Ας μιλήσουμε με αριθμούς…
Τα ποσοστά καισαρικών τομών έχουν αυξηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε κάποια στατιστικά προερχόμενα από τις Η.Π.Α.. Το 1965 το ποσοστό καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών ανήρχετο στο 4,5%. Μικρή αύξηση παρατηρήθηκε μέχρι το 1970, οπότε και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 5,5%. Το αντίστοιχο ποσοστό το 1986 όμως «εκτινάχθηκε» στο 24,1% και η ανοδική του πορεία συνεχίστηκε, οπότε το 2014 καταγράφηκε τιμή 32,2%.
Ας «ξεφύγουμε» από τις Η.Π.Α. και ας δούμε τι γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Μελέτη του 2007 κατέγραψε ποσοστό περίπου 15% καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως τα ποσοστά αυτά δεν κατανέμονται «ομοιόμορφα» σε όλες τις χώρες. Έτσι σε αναπτυγμένες χώρες τα ποσοστά αυτά φθάνουν το 21,1%, ενώ σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες τα αντίστοιχα ποσοστά φθάνουν το 3,5%. Οι συντάκτες της μελέτης αυτής παρατήρησαν ότι, το ποσοστό της μητρικής, νεογνικής ή παιδικής θνησιμότητας είναι αντιστρόφως ανάλογο με το ποσοστό των καισαρικών τομών.
Σύμφωνα τέλος με στοιχεία του Ο.Ο.Σ.Α το ποσοστό των καισαρικών τομών μεταξύ των μελών του αυξήθηκε από το 20% το 2000 στο 28% το 2017.
Φαίνεται, πως υφίστανται λόγοι, οι οποίοι σχετίζονται με την «εξέλιξη» αυτής καθαυτής της κοινωνίας, όπως αυτή απεικονίζεται στους διαφόρους δημογραφικούς δείκτες, οι οποίοι έχουν συντελέσει στην αύξηση του ποσοστού των καισαρικών τομών τις τελευταίες δεκαετίες. Ας τους δούμε.
Αύξηση του ποσοστού των γυναικών, που αποκτούν παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Στατιστικής της Υγείας (National Center for Health Statistics) των Η.Π.Α., το 2012 ο αριθμός των γυναικών, που απέκτησαν το πρώτο τους παιδί σε ηλικία 35 ετών και άνω, ήταν εννέα φορές μεγαλύτερος, από τον αντίστοιχο αριθμό, που καταγράφηκε 40 χρόνια πριν.
Επίσης ενώ μεταξύ των πρωτοτόκων, το ποσοστό των γυναικών με ηλικία 40 με 44 έτη παρέμενε σταθερό καθ’ όλη τη δεκαετία του ’70 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’80, από το 1985 και έπειτα το ποσοστό αυτό τετραπλασιάστηκε από το 0,05% στο 0,23%.
Οι καισαρικές τομές είναι συχνότερες μεταξύ των γυναικών άνω των 40 κατά κύριο λόγο εξαιτίας των υψηλότερων πιθανοτήτων εμφάνισης παθολογιών της κύησης σε αυτές όπως: Διαβήτης, Υπέρταση, Προεκλαμψία, Επιπωματικός ή Επιχείλιος πλακούντας.
Επιπροσθέτως, μια γυναίκα, που μένει για πρώτη φορά έγκυος σε μεγαλύτερη ηλικία είναι λιγότερο πιθανό να καταφέρει να μείνει ξανά έγκυος. Για τις κυήσεις αυτές δημιουργήθηκε ο εν πολλοίς αδόκιμος όρος «πολύτιμος κύησις» (στη διεθνή βιβλιογραφία ο όρος αποδίδεται ως «the notion of premium baby»). Η αντιμετώπιση της κύησης αυτής κατ’ αυτόν τον τρόπο έχει ως αποτέλεσμα την καταφυγή στην καισαρική τομή άμα τη εμφανίσει της πρώτης «σκιάς» στην κύηση, δηλαδή της πρώτης υποψίας, πως ενδέχεται το έμβρυο να αντιμετωπίσει κάποια δυσχέρεια. Η τάση αυτή επιβεβαιώνεται και από τις διεθνείς στατιστικές.
Αυξημένη χρήση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Όπως φαίνεται και από μελέτη του 2011 το ποσοστό των καισαρικών τομών καταγράφεται αυξημένο μεταξύ των γυναικών, οι οποίες επέτυχαν κύηση μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης, ιδιαίτερα αν η ηλικία τους υπερβαίνει τα 35 έτη.
Οι λόγοι δεν είναι πάντα «στενά ιατρικοί», αλλά συχνά σχετίζονται με επιθυμία της ίδιας της γυναίκας, η οποία έχει ήδη υποστεί τη δοκιμασία της αντιμετώπισης της υπογονιμότητας και αισθάνεται, πως ο τοκετός είναι μια ακόμα δοκιμασία, την οποία δεν θέλει να αντιμετωπίσει.
Επίσης οι κυήσεις, που έχουν επιτευχθεί με τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής θεωρούνται κατά κάποιον τρόπο «πολύτιμες». Έτσι υπάρχει η τάση καταφυγής στην καισαρική τομή, μόλις τεθεί έστω η υποψία μιας ενδεχόμενης «δυσκολίας».
Οι γυναίκες κάνουν λιγότερα παιδιά
Μετά από μία καισαρική τομή αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανιστούν προβλήματα σε επόμενη κύηση όπως:
• Ρήξη μήτρας
• Επιχείλιος ή επιπωματικός πλακούντας
• Δημιουργία συμφύσεων στα όργανα της κοιλιάς
• Κήλη εντέρου
Η πιθανότητα εμφάνισης των προβλημάτων αυτών αυξάνεται με κάθε επόμενη καισαρική. Επομένως, ο αριθμός των καισαρικών στις οποίες μία γυναίκα μπορεί με ασφάλεια να υποβληθεί είναι πεπερασμένος (δηλαδή έχει όριο). Πάντως μία γυναίκα μπορεί να υποβληθεί με ασφάλεια σε τουλάχιστον 3 καισαρικές τομές, αν και υπάρχουν γυναίκες, που υπεβλήθησαν σε ακόμα περισσότερες καισαρικές χωρίς πρόβλημα.
Παλαιότερα, κατά κανόνα οι γυναίκες αποκτούσαν περισσότερα παιδιά απ’ ότι σήμερα. Έτσι η καισαρική τομή τότε υπό μίαν έννοια θα περιόριζε τον αριθμό, των τέκνων, που μία γυναίκα θα μπορούσε να αποκτήσει και θα επηρεαζόταν αρνητικά ο οικογενειακός της προγραμματισμός. Επομένως, ο μαιευτήρας ίσως να είχε περισσότερες «αναστολές», προκειμένου να συστήσει καισαρική τομή, αλλά και η γυναίκα να παρουσίαζε «μεγαλύτερη αντίσταση» στην αποδοχή της επέμβασης αυτής.
Πλέον όμως οι γυναίκες αποκτούν λιγότερα παιδιά και η καισαρική τομή δεν επηρεάζει ουσιωδώς τον οικογενειακό προγραμματισμό. Έτσι, θα μπορούσε κάποιος να πει, πως και οι μαιευτήρες «διστάζουν» λιγότερο να συστήσουν την καισαρική τομή, αν φυσικά υφίστανται οι αντίστοιχες ενδείξεις, αλλά και οι γυναίκες «δέχονται» πιο εύκολα την επιλογή αυτή.
Διαβάστε ακόμα:
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Betrán AP, Merialdi M, Lauer JA, Bing-Shun W, Thomas J, Van Look P, Wagner M. Rates of caesarean section: analysis of global, regional and national estimates. Paediatr Perinat Epidemiol. 2007 Mar;21(2):98-113. doi: 10.1111/j.1365-3016.2007.00786.x. PMID: 17302638.
Gillet E, Martens E, Martens G, Cammu H. Prelabour caesarean section following IVF/ICSI in older-term nulliparous women: too precious to push? J Pregnancy. 2011;2011:362518. doi: 10.1155/2011/362518. Epub 2011 Nov 3. PMID: 22132336; PMCID: PMC3216354.
