Ολίγη από ιστορία…
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 υπήρχαν φήμες για μια «νέα» και «τρομακτική» ασθένεια…
Δεν υπήρχε πραγματική πληροφόρηση, μόνον ψίθυροι…
Ήρθε το φθινόπωρο του 1985, όταν στις 2 Οκτωβρίου πέθανε από την μυστηριώδη αυτή αρρώστια ο γνωστός ηθοποιός Rock Hudson και οι ψίθυροι, έγιναν φωνές…
«Η επιδημία του νέου αιώνα», την αποκαλούσαν…
«Η νέα πανδημία», φώναζαν…
Όμως οι φωνές και οι εντυπωσιακοί τίτλοι δεν αποτελούν πληροφόρηση.
Φευ! Η πληροφόρηση καλύπτεται συχνά από τις φωνές και τους εντυπωσιακούς τίτλους.
Χωρίς πληροφόρηση δεν υπάρχει ενημέρωση και χωρίς ενημέρωση δεν υπάρχει προστασία… μόνο φόβος… φόβος συχνά παράλογος… στα όρια της δεισιδαιμονίας.
Το 1988 η 1η Δεκεμβρίου ορίστηκε για πρώτη φορά ως η «Παγκόσμια Ημέρα για την Ενημέρωση σχετικά με το AIDS» (AIDS Awareness Day). Έκτοτε κάθε χρόνο η ημέρα αυτή μας υπενθυμίζει πως το AIDS είναι εδώ και συνάνθρωποί μας είναι φορείς της ασθένειας αυτής, αλλά το AIDS δεν είναι ανίκητο και η πληροφόρηση προστατεύει και σώζει ζωές.
Τι είναι το AIDS;
Το αρκτικόλεξο AIDS αντιστοιχεί στους όρους: Acquired Immune Deficiency Syndrome
Στα Ελληνικά ο όρος αυτός αποδίδεται ως: Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας
Ας δούμε τι σημαίνουν οι όροι αυτοί:
Σύνδρομο: αναφέρεται σε μία κλινική οντότητα ή ένα νόσημα
Επίκτητης: Δεν υφίσταται από τη γέννηση και δεν σχετίζεται με την κληρονομικότητα, αλλά εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της ζωής εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων.
Ανοσοποιητικής: αναφέρεται στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, που είναι το «σύστημα άμυνας» του οργανισμού μας και μας προστατεύει από λοιμώξεις και από τις νεοπλασίες.
Ανεπάρκειας: ο όρος είναι αυτονόητος και συνδέεται με αδυναμία κάποιου να επιτελέσει τη λειτουργία, για την οποία προοριζόταν.
Επομένως, το AIDS χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ανεπάρκειας στο ανοσοποιητικό σύστημα, κατόπιν προσβολής από έναν εξωτερικό παράγοντα, κάποια στιγμή στη ζωή μας.
Ποιος είναι ο «εξωτερικός» αυτός παράγων, που προκαλεί την ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού σε ασθενείς με AIDS;
Ο παράγων αυτό είναι ο ιός HIV (Human Immunodeficiency Virus – Ανθρώπινος Ιός Ανοσοανεπάρκειας).
Ο ιός αυτός «επιτίθεται» και καταστρέφει μία κατηγορία κυττάρων, που ανήκουν στο ανοσοποιητικό μας σύστημα και ονομάζονται CD4.
Η καταστροφή των κυττάρων αυτών καθιστά το ανοσοποιητικό μας σύστημα εν πολλοίς «μη – λειτουργικό» και εμάς τρόπον τινά «εκτεθειμένους» σε λοιμώξεις – κατά κύριο λόγο – και σε ειδικές μορφές καρκίνου.
Πώς μπορεί κάποιος να «κολλήσει» τον ιό;
Ο ιός εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματός μας δια της επαφής με σωματικά υγρά φορέα του ιού (αίμα και σπέρμα). Η είσοδος του ιού επιτυγχάνεται δια ασυνεχειών (τραυματισμών) στο δέρμα ή στους βλεννογόνους (έτσι ονομάζουμε τον ιστό, που καλύπτει κοιλότητες του σώματός μας, όπως είναι ο κόλπος και ο πρωκτός με το ορθό).
Τρόποι μετάδοσης του ιού περιλαμβάνουν:
• Τη σεξουαλική επαφή με φορέα του ιού χωρίς προστασία, ειδικά αν πρόκειται για πρωκτική επαφή.
• Τη χρησιμοποίηση βελόνης για ενδοφλέβια χρήση, η οποία είχε προηγουμένως χρησιμοποιηθεί από φορέα του ιού.
• Τον τυχαίο τραυματισμό από βελόνη, νυστέρι ή άλλο χειρουργικό όργανο, που προηγουμένως είχε χρησιμοποιηθεί πάνω σε φορέα του ιού.
Ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης από HIV;
Η λοίμωξη από τον ιό HIV συνδέεται με την εκδήλωση συμπτωμάτων, τα οποία χαρακτηρίζουν μια κατάσταση κακουχίας, που δεν είναι αυτή καθαυτή ειδική για το AIDS, αλλά ενδέχεται τα συμπτώματα αυτά να εμφανιστούν και σε άλλες νοσολογικές οντότητες. Υπάρχουν και περίοδοι ελεύθερες συμπτωμάτων, ειδικά στα πρώτα στάδια της νόσου.
Συμπτώματα λοίμωξης από HIV περιλαμβάνουν:
• Κακουχία
• Πυρετό
• Γενικευμένο εξάνθημα
• Εμφάνιση οιδήματος στους λεμφαδένες
• Κατ’ επανάληψιν εμφάνιση λοιμώξεων, οι οποίες ενδέχεται να είναι και εξαιρετικά σοβαρές
• Εμφάνιση συγκεκριμένων νεοπλασματικών όγκων, χαρακτηριστικών για το AIDS
Πόσο καιρό μετά από την επαφή με τον ιό HIV εμφανίζονται τα σχετικά συμπτώματα;
Υφίσταται το ενδεχόμενο τα συμπτώματα αυτά να μην εμφανιστούν παρά αρκετούς μήνες μετά την επαφή με το συγκεκριμένο ιό.
Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, πώς μπορεί κάποιος να δει αν έχει έρθει σε επαφή με τον ιό;
Η ερώτηση αυτή μπορεί να απαντηθεί μόνον μετά από την υποβολή του ατόμου σε αιματολογικές εξετάσεις ειδικές για τη διάγνωση του AIDS.
Μπορεί το AIDS να θεραπευθεί;
Θεραπεία με τη έννοια της εκρίζωσης του ιού από τον οργανισμό δεν υπάρχει.
Όμως διαθέτουμε πλέον φάρμακα έναντι του ιού. Η χορήγηση των φαρμάκων αυτών και η τακτική παρακολούθηση των φορέων του ιού από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό έχει επιτρέψει την παράταση του προσδόκιμου επιβίωσης, αλλά και σημαντική βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.
Η χορήγηση των φαρμάκων αυτών εξάλλου μειώνει σημαντικά και τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού.
Υπάρχει εμβόλιο;
Εμβόλιο κατά του HIV δεν υπάρχει.
Η πρόληψη του συνδρόμου αυτού περιλαμβάνει τη χρήση προφυλακτικού (ειδικά αν πρόκειται για ευκαιριακό ερωτικό σύντροφο), την αποφυγή της κοινής χρήσης βελονών σε περίπτωση ενδοφλέβιας έγχυσης και τη λήψη των σχετικών μέτρων προστασίας από εργαζόμενους κατά κύριο λόγο στον υγειονομικό τομέα.
Μπορεί μια οροθετική γυναίκα να μείνει έγκυος;
Οροθετική ονομάζουμε μία γυναίκα, στο αίμα της οποίας ανιχνεύεται ο ιός.
Η λοίμωξη από τον HIV δεν φαίνεται να επηρεάζει τη γονιμότητα. Επομένως, μια οροθετική γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος.
Μια έγκυος γυναίκα με HIV μεταδίδει τον ιό στο παιδί της;
Κατά τη διάρκεια της κύησης υφίσταται η πιθανότητα μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο έμβρυο. Τον ακριβή τρόπο της μετάδοσης αυτής δεν τον γνωρίζουμε, αλλά φαίνεται πως στη διαδικασία αυτή εμπλέκονται οι ακόλουθοι μηχανισμοί:
• Ο ιός διέρχεται τον πλακούντα και φθάνει στο έμβρυο.
• Φαίνεται, πως η πλειοψηφία των νεογνών οροθετικών μητέρων μολύνονται και τα ίδια από τον ιό κατά τη διάρκεια του τοκετού. Τότε το μωρό εκτίθεται στο αίμα και στα σωματικά υγρά της μητέρας του. Η ρήξη του θυλακίου (αυτό που λέμε «σπάσαν τα νερά») είναι και το πιο «επικίνδυνο» στάδιο μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο νεογνό.
• Μέσω του θηλασμού.
Πώς μπορούμε να μειώσουμε τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο μωρό;
Μέτρα, που περιορίζουν σημαντικά την πιθανότητα μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο μωρό περιλαμβάνουν:
• Τη λήψη των αντιικών φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης, όσο και κατά τη διάρκεια του τοκετού.
• Τον τοκετό δια καισαρικής τομής
• Τη χορήγηση αντιϊκών φαρμάκων και στο μωρό αμέσως μετά τον τοκετό
• Την αποφυγή του θηλασμού
• Σε περίπτωση πρόωρης ρήξης του θυλακίου συνεκτιμάται ο κίνδυνος της προωρότητας και της μετάδοσης του ιού στο νεογνό.
Τι σημαίνει «ιικό φορτίο» και «τίτλος CD4» και ποια η σημασία τους;
Με τον όρο «ιικό φορτίο» αναφερόμαστε στη συγκέντρωση τω σωματιδίων του ιού στο αίμα της οροθετικής γυναίκας. Με τον όρο «τίτλος CD4» αναφερόμαστε στα αντίστοιχα επίπεδα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος τύπου CD4, που καταμετρώνται στο αίμα.
Η γνώση των επιπέδων αυτών είναι σημαντική για την προσαρμογή της θεραπείας στις ανάγκες της γυναίκας.
Υψηλό ιικό φορτίο και χαμηλός τίτλος CD4 συνδέονται τόσο με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης λοίμωξης στη γυναίκα, όσο και με υψηλή πιθανότητα μετάδοσης του ιού στο μωρό.
Επίσης, αν ο τίτλος CD4 είναι χαμηλός, όταν η έγκυος υποβληθεί σε καισαρική τομή, αυξάνεται ο κίνδυνος λοίμωξης κατά το χειρουργείο και μετά από αυτό, ενώ επιβραδύνεται και η ανάρρωση.
Πώς γνωρίζουμε, αν ο ιός μεταδόθηκε από τη μητέρα στο μωρό;
Τα μωρά, των οποίων η μητέρες είναι οροθετικές, υποβάλλονται σε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις ανίχνευσης του ιού. Οι εξετάσεις αυτές επαναλαμβάνονται τουλάχιστον μέχρι το μωρό να συμπληρώσει τους 12 με 18 μήνες.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
