεράκι του να ακουμπά μία παρειά (μάγουλο) του.
Λίγα λόγια για την κεφαλική προβολή
Η κεφαλική είναι και η τρόπον τινά «επιθυμητή» προβολή, καθότι τότε αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες για φυσιολογικό τοκετό (ή για να είμαστε πιο ακριβείς: κολπικό τοκετό).
Δεν είναι όλες οι κεφαλικές προβολές ίδιες μεταξύ τους. Έτσι έχουμε την λεγομένη «προσθία» κεφαλική προβολή, στην οποία το μωράκι «κοιτάζει» προς το δάπεδο, όταν η μαμά του είναι ξαπλωμένη ανάσκελα, η οποία και είναι η μάλλον «ευνοϊκότερη» προβολή για την επίτευξη φυσιολογικού τοκετού.
Υπάρχει και η «οπισθία» κεφαλική προβολή, στην οποία το μωράκι κοιτάζει προς την οροφή, όταν η μαμά είναι ξαπλωμένη ανάσκελα. Η οπισθία προβολή σε καμία περίπτωση δεν αποκλείει το φυσιολογικό τοκετό, αλλά ενδέχεται να καθυστερήσει την εξέλιξή του.
Φυσικά ακόμα και η κεφαλική προβολή δεν αποτελεί «εγγύηση» επιτυχίας του φυσιολογικού τοκετού.
Αναφέρουμε χαρακτηριστικά μία περίπτωση κεφαλικής προβολής, η οποία και συνεπάγεται κατά κανόνα την καταφυγή στην καισαρική τομή. Πρόκειται για την «προσωπική» προβολή, στην οποία το μωράκι κατεβαίνει με το πρόσωπο στραμμένο προς την πύελο (βλ. εικόνα).
Η ισχιακή προβολή και ο φυσιολογικός τοκετός
Μιλάμε για ισχιακή προβολή, όταν το μωράκι «κατεβαίνει με τα πόδια», όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Ένα μεγάλο ποσοστό των εμβρύων με ισχιακή προβολή είναι δυνατό να έρθουν στον κόσμο με φυσιολογικό τοκετό. Εντούτοις, όπως καταδεικνύουν και τα στοιχεία μελέτης του 2000, στις περιπτώσεις αυτές η διενέργεια καισαρικής τομής μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων στο νεογνό.
Είναι εφικτός ο φυσιολογικός τοκετός σε εγκάρσια σχήματα;
Τα εγκάρσια σχήματα (σε αυτά περιλαμβάνουμε και το λοξό σχήμα) δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένα, αφού απαντώνται σε ποσοστό 0,33% των τελειόμηνων κυήσεων. Σε πρόωρες κυήσεις όμως το ποσοστό αυτό υπολογίζεται, ότι είναι έως και έξι φορές υψηλότερο.
Τα σχήματα αυτά πρακτικά αποκλείουν το φυσιολογικό τοκετό και η καισαρική τομή είναι ουσιαστικά μονόδρομος.
Πότε το μωρό παίρνει την «τελική» θέση του μέσα στη μήτρα;
Όσο το μέγεθος του μωρού είναι μικρό σε σχέση με την ενδομητρική κοιλότητα, έχει «ευχέρεια κινήσεων» και η θέση του αλλάζει συνεχώς. Συνήθως, την «τελική» του θέση τη λαμβάνει μετά τα μέσα του τρίτου τριμήνου και συγκεκριμένα μεταξύ των 32 και 36 εβδομάδων κύησης.
Πώς ο ιατρός διαπιστώνει την προβολή του μωρού;
Τη θέση του μωρού ο μαιευτήρας είναι σε θέση να τη διαπιστώσει με την ψηλάφηση της μήτρας, αλλά και με το υπερηχογράφημα.
Πάντως πλήρη εικόνα της θέσης του μωρού ο ιατρός έχει μετά και από την κολπική εξέταση. Στα πλαίσια της εξέτασης αυτής εισάγει δύο δάκτυλα στον κόλπο της εγκύου και ψηλαφεί την προβάλλουσα μοίρα του μωρού. Έτσι μπορεί να ξεχωρίσει και τα διάφορα είδη κεφαλικής προβολής, όπως για παράδειγμα την προσθία από την οπισθία.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Hannah ME, Hannah WJ, Hewson SA, Hodnett ED, Saigal S, Willan AR. Planned caesarean section versus planned vaginal birth for breech presentation at term: a randomised multicentre trial. Term Breech Trial Collaborative Group. Lancet. 2000 Oct 21;356(9239):1375-83. doi: 10.1016/s0140-6736(00)02840-3. PMID: 11052579.
