Τι είναι τα ινομυώματα;
Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας, οι οποίοι προέρχονται από το μυϊκό τοίχωμά της. Η αύξηση του μεγέθους των μορφωμάτων αυτών εξαρτάται από την έκκριση οιστρογόνων από τις ωοθήκες.
Σπανίως εμφανίζονται ινομυώματα πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, δηλαδή την εμμηναρχή, ενώ κατά κανόνα μετά από την εμμηνόπαυση το μέγεθος των ινομυωμάτων παρουσιάζει μείωση.
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2012 εκτιμάται, πως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα κυμαίνεται μεταξύ του 5% και του 12%. Εντούτοις, ενδιαφέρον παρουσιάζει μελέτη του 2003, οι συντάκτες της οποίας κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ενδεχομένως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα να αγγίζει ακόμα και το 80%, αν ανήκουν στη μαύρη φυλή ή το 70% των γυναικών, που ανήκουν στη λευκή φυλή!
Τα ινομυώματα «αλλάζουν» κατά τη διάρκεια της κύησης;
Συχνά κατά τη διάρκεια της κύησης το μέγεθος των ινομυωμάτων αυξάνεται θεαματικά, ακολουθώντας την αύξηση του μεγέθους της μήτρας.
Η ύπαρξη ινομυωμάτων προκαλεί προβλήματα στην κύηση;
Θα πρέπει να τονισθεί, πως η πλειοψηφία των γυναικών, που φέρουν ινομυώματα στη μήτρα τους, δεν θα αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημα σε ενδεχόμενη εγκυμοσύνη, το οποίο να συνδέεται με την ύπαρξη των μορφωμάτων αυτών.
Τα ινομυώματα πάντως έχουν κατά καιρούς συνδεθεί με την εκδήλωση παθολογιών της κύησης. Οι παθολογίες αυτές θα μπορούσαν σχηματικά να χωριστούν στις εξής κατηγορίες:
• Προβλήματα, που σχετίζονται με αυτό καθαυτό το ινομύωμα
• Προβλήματα, που εμφανίζονται σε αρχόμενη κύηση
• Προβλήματα, που εμφανίζονται σε προχωρημένη κύηση
• Προβλήματα, που σχετίζονται με τον τοκετό
Ποια είναι τα προβλήματα, που σχετίζονται με αυτό καθαυτό το ινομύωμα;
Τα προβλήματα, που ενδέχεται να εμφανιστούν κατά την κύηση και συνδέονται με αυτό καθαυτό το ινομύωμα είναι κατά βάσιν δύο:
• Η ερυθρά εκφύλιση
• Η συστροφή
Τι είναι η «ερυθρά εκφύλιση» του ινομυώματος;
Όπως αναφέρεται και σε γνωστό εγχειρίδιο Γυναικολογίας (Te Linde’s “Operative Gynecology”, 10th Edition, p702), η απότομη αύξηση του μεγέθους του ινομυώματος κατά την κύηση σε κάποιες περιπτώσεις ως αποτέλεσμα έχει τη διαταραχή της αιμάτωσής του.
Τα ινομυώματα, όπως και όλοι οι ιστοί του σώματος, προκειμένου να διατηρήσουν την δομή τους, είναι απαραίτητο να λαμβάνουν μέσω αγγείων επαρκείς ποσότητες αίματος. Συνεπώς, σε κάθε ινομύωμα καταλήγουν ένα ή περισσότερα αγγεία, εντός των οποίων ρέει αίμα.
Ο αριθμός και το μέγεθος των αγγείων αυτών είναι τέτοια, ώστε η ροή του αίματος να είναι επαρκής για τη διατήρηση των ιστών του ινομυώματος. Ενδεχομένως όμως, η αύξηση του μεγέθους του ινομυώματος στην κύηση να είναι εξαιρετικά απότομη και η ροή του αίματος σε αυτό να μην επαρκεί πλέον για τη συντήρηση των ιστών του. Συνεπώς, κάποιο ποσοστό των ιστών αυτών θα νεκρωθεί.
Όταν νεκρώνονται για οποιοδήποτε λόγο ιστοί του ινομυώματος, τότε λέμε, πως το ινομύωμα εκφυλίζεται. Κατά την κύηση η εκφύλιση του ινομυώματος συχνά συνδυάζεται με αιμορραγία στο εσωτερικό του. Έτσι, αν κόψουμε το ινομύωμα θα δούμε στο εσωτερικό του περιοχές με έντονο κόκκινο χρώμα. Για το λόγο αυτό ο συγκεκριμένος τύπος εκφύλισης ονομάζεται «ερυθρά εκφύλιση».
Η ερυθρά εκφύλιση του ινομυώματος συνδέεται με έντονο κοιλιακό άλγος κατά την εγκυμοσύνη, το οποίο συνήθως εντοπίζεται στην επιφάνεια της κοιλιάς, που βρίσκεται πάνω από το ινομύωμα. Η έγκυος συχνά παρουσιάζει και πυρετική κίνηση, αλλά και αύξηση των δεικτών φλεγμονής στις αιματολογικές εξετάσεις της.
Αν εκ του ιστορικού, αλλά και εκ της υπερηχογραφικής εξέτασης τεθεί η υποψία ερυθράς εκφύλισης κάποιου ινομυώματος κατά την κύηση, συνιστάται συνήθως συντηρητική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει τη χορήγηση αναλγητικών και αντιβίωσης. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η συμπτωματολογία υποχωρεί εντός λίγων ημερών.
Ενδεχομένως, λόγω της ερυθράς εκφύλισης κάποιου ινομυώματος να παρουσιαστούν και συσπάσεις της μήτρας. Εν τοιαύτη περιπτώσει συνιστάται η χορήγηση της κατάλληλης αγωγής, που αποσκοπεί στην αναστολή τους.
Χειρουργική επέμβαση δεν συνιστάται κατά την κύηση, εκτός αν η συμπτωματολογία αποδειχθεί ανθεκτική στη φαρμακευτική αγωγή και χρειαστεί να αποκλειστούν άλλες καταστάσεις, όπως η σκωληκοειδίτιδα ή η συστροφή κάποιας ωοθήκης (η ωοθήκη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της και «στραγγαλίζονται» τα αγγεία, που την τροφοδοτούν, οπότε και διακόπτεται η ροή του αίματος σε αυτά).
Συχνά είναι δύσκολη η διαφορική διάγνωση (είναι δύσκολο να «ξεχωρίσουμε» δηλαδή) μεταξύ της ερυθράς εκφύλισης ινομυώματος και της αποκόλλησης του πλακούντα.
Η πλειονότητα των ινομυωμάτων επανέρχονται στο προ της εγκυμοσύνης μέγεθός τους μετά τον τοκετό ή την καισαρική τομή.
Τι είναι η συστροφή του ινομυώματος;
Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα υπάρχει ένα είδος ινομυωμάτων, τα οποία εντοπίζονται στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας και συνδέονται με αυτήν μέσω μίας λεπτής ταινίας ιστού. Η ταινία αυτή ιστού ονομάζεται μίσχος και δια αυτής διέρχονται τα αγγεία, που «τροφοδοτούν» το ινομύωμα. Τα δε ινομυώματα με αυτήν την μορφολογία καλούνται «μισχωτά».
Ενίοτε τα ινομυώματα αυτά περιστρέφονται γύρω από τον άξονά τους με αποτέλεσμα να περιστραφεί και ο μίσχος τους και τα αγγεία, που διέρχονται μέσω αυτού. Έτσι διαταράσσεται η ροή του αίματος εντός των αγγείων του ινομυώματος και κατ’ επέκταση διαταράσσεται και η αιμάτωσή του. Η συστροφή του ινομυώματος συνδέεται με την εκδήλωση εντόνου κοιλιακού άλγους.
Η συστροφή των μισχωτών ινομυωμάτων είναι ένα μάλλον σπάνιο φαινόμενο και συνήθως αφορά μεγαλύτερα ινομυώματα. Εντούτοις, όπως αναφέρεται και σε μεγάλο εγχειρίδιο Γυναικολογίας (Te Linde’s “Operative Gynecology”, 10th Edition, p702), η συστροφή των μισχωτών ινομυωμάτων είναι συνηθέστερη κατά την εγκυμοσύνη.
Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται συνήθως συντηρητικά δια της χορήγησης αναλγητικών και αντιβίωσης. Εντούτοις στη διεθνή βιβλιογραφία ανευρίσκονται και περιγραφές τέτοιων περιστατικών, τα οποία δεν κατέστη δυνατό να αντιμετωπισθούν ικανοποιητικά με τη χορηγούμενη φαρμακευτική αγωγή και οι ιατροί κατέφυγαν τελικά στη χειρουργική αφαίρεση των συγκεκριμένων ινομυωμάτων. Αναφέρουμε μία μελέτη του 2006, στην οποία περιγράφεται περιστατικό επιτυχούς αφαίρεσης ινομυώματος σε έγκυο δια λαπαροτομίας («ανοιχτό» χειρουργείο), αλλά και μελέτη του 2017, στην οποία περιγράφεται περιστατικό επιτυχούς αφαίρεσης ινομυώματος σε έγκυο λαπαροσκοπικά.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Zimmermann A, Bernuit D, Gerlinger C, Schaefers M, Geppert K. Prevalence, symptoms and management of uterine fibroids: an international internet-based survey of 21,746 women. BMC Womens Health. 2012 Mar 26;12:6. doi: 10.1186/1472-6874-12-6. PMID: 22448610; PMCID: PMC3342149.
Baird DD, Dunson DB, Hill MC, Cousins D, Schectman JM. High cumulative incidence of uterine leiomyoma in black and white women: ultrasound evidence. Am J Obstet Gynecol. 2003 Jan;188(1):100-7. doi: 10.1067/mob.2003.99. PMID: 12548202.
Tsai YJ, Yeat SK, Jeng CJ, Chen SC. Torsion of a uterine leiomyoma. Taiwan J Obstet Gynecol. 2006 Dec;45(4):333-5. doi: 10.1016/S1028-4559(09)60254-0. PMID: 17175493.
Basso A, Catalano MR, Loverro G, Nocera S, Di Naro E, Loverro M, Natrella M, Mastrolia SA. Uterine Fibroid Torsion during Pregnancy: A Case of Laparotomic Myomectomy at 18 Weeks’ Gestation with Systematic Review of the Literature. Case Rep Obstet Gynecol. 2017;2017:4970802. doi: 10.1155/2017/4970802. Epub 2017 Apr 24. PMID: 28523198; PMCID: PMC5421091.
