Λίγα λόγια για την ανατομία των αγγείων της πυέλου…
Συχνά γυναίκες, που βρίσκονται στο δεύτερο και στο τρίτο τρίμηνο της κύησης αναφέρουν, ότι λίγα λεπτά αφού βρεθούν ξαπλωμένες ανάσκελα, αρχίζουν να ζαλίζονται και παρουσιάζουν τάσεις λιποθυμίας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Σύνδρομο Κάτω Κοίλης Φλέβας και δεν υποκρύπτει στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων κάποια παθολογία, αλλά η εκδήλωσή του σχετίζεται με την θέση των μεγάλων αγγείων εντός της πυέλου της εγκύου.
Στην παρακάτω καλλιτεχνική απεικόνιση της ανατομίας της περιοχής της πυέλου απεικονίζονται ακριβώς τα συγκεκριμένα αγγεία, ενώ δια αυτής γίνεται κατανοητή η θέση τους εν σχέσει με τη μήτρα. Μην σας τρομάξει το πλήθος των όρων. Για την κατανόηση του μηχανισμού εκδήλωσης του Συνδρόμου Κάτω Κοίλης Φλέβας, αρκεί να επικεντρωθούμε στη θέση της Αορτής, της Κάτω Κοίλης Φλέβας (φυσικά) και της μήτρας.
Η Αορτή είναι το μεγάλο αγγείο, το οποίο ξεκινάει από την καρδιά και δια αυτού ρέει αίμα προς το κάτω μέρος του σώματος. Η Κάτω Κοίλη Φλέβα είναι το αγγείο, δια του οποίου αίμα από το κάτω μέρος του σώματος ρέει πίσω στην καρδιά. Προκειμένου να καταλάβουμε, γιατί η έγκυος ενδέχεται να ζαλιστεί, αν ξαπλώσει ανάσκελα θα χρειαστεί να συγκρατήσουμε τις εξής λεπτομέρειες:
• το αίμα στην Αορτή ρέει υπό υψηλή πίεση
• το αίμα στην Κάτω Κοίλη Φλέβα ρέει υπό χαμηλή πίεση
• το τοίχωμα της Αορτής έχει σχετικά μεγάλο πάχος
• το τοίχωμα της Κάτω Κοίλης Φλέβας έχει σχετικά μικρό πάχος
• η Αορτή βρίσκεται στη μέση γραμμή του σώματος
• η Κάτω Κοίλη Φλέβα είναι «εκτοπισμένη» προς τη δεξιά πλευρά του σώματος
• η μήτρα βρίσκεται μπροστά από τα αγγεία αυτά
Γιατί εκδηλώνεται το Σύνδρομο Κάτω Κοίλης Φλέβας;
Στο παρακάτω σχήμα απεικονίζεται η μεταβολή του μεγέθους της μήτρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (οι αριθμοί αντιπροσωπεύουν της εβδομάδες κύησης). Βλέπουμε λοιπόν, πως η μήτρα μεγαλώνοντας φθάνει να «καλύψει» τόσο την Αορτή, όσο και την Κάτω Κοίλη Φλέβα.
Έτσι, όταν η έγκυος ξαπλώσει ανάσκελα (βλ. εικόνα) η μήτρα με το βάρος της «πιέζει» τα δύο αυτά μεγάλα αγγεία.
Η πίεση επί της Αορτής από τη μήτρα δεν επηρεάζει ουσιαστικά τη ροή του αίματος εντός αυτής, αφενός διότι τα τοιχώματά της είναι παχιά, αφετέρου διότι το αίμα εντός αυτής ρέει υπό υψηλή πίεση. Επομένως, η Αορτή εν τοις πράγμασι δεν συμπιέζεται και η ροή του αίματος εντός αυτής δεν επηρεάζεται ουσιαστικά.
Αντίθετα, η Κάτω Κοίλη Φλέβα με τα σχετικά λεπτά τοιχώματα και με το αίμα να ρέει εντός αυτής υπό σχετικά χαμηλή πίεση είναι πιθανό να «ενδώσει» κάτω από το βάρος της μήτρας και να συμπιεστεί. Συνεπώς, η ροή του αίματος εντός αυτής παρεμποδίζεται και η ποσότητα του αίματος, που επιστρέφει στην καρδιά μειώνεται.
Το αίμα όμως, που επιστρέφει στην καρδιά στη συνέχεια κινείται προς τους πνεύμονες, οξυγονώνεται, γυρίζει στην καρδιά και από εκεί ρέει προς τον εγκέφαλο. Έτσι η μειωμένη επιστροφή αίματος στην καρδιά ένεκα της συμπίεσης της Κάτω Κοίλης Φλέβας, σημαίνει και μειωμένη αιμάτωση του εγκεφάλου, εξού και η ζαλάδα.
Πόσο συχνό είναι το Σύνδρομο Κάτω Κοίλης Φλέβας;
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2014 περίπου το 8% των γυναικών, που διανύουν το δεύτερο ή το τρίτο τρίμηνο της κύησης αναφέρουν, όταν ξαπλώσουν ανάσκελα για περισσότερα από 3 έως 10 λεπτά συμπτώματα χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Κάτω Κοίλης Φλέβας όπως:
• ωχρότητα του δέρματος
• αίσθημα ζάλης
• χαμηλή αρτηριακή πίεση
• εφίδρωση
• ναυτία
• ταχυπαλμία
• απώλεια των αισθήσεων (μάλλον ασύνηθες)
Το μεγάλο μέγεθος της μήτρας συνδέεται μα αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης του συγκεκριμένου συνδρόμου. Για το λόγο αυτό επί κυοφορίας διδύμων είναι πιθανότερο να αναφερθούν από τη γυναίκα τέτοιου είδους συμπτώματα. Συμπτώματα χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Κάτω Κοίλης Φλέβας είναι εξάλλου συνηθέστερα και αν η γυναίκα είναι παχύσαρκη ή έχει πάρει πολύ βάρος κατά την εγκυμοσύνη.
Πώς αντιμετωπίζεται το Σύνδρομο Κάτω Κοίλης Φλέβας;
Καταρχάς, συστήνεται στη γυναίκα η αποφυγή της ύπτιας θέσης μετά τη συμπλήρωση των 24 εβδομάδων κύησης, οπότε και η μήτρα έχει πλέον μεγαλώσει αρκετά.
Επί εκδηλώσεως συμπτωμάτων σχετικών με το Σύνδρομο Κάτω Κοίλης Φλέβας αρκεί να γυρίσει η έγκυος στο αριστερό πλευρό. Με δεδομένο, πως η Κάτω Κοίλη Φλέβα εντοπίζεται δεξιά του μέσου άξονα του σώματος, η κίνηση αυτή θα μετατοπίσει τη μήτρα προς τα αριστερά και το αγγείο θα αποσυμπιεσθεί, οπότε και τα συμπτώματα θα υποχωρήσουν εντός λίγων λεπτών.
Αν επιθυμείτε να ξαπλώνετε ανάσκελα, για να διαβάσετε ένα βιβλίο ή να ασχοληθείτε με ηλεκτρονικά μέσα, όπως tablet ή κινητό, μπορείτε να τοποθετήσετε κάτω από το δεξί πλευρό ένα μαξιλάρι, ώστε το σώμα σας να στραφεί προς τα αριστερά.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Kim DR, Wang E. Prevention of supine hypotensive syndrome in pregnant women treated with transcranial magnetic stimulation. Psychiatry Res. 2014;218(1-2):247-248. doi:10.1016/j.psychres.2014.04.001
