Οι συνέπειες της IUGR για το μωρό κατατάσσονται σε δύο διακριτές κατηγορίες:
• Περιγεννητικές συνέπειες (περιλαμβάνουν προβλήματα, που παρουσιάζονται πριν, κατά τη διάρκεια ή το πρώτο διάστημα μετά τον τοκετό)
• Μακροπρόθεσμες συνέπειες
Οι μακροπρόθεσμε συνέπειες, που εμφανίζονται στα μωρά με IUGR περιλαμβάνουν:
• Επιρροές στη σωματική ανάπτυξη
• Επιρροές στην νευροκινητική και πνευματική ανάπτυξη
• Τάση εμφάνισης παθολογιών
Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες εμφάνισης IUGR στη σωματική ανάπτυξη του παιδιού;
Σε γενικές γραμμές, αν και τα μωράκια με IUGR γεννιούνται μικρότερα από τα υπόλοιπα, η σωματική τους ανάπτυξη γρήγορα εξομοιώνεται με την ανάπτυξη των μωρών, που δεν εμφάνισαν IUGR. Tο τελικό βάρος και ύψος των παιδιών αυτών φαίνεται, πως καθορίζεται εν πολλοίς από το ύψος και το βάρος των γονέων τους, όπως συμβαίνει και με όλα τα παιδιά άλλωστε.
Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες εμφάνισης IUGR στη νευροκινητική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού;
Τα παιδιά, που κατά τη διάρκεια της κύησης εμφάνισαν IUGR είναι πιο επιρρεπή στην εμφάνιση προβλημάτων, όσον αφορά την νευροκινητική και πνευματική τους ανάπτυξη. Τα προβλήματα αυτά ενδέχεται να είναι ανεπαίσθητα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι σοβαρότερα.
Ενδεικτικά θα μπορούσε κανείς να αναφέρει:
• Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ)
• Χαμηλότερες επιδόσεις σε γνωσιολογικές δοκιμασίες
• Μαθησιακές δυσκολίες και χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις
• Δυσκολίες στον οπτικό – κινητικό συντονισμό (τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να συντονίσουν τις κινήσεις τους με βάση τα οπτικά ερεθίσματα, που λαμβάνουν)
• Δυσκολίες στην ανάγνωση και στη λύση μαθηματικών προβλημάτων
• Υπερδραστήρια συμπεριφορά
• Μειωμένη κοινωνική ευχέρεια
• Εγκεφαλική πάρεση
Ποιες είναι οι παθολογίες, στις οποίες είναι πιο επιρρεπής ένας ενήλικας, που ως έμβρυο διαγνώστηκε με IUGR;
• Υπέρταση
• Έμφραγμα του μυοκαρδίου και Εγκεφαλικό
• Διαβήτης
• Νεφροπάθειες
• Ηπατοπάθειες
• Υπερχοληστεριναιμία (υψηλή συγκέντρωση χοληστερίνης στο αίμα)
• Μεταβολικό Σύνδρομο (εκδηλώνεται ως συνδυασμός παχυσαρκίας, υπέρτασης, υπερχοληστεριναιμίας, καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη)
• Παχυσαρκία
• Χρόνια αναπνευστικά προβλήματα (π.χ. άσθμα)
• Καρκίνος (μαστών, ωοθηκών, εντέρου, πνευμόνων, αίματος)
• Εκφυλιστικές νόσοι του εγκεφάλου (Alzheimer, Parkinson)
• Ενδοκρινολογικές παθολογίες (Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, πρόωρη εμμηναρχή)
• Ψυχιατρικά προβλήματα (Σχιζοφρένεια, Κατάθλιψη, Αγχώδης διαταραχή, Διπολική διαταραχή)
• Δυσλειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος
• Οστεοπόρωση
Δεν έχει αποσαφηνισθεί πλήρως ο λόγος, που η εμφάνιση IUGR κατά την εγκυμοσύνη προδιαθέτει για την εμφάνιση αυτών των προβλημάτων υγείας αργότερα στη ζωή του παιδιού. Επί του θέματος αυτού έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες.
Φαίνεται, θέση στο μηχανισμό εκδήλωσης των παθολογιών αυτών έχει ο λεγόμενος επιγενετικός προγραμματισμός. Ο επιγενετικός προγραμματισμός είναι ένα σχετικά νέο και εξαιρετικά ενδιαφέρον πεδίο των βιολογικών επιστημών. Αντικείμενο μελέτης του πεδίου αυτού είναι ο τρόπος, που περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες επηρεάζουν την έκφραση των γονιδίων.
Το γενετικό μας υλικό (το DNA μας δηλαδή) το κληρονομούμε από τους γονείς μας και είναι οργανωμένο σε μικρά «πακέτα», που ονομάζονται χρωμοσώματα. Έκαστο χρωμόσωμα περιέχει τεμάχια γενετικού υλικού, που ονομάζονται γονίδια. Τα γονίδια αυτά «ελέγχουν» λειτουργίες του σώματός μας.
Κάποια γονίδια «εκφράζονται», δηλαδή είναι «λειτουργικά», ενώ κάποια άλλα δεν εκφράζονται και δεν είναι λειτουργικά. Ο συνδυασμός του είδους και του αριθμού των «λειτουργικών» και «μη λειτουργικών» γονιδίων καθορίζει τη γενικότερη κατάσταση του σώματός μας.
Η μελέτη του επιγενετικού προγραμματισμού αποσκοπεί ακριβώς στην κατανόηση των μηχανισμών, που καθιστούν κάποιο γονίδιο «λειτουργικό» ή «μη λειτουργικό». Συμπεράσματα διάφορων μελετών καταδεικνύουν, πως στον επιγενετικό προγραμματισμό συμμετέχουν τόσο παράγοντες γενετικοί (άλλα γονίδια δηλαδή), όσο και παράγοντες περιβαλλοντικοί.
Σε ό,τι αφορά τώρα τα μωρά, που παρουσιάζουν IUGR, αυτά μεγαλώνουν και αναπτύσσονται σε ένα – τρόπον τινά – «περιβάλλον στέρησης», αφού η παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών σε αυτά είναι περιορισμένη. Ενδέχεται, το περιβάλλον αυτό να προωθεί την έκφραση τέτοιου συνδυασμού γονιδίων, που να προδιαθέτει στην εμφάνιση των μακροπρόθεσμων αυτών προβλημάτων στην υγεία των ατόμων, που στην κύηση παρουσίασαν IUGR.
Είναι σημαντικό οποιοσδήποτε ιατρός αναλάβει ένα άτομο, που κατά την κύηση παρουσίασε IUGR, να το γνωρίζει. Το στοιχείο αυτό αποτελεί σημαντικό εύρημα του ιατρικού ιστορικού ενός εκάστου. Με βάση το εύρημα αυτό μπορεί να καταρτιστεί ένα αποτελεσματικό σχέδιο πρόληψης των μακροπρόθεσμων προβλημάτων υγείας, τα οποία το άτομο αυτό ενδέχεται να παρουσιάσει.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
