Ολίγα εισαγωγικά…
Η καισαρική τομή είναι μία «ασφαλιστική δικλείδα», χάρη στην οποία είμαστε σε θέση πλέον να «παρακάμψουμε» τρόπον τινά τον φυσιολογικό τοκετό (ο δόκιμος όρος είναι «κολπικός» τοκετός), αν κριθεί, πως με τη διαδικασία αυτή τίθεται εν κινδύνω η υγεία της μητέρας ή του νεογνού.
Ενίοτε όμως, οι όποιες συζητήσεις γύρω από την καισαρική τομή «εξάπτουν» τα πάθη, καθότι δεν είναι σπάνιο να βρεθούν «φλογεροί πολέμιοι» της επέμβασης αυτής. Βασικό επιχείρημα είναι τα αυξανόμενα ποσοστά καισαρικών τις τελευταίες δεκαετίες. Καίτοι η αύξηση αυτή συνδέεται τόσο με «κοινωνικούς» λόγους, όσο και με αλλαγές στην κλινική πρακτική, κάποιοι πιστεύουν, πως οι μαιευτήρες καταφεύγουν στην καισαρική για λόγους «ευκολίας».
Πάντως, υπάρχουν και γυναίκες, οι οποίες εκφράζουν την επιθυμία στον ιατρό τους να υποβληθούν σε καισαρική τομή χωρίς να υπάρχει κάποιος «στενά ιατρικός» λόγος.
Μα πόσες είναι οι γυναίκες, που εκφράζουν την επιθυμία αυτή;
Απολύτως σαφή στατιστικά στοιχεία, που να καταδεικνύου το ακριβές ποσοστό των γυναικών, οι οποίες εκφράζουν προτίμηση στην καισαρική τομή έναντι του φυσιολογικού τοκετού δεν είναι διαθέσιμα. Εντούτοις, σε έκθεση των Εθνικών Ιδρυμάτων της Υγείας (National Institutes of Health – N.I.H.) των Η.Π.Α. του 2006 αναφέρεται, πως το συγκεκριμένο ποσοστό ανέρχεται στο περίπου 2,5% επί των εγκύων, ενώ φαίνεται, ότι παρουσιάζει αυξητικές τάσεις.
Γιατί μία γυναίκα ενδέχεται να ζητήσει να υποβληθεί σε καισαρική τομή, αν δεν υφίστανται συγκεκριμένες ενδείξεις;
Ο πρώτος λόγος, που αναφέρουν οι περισσότερες γυναίκες, οι οποίες εκφράζουν αυτήν την επιθυμία είναι η ανησυχία τους για τον πόνο του φυσιολογικού τοκετού. Θεωρούν, πως δεν θα τα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν σε αυτόν. Πολλές μάλιστα επιμένουν σε αυτήν την άποψη παρόλη τη διαθεσιμότητα της επισκληριδίου αναισθησίας, η οποία σε σημαντικό βαθμό έχει περιορίσει την όποια ενόχληση.
Έχει εκφραστεί κατά καιρούς η άποψη, πως οι γυναίκες αυτές δεν αισθάνονται δυσάρεστα ενώπιον της προοπτικής του φυσιολογικού τοκετού τόσο λόγω αυτού καθαυτού του πόνου, όσο εξαιτίας της αίσθησης απώλειας ελέγχου μίας κατάστασης. Ο φυσιολογικός τοκετός ενδέχεται να ξεκινήσει ανά πάσα στιγμή και συχνά χωρίς προειδοποίηση, ενώ ακόμα και αν ξεκινήσει δεν είναι απαραίτητο, πως εν τέλει θα «αποφευχθεί» η καισαρική τομή.
Κάποιες γυναίκες δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν το «απρόβλεπτο» και αισθάνονται μία τρόπον τινά «απειλή» από αυτό. Και ο φυσιολογικός τοκετός δεν είναι μόνον «απρόβλεπτος», αλλά στο τέλος του φέρει και μία σημαντική αλλαγή στη ζωή: το νέο μέλος της οικογενείας.
Βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε, πως σε καμία περίπτωση γυναίκες, που διατυπώνουν αυτήν την άποψη δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «αδύναμες» ή «φοβισμένες». Πολλές από αυτές μάλιστα είναι άτομα εξαιρετικά δραστήρια, δυναμικά και επιτυχημένα στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία και με έντονη κοινωνική ζωή.
Συχνά οι γυναίκες αυτές έχουν μία έμφυτη ιδιαίτερα ισχυρή «τάση» να προσπαθούν να ελέγξουν καταστάσεις στη ζωή τους μέσω της διατύπωσης ξεκάθαρων απόψεων, οι οποίες δεν «επιδέχονται» αμφισβήτησης και δεν παρουσιάζουν πολλές «γκρίζες» αποχρώσεις. Η επιθυμία αυτή για έλεγχο των καταστάσεων εκδηλώνεται με την διατύπωση αναλόγων με τις απόψεις τους «ξεκάθαρων» επιλογών. Άλλωστε, με την «αποφασιστικότητα» αυτή, πολλές γυναίκες με τη συγκεκριμένη ψυχοσύνθεση πέτυχαν τους σκοπούς, που είχαν θέσει στη ζωή τους. Στην προκειμένη περίπτωση η επιθυμία ελέγχου των καταστάσεων εκφράζεται μέσω της επιλογής της καισαρικής τομής.
Η ανάλυση της επιθυμίας (έως και «ανάγκης») για έλεγχο των καταστάσεων είναι μία αρκετά πολύπλοκη υπόθεση, καθότι αυτού του είδους η επιθυμία είναι βαθιά ριζωμένη στην ψυχή του ανθρώπου και σε κάποιους είναι ισχυρότερη, ενώ σε άλλους λιγότερο ισχυρή. Απλά θα αναφέρουμε μελέτη του 2010, οι συντάκτες της οποίας αναφέρουν, πως η αντίληψη του ελέγχου δεν είναι απλώς επιθυμητή, καθότι απαραίτητη για την ευημερία ενός εκάστου, αλλά φαίνεται και πως εδράζεται τόσο σε ψυχολογικούς μηχανισμούς, όσο και σε βιολογικές διαδικασίες. Έτσι, έχει παρατηρηθεί, ότι η δυνατότητα επιλογής ενεργοποιεί συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, που σχετίζονται με την αίσθηση της «ανταμοιβής» και του «κινήτρου».
Η ανάλυση της ανάγκης ελέγχου κείται πέραν του σκοπού του παρόντος πονήματος. Σε ό,τι αφορά την επιθυμία της γυναίκας για καισαρική τομή, αρκεί να γίνει κατανοητό, πως δεν συνεπάγεται αυτομάτως, ότι βρισκόμαστε ενώπιον ενός «αδύναμου» ατόμου. Μάλιστα, συχνά το ακριβώς αντίθετο ισχύει.
Επιπροσθέτως, η επιθυμία αυτή συνήθως δεν είναι «μαχητή» και η γυναίκα δύσκολα πείθεται τελικά περί των πλεονεκτημάτων του φυσιολογικού τοκετού.
Πάντως υπάρχουν και «ειδικές» περιπτώσεις γυναικών, οι οποίες επιλέγουν την καισαρική τομή…
Με τον όρο «ειδικές» σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε να υπονοήσουμε, ότι οι συγκεκριμένες γυναίκες έχουν κάποιου είδους αδυναμία στο χαρακτήρα τους. Πρόκειται για γυναίκες, οι οποίες λόγω της αντιμετώπισης δυσκολιών σχετικών με την τεκνοποίηση σε προηγούμενες κυήσεις δεν αισθάνονται, πως είναι σε θέση να «αντιμετωπίσουν» και τη δοκιμασία του τοκετού.
Παραδείγματα τέτοιων γυναικών είναι:
• γυναίκες, που αντιμετώπισαν μία ή περισσότερες αποβολές σε προηγούμενη κύηση
• γυναίκες, που έφεραν στον κόσμο πολύ πρόωρο νεογνό, το οποίο αντιμετώπισε προβλήματα στη ζωή του ή δεν κατάφερε να επιβιώσει
• γυναίκες, που χρειάστηκε να καταφύγουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, ειδικά αν χρειάστηκαν περισσότερες προσπάθειες
Μία γυναίκα, που επιθυμεί να υποβληθεί σε καισαρική τομή ακόμα και χωρίς ιατρικές ενδείξεις, πρέπει να αποθαρρυνθεί;
Επιτροπή ειδικών του Αμερικανικού Κολλεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists/ ACOG) διετύπωσε το 2019 την άποψη, πως δεν υπάρχουν στη διάθεσή μας στοιχεία, τα οποία να καταδεικνύουν, πως η πρόκληση τοκετού έχει ουσιαστικά πλεονεκτήματα σε σχέση με την καταφυγή στην καισαρική τομή, αν η γυναίκα αυτό επιθυμεί.
Εντούτοις, είναι απαραίτητο η γυναίκα να ενημερωθεί για τις ενδεχόμενες επιπλοκές της καισαρική τομής, τα ενδεχόμενα προβλήματα, που μπορεί να προκύψουν σε επόμενη κύηση, καθώς και για τους όποιους περιορισμούς στον αριθμό των τέκνων, που μία γυναίκα μπορεί με ασφάλεια να αποκτήσει ένεκα της καισαρικής τομής.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
NIH State-of-the-Science Conference Statement on cesarean delivery on maternal request. NIH Consens State Sci Statements. 2006 Mar 27-29;23(1):1-29. PMID: 17308552.
Leotti LA, Iyengar SS, Ochsner KN. Born to choose: the origins and value of the need for control. Trends Cogn Sci. 2010;14(10):457-463. doi:10.1016/j.tics.2010.08.001
ACOG Committee Opinion No. 761: Cesarean Delivery on Maternal Request. Obstet Gynecol. 2019 Jan;133(1):e73-e77. doi: 10.1097/AOG.0000000000003006. PMID: 30575678.
