Λίγα λόγια εισαγωγικά…
Το μωρό μεγαλώνει προστατευμένο εντός της ενδομητρικής κοιλότητας, έως ότου ο οργανισμός του ετοιμαστεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ζωής στον «έξω κόσμο».
Το μωρό μέσα στη μήτρα είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος οργανισμός. Για τις μεταβολικές του ανάγκες εξαρτάται πλήρως από τη μητέρα. Η έδρα της «σύνδεσης» του οργανισμού του μωρού με αυτόν της μητέρας είναι ο πλακούντας, ενώ σύνδεσμος του μωρού με τον πλακούντα είναι ένας λεπτός εύκαμπτος σωλήνας, ο οποίος διατρέχεται από αγγεία (δηλαδή φέρει μέσα του αγγεία) και ονομάζεται ομφάλιος λώρος.
Ο ομφάλιος λώρος εκφύεται (= «ξεκινά») από το κέντρο – συνήθως – της επιφανείας του πλακούντα και καταφύεται (= «καταλήγει») στο μέσο της κοιλιάς του εμβρύου (βλ. εικόνα)
Τι είναι οι κόμβοι του ομφαλίου λώρου;
Κατά μήκος του ομφαλίου λώρου εμφανίζονται ενίοτε κόμβοι (= «κόμποι»). Διακρίνουμε δύο είδη κόμβων: τους «ψευδείς» και τους «αληθείς».
Οι ψευδείς κόμβοι δεν είναι παρά «τσακίσματα» του ομφαλίου λώρου σε κάποιο σημείο του και επί της ουσίας δεν έχουν καμία κλινική σημασία, αφού κατά κανόνα δεν διαταράσσουν τη ροή του αίματος από και προς το μωρό. Αντίθετα, οι αληθείς κόμβοι, όπως αυτός, που απεικονίζεται παρακάτω, σε κάποιες περιπτώσεις παρεμποδίζουν τη ροή αυτή και ως εκ τούτου ενδέχεται να προκληθεί πρόβλημα στην ανάπτυξη του μωρού, ενώ δεν αποκλείεται να κινδυνέψει και αυτή ακόμα η ζωή του.
Πόσο συχνοί είναι οι κόμβοι του ομφαλίου λώρου;
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία καταγράφεται συχνότητα εμφάνισης αληθών κόμβων, η οποία κυμαίνεται μεταξύ του 0,2% και του 2% των κυήσεων. Θεωρείται, πως η πραγματική συχνότητα του φαινομένου κινείται πλησίον του 1% των κυήσεων.
Σε ποιο στάδιο της κύησης σχηματίζονται οι κόμβοι και γιατί;
Δεν γνωρίζουμε κατ’ ουσίαν ούτε το πότε εμφανίζονται οι αληθείς κόμβοι στον ομφάλιο λώρο, αλλά ούτε και τα αίτια της δημιουργίας τους.
Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως η κόμβοι αυτοί δημιουργούνται μεταξύ των 9 και των 12 εβδομάδων κύησης, οπότε και η ποσότητα του αμνιακού υγρού είναι μεγάλη σε σχέση με το μέγεθος του εμβρύου. Επομένως – θεωρητικά – οι κόμβοι σχηματίζονται λόγω της τότε αυξημένης κινητικότητας του εμβρύου.
Ποιοι είναι οι παράγοντες, που αυξάνουν τις πιθανότητες δημιουργίας κόμβων το ομφαλίου λώρου;
Παράγοντες, που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης αληθών κόμβων του ομφαλίου λώρου περιλαμβάνουν:
• το μεγάλο μήκος του ομφαλίου λώρου
• το υδράμνιο (αυξημένη ποσότητα αμνιακού υγρού)
• το άρρεν φύλο του μωρού
• το διαβήτη κύησης
• την αμνιοπαρακέντηση
• την πολυτοκία (όταν δεν είναι το πρώτο μωρό της γυναίκας)
Όμως ο βασικότερος, παράγων, ο οποίος φαίνεται να αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης αληθών κόμβων του ομφαλίου λώρου είναι η κυοφορία μονοαμνιακών διδύμων.
Πάντως, ο εντοπισμός κόμβου του ομφαλίου λώρου σε μία κύηση δεν συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες επανεμφάνισης του φαινομένου και σε επόμενη κύηση.
Μπορούμε να δούμε τους κόμβους με το υπερηχογράφημα;
Οι αληθείς κόμβοι είναι δυνατόν να εντοπισθούν κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο, όμως η ακρίβεια της μεθόδου αυτής δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή. Έτσι είναι πιθανό να υφίστανται κόμβοι, οι οποίοι δεν κατέστη δυνατό να εντοπισθούν, ενώ δεν αποκλείεται και να απεικονισθούν κόμβοι κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο, των οποίων η ύπαρξη δεν θα επιβεβαιωθεί τελικά μετά τον τοκετό.
Τι γίνεται, αν δούμε στο υπερηχογράφημα κόμβο στον ομφάλιο λώρο;
Σε κάθε περίπτωση ο εντοπισμός αληθών κόμβων του ομφαλίου λώρου σε υπερηχογραφικό έλεγχο δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη λόγω άμεσης καταφυγής σε πρόκληση τοκετού ή σε καισαρική τομή.
Όμως, με δεδομένη την ενδεχόμενη πρόκληση της διαταραχής στη ροή του αίματος εντός του ομφαλίου, που ενίοτε προκαλείται ένεκα των κόμβων αυτών, συνιστάται, επί εντοπισμού τους στο υπερηχογράφημα, η παρακολούθηση του εμβρύου να γίνει στενότερη. Η παρακολούθηση περιλαμβάνει τον τακτικό έλεγχο της ροής του αίματος στον ομφάλιο δια του Doppler και το Καρδιοτοκογράφημα.
Δια του τρόπου αυτού αποβλέπουμε στον κατά το δυνατόν εγκαιρότερο εντοπισμό σημείων καταδεικνυόντων εμβρυϊκή δυσχέρεια, καθότι η ύπαρξη κόμβων του ομφαλίου έχει συνδεθεί με αύξηση του κινδύνου ενδομήτριου θανάτου του μωρού κατά 4 ή ακόμα και 5 φορές.
Μπορώ να γεννήσω φυσιολογικά, αν εντοπίσουμε κόμβο στον ομφάλιο λώρο με το υπερηχογράφημα;
Στην επιστημονική κοινότητα υφίσταται συζήτηση σχετικά με το κατά πόσον ο εντοπισμός κόμβων του ομφαλίου λώρου αποτελεί ένδειξη για καταφυγή στην καισαρική τομή. Αρκετοί υποστηρίζουν την άποψη, πως δεν αποκλείεται κατά το φυσιολογικό τοκετό ο κόμβος να σφιχθεί περαιτέρω, προκαλώντας ακόμα ίσως και την πλήρη διακοπή της ροής του αίματος εντός των ομφαλικών αγγείων, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην υγεία του μωρού, ενώ δεν αποκλείεται να «απειληθεί» και η ίδια του η ζωή.
Διαβάστε ακόμα:
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
