Γιατί είναι σημαντικό να ακολουθούμε τους κανόνες της στοματικής υγιεινής;
Πληθαίνουν συνεχώς τα επιστημονικά δεδομένα, που αντιμετωπίζουν την ορθή στοματική υγιεινή ως αναπόσπαστο μέρος της πρόληψης πολλών παθήσεων. Η «πλημμελής» στοματική υγιεινή έχει συνδεθεί με την εκδήλωση παθολογιών, οι οποίες αφορούν τόσο τα ίδια τα δόντια (οδοντική πλάκα, περιοδοντίτιδα), όσο και το σώμα γενικότερα, αφού έχει συσχετισθεί με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης παθολογιών, όπως είναι ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές νόσοι, αλλά ακόμα και ο καρκίνος ή οι εκφυλιστικές νόσοι του νευρικού συστήματος (Fiorillo, 2019; Tadin και συνεργάτες, 2022).
Η υγεία του στόματος έχει φθάσει να θεωρείται ο καθρέπτης της υγείας του σώματος, όπως τα μάτια θεωρούνται ο καθρέπτης της ψυχής. Γι’ αυτό δεν πρέπει να παραμελούμε την περιποίηση των δοντιών και των ούλων κατά την εγκυμοσύνη, αλλά και εκτός αυτής.
Μα πώς η στοματική υγιεινή συνδέεται με τη σωματική υγιεινή;
Έχει διατυπωθεί η θεωρία, πως η πλημμελής στοματική υγιεινή συνδέεται με την ανάπτυξη βακτηρίων στο στόμα, τα οποία στη συνέχεια «διαχέονται» μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στο υπόλοιπο σώμα. Έτσι προκαλείται διάχυτη φλεγμονή. Ειδικά, αν υφίσταται σύγχρονη εκδήλωση περιοδοντίτιδας και διαβήτη, αυξημένες καταγράφονται οι πιθανότητες ο ασθενής να παρουσιάσει επιπλοκές εις βάρος της καρδιάς, των νεφρών ή των οφθαλμών (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια). Πρόσφατα μάλιστα διαπιστώθηκε η παρουσία στον εγκεφαλικό ιστό ατόμων, που πάσχουν από τη νόσο του Alzheimer, βακτηρίων, τα οποία «ευθύνονται» για την περιοδοντική νόσο (Fiorillo, 2019).
Πώς η εγκυμοσύνη επηρεάζει τη στοματική υγεία;
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει παρατηρηθεί, πως αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης νόσων των οδόντων και των ούλων, οι οποίες συνδέεται με την εκδήλωση αιμορραγίας των ούλων. Οι αλλαγές αυτές αφορούν τόσο τα ούλα (ουλίτιδα), όσο ενίοτε και τους σκληρούς ιστούς στήριξης των οδόντων (περιοδοντίτιδα) (Hartnett και συνεργάτες, 2016). Σε κάποιες μελέτες μάλιστα αναφέρεται, πως ποσοστό έως και 40% των εγκύων αναφέρουν ουλίτιδα (Yenen & Ataçağ, 2019). Μερικές φορές εξάλλου, πάνω στα ούλα και ανάμεσα στα δόντια, εμφανίζονται κατά την κύηση μικρά ογκίδια, οι επονομαζόμενες επουλίδες. Τα ογκίδια αυτά έχουν έντονο κόκκινο χρώμα και ελαφρώς κοκκιώδη επιφάνεια, μοιάζουν δηλαδή με μικρά κόκκινα μούρα (Yenen & Ataçağ, 2019). Δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας. Οι επουλίδες στις περισσότερες περιπτώσεις εξαφανίζονται από μόνες τους μετά την εγκυμοσύνη. Σε περίπτωση, όμως που σας ενοχλούν ιδιαίτερα, μπορεί να συζητηθεί το ενδεχόμενο αφαίρεσής τους από τον οδοντίατρό σας με τοπική αναισθησία. Οι αλλαγές αυτές στους ιστούς του στόματος, που παρατηρούνται κατά την εγκυμοσύνη έχουν συσχετισθεί με τις ορμονικές αλλαγές της κύησης (Yenen & Ataçağ, 2019; Favero και συνεργάτες, 2021), αλλά και με τις αλλαγές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος (του συστήματος «άμυνας») της εγκύου (Favero και συνεργάτες, 2021).
Πώς η στοματική υγεία συνδέεται με την εξέλιξη της εγκυμοσύνης;
Η προβληματική στοματική υγεία κατά την κύηση φαίνεται, πως συνδέεται με την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης επιπλοκών της κύησης, όπως είναι ο πρόωρος τοκετός, η γέννηση λιποβαρούς νεογνού και η υπέρταση (Islam & Haque, 2024). Εντούτοις, αξίζει να αναφερθεί, πως η σχέση της προβληματικής στοματικής υγείας με τις επιπλοκές της εγκυμοσύνης δεν είναι αποδεκτή από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας (Favero και συνεργάτες, 2021). Βέβαια η μικρή αυτή «ασυμφωνία» σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει, πως παραμελούμε τη στοματική υγιεινή τόσο εκτός, όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης!
Πώς ενδείκνυται να περιποιούμαι τα δόντια μου στην εγκυμοσύνη;
Η περιποίηση των δοντιών και των ούλων κατά την εγκυμοσύνη δεν διαφέρει ουσιαστικά από την περιποίησή τους εκτός κύησης.
Με το καθημερινό βούρτσισμα (δις ημερησίως) και με τη χρήση οδοντικού νήματος (μία φορά τη μέρα) αφαιρείται το μεγαλύτερο μέρος της οδοντικής πλάκας και προστατεύονται έτσι τα δόντια και τα ούλα σας από ουλίτιδα και τερηδόνα.
Φυσικά αναπόσπαστο μέρος της σωστής στοματικής υγιεινής στην κύηση είναι και η σωστή διατροφή. Μια ισορροπημένη διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά, δημητριακά (καλύτερα δημητριακά ολικής αλέσεως), γαλακτοκομικά και άπαχο κρέας (μοσχαρίσιο) και πουλερικά. Καλό είναι να αποφεύγονται τα συχνά γεύματα, που είναι πλούσια σε σάκχαρα, διότι ευνοούν την ανάπτυξη μικροβίων βλαπτικών για τα δόντια και τα ούλα.
Μπορώ να επισκεφθώ τον οδοντίατρο κατά την εγκυμοσύνη;
Σε γενικές γραμμές τόσο οι προληπτικές, όσο και κάποιες θεραπευτικές επεμβάσεις θεωρούνται σχετικά ασφαλείς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έτσι η αποτρύγωση (ο καθαρισμός της οδοντικής πλάκας) είναι δυνατόν να εκτελεστεί και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι ακτινογραφίες στο στόμα, αν κριθεί απολύτως απαραίτητο συστήνεται να γίνονται μετά την έναρξη του δευτέρου τριμήνου. Αναλγητικά, όπως η παρακεταμόλη θεωρούνται αρκετά ασφαλή για το έμβρυο, ενώ σχετικά ασφαλής θεωρείται και η χρήση τοπικών αναισθητικών στο στόμα, όπως η λιδοκαΐνη. Αν παραστεί ανάγκη χορήγησης αντιβίωσης, φυσικά θα επιλεγούν μεταξύ των καταλλήλων για το είδος της φλεγμονής αυτά, που είναι και ασφαλή για το μωρό. Το πρώτο τρίμηνο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για την οργανογένεση (τη δημιουργία των οργάνων του μωρού) και για το λόγο αυτό στο συγκεκριμένο στάδιο είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής στην έγκυο. Η ιδανική περίοδος για την εκτέλεση οποιασδήποτε θεραπείας στα δόντια θεωρείται το δεύτερο τρίμηνο της κύησης (από τις 17 έως τις 28 εβδομάδες της κύησης). Παρ’ όλα αυτά, αν υφίσταται οξύς και ισχυρός πόνος ή έντονη φλεγμονή, ο οδοντίατρος, αν ο ίδιος κρίνει, ότι είναι απολύτως απαραίτητο, μπορεί να εκτελέσει την όποια απαραίτητη θεραπευτική επέμβαση. Βέβαια επεμβάσεις ορθοδοντικού ή αισθητικού τύπου συστήνεται να αναβάλλονται για μετά τον τοκετό (Yenen & Ataçağ, 2019; Favero και συνεργάτες, 2021).
Αντί επιλόγου…..
Τέλος, Βρετανοί ψυχολόγοι ανακάλυψαν πως όσο πιο προσεγμένη οδοντοστοιχία διαθέτει κανείς, τόσο πιο ελκυστικός και επιτυχημένος θεωρείται από τους συνεργάτες του. Οι προετοιμασίες για το μωράκι που έρχεται και οι ανησυχίες που συνοδεύουν την εγκυμοσύνη, δεν είναι λόγος για να φαίνεστε λιγότερο ελκυστικές και επιτυχημένες.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Favero V, Bacci C, Volpato A, Bandiera M, Favero L, Zanette G. Pregnancy and Dentistry: A Literature Review on Risk Management during Dental Surgical Procedures. Dent J (Basel). 2021 Apr 19;9(4):46. doi: 10.3390/dj9040046. PMID: 33921608; PMCID: PMC8072957.
Fiorillo L. Oral Health: The First Step to Well-Being. Medicina (Kaunas). 2019 Oct 7;55(10):676. doi: 10.3390/medicina55100676. PMID: 31591341; PMCID: PMC6843908.
Hartnett E, Haber J, Krainovich-Miller B, Bella A, Vasilyeva A, Lange Kessler J. Oral Health in Pregnancy. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 2016 Jul-Aug;45(4):565-73. doi: 10.1016/j.jogn.2016.04.005. Epub 2016 Jun 6. PMID: 27281467.
Islam NAB, Haque A. Pregnancy-related dental problems: A review. Heliyon. 2024 Jan 29;10(3):e24259. doi: 10.1016/j.heliyon.2024.e24259. PMID: 38322854; PMCID: PMC10845246.
Tadin A, Poljak Guberina R, Domazet J, Gavic L. Oral Hygiene Practices and Oral Health Knowledge among Students in Split, Croatia. Healthcare (Basel). 2022 Feb 21;10(2):406. doi: 10.3390/healthcare10020406. PMID: 35207018; PMCID: PMC8872387.
Yenen Z, Ataçağ T. Oral care in pregnancy. J Turk Ger Gynecol Assoc. 2019 Nov 28;20(4):264-268. doi: 10.4274/jtgga.galenos.2018.2018.0139. Epub 2018 Dec 17. PMID: 30556662; PMCID: PMC6883753.
