Πώς διατηρούμε την ισορροπία μας και δεν πέφτουμε;
Χρήσιμο είναι καταρχάς να επισημάνουμε, πως η ισορροπία, του σώματός μας διατηρείται τόσο μέσω της «αίσθησης της ισορροπίας», όσο και μέσω της όρασης.
Ο όρος «αίσθηση της ισορροπίας» δεν είναι δόκιμος, αλλά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, προκειμένου να περιγραφεί η διατήρηση της ισορροπίας χάρη σε ερεθίσματα, που λαμβάνονται μέσω αισθητήρων σε όλο το σώμα, τα οποία μεταδίδονται μέσω του νευρικού συστήματος στον νωτιαίο μυελό και στον εγκέφαλο. Εκεί τα ερεθίσματα αυτά υπόκεινται σε ενός είδους επεξεργασία, οπότε και δημιουργείται η «συνείδηση» της θέσης του σώματός μας στο χώρο. Η «αίσθηση της ισορροπίας» είναι ανεξάρτητη από την όραση. Επομένως ένεκα αυτής διατηρούμε την ισορροπία μας, όταν τα μάτια μας είναι κλειστά.
Μέσω της όρασης πάντως δεχόμαστε και επιπλέον ερεθίσματα, τα οποία «ενσωματώνονται» στην «αίσθηση ισορροπίας» και τρόπον τινά την «ενισχύουν». Συνεπώς, θα μπορούσε να ειπωθεί, ότι, όσο τα μάτια μας είναι ανοικτά, είναι και πιο εύκολο να διατηρήσουμε την ισορροπία μας, οπότε και η πτώση καθίσταται δυσκολότερη.
Αν για παράδειγμα είμαστε όρθιοι και κάποιος μας σπρώξει απαλά, τότε θα διατηρήσουμε την ισορροπία μας με μεγαλύτερη επιτυχία, αν τα μάτια μας είναι ανοικτά, παρά αν τα μάτια μας είναι κλειστά.
Η έγκυος «πέφτει πιο εύκολα»;
Η ισορροπία της εγκύου είναι «επισφαλής», αφού συχνά αυτή παρουσιάζει αστάθεια, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με ένα «παραπάτημα», αλλά δεν αποκλείεται να φθάσει ακόμα και στην πτώση.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε μελέτη του 2006. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής εξετάσθηκε η ικανότητα της διατήρησης της ισορροπίας εγκύων εν συγκρίσει με την αντίστοιχη ικανότητα γυναικών εκτός εγκυμοσύνης τόσο με τα μάτια ανοικτά, όσο και με κλειστά μάτια.
Σύμφωνα με το συμπέρασμα των ερευνητών η ικανότητα των γυναικών να διατηρήσουν την ισορροπία τους επηρεάζεται αρνητικά από την εγκυμοσύνη. Συγκεκριμένα, αν και η ικανότητα της διατήρησης της ισορροπίας φάνηκε, πως δεν άλλαζε κατά το πρώτο τρίμηνο, αυτό δεν ίσχυε για το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο. Κατεγράφη μία προοδευτική μείωση της ικανότητας αυτής, όσο η εγκυμοσύνη προχωρά. Μειωμένη ικανότητα διατήρησης της ισορροπίας μάλιστα φάνηκε να εμμένει ακόμα και 6 έως 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό.
Επιπροσθέτως, στη μελέτη αυτή σημειώθηκε η μεγαλύτερη «εξάρτηση» της εγκύου από τα οπτικά ερεθίσματα, προκειμένου να διατηρήσει την ισορροπία της. Οι έγκυες με άλλα λόγια δυσκολεύονταν περισσότερο να διατηρήσουν την ισορροπία τους με κλειστά μάτια εν σχέσει με της μη έγκυες.
Σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξε και μελέτη του 2014, στην οποία υπογραμμίστηκε η σαφής μείωση της ικανότητας διατήρησης της ισορροπίας κατά το τρίτο κατά κύριο λόγο τρίμηνο.
Η ορμόνη ρελαξίνη και ο κίνδυνος πτώσης της εγκύου
Η πιθανότητα πτώσης κατά την εγκυμοσύνη πάντως φαίνεται, πως αυξάνεται και εξαιτίας της έκκρισης της ορμόνης ρελαξίνης.
Η ορμόνη αυτή εκκρίνεται από το ωχρό σωμάτιο, που σχηματίζεται στις ωοθήκες μετά από την ωοθυλακιορρηξία και από το μαστό, αλλά και κατά τη διάρκεια της κύησης από τον πλακούντα, το φθαρτό υμένα και το χόριο.
Τα επίπεδα της ορμόνης στο αίμα της γυναίκας αυξάνονται σημαντικά κατά την κύηση. Όπως μάλιστα κατέδειξε και μελέτη του 2009 η ορμόνη αυτή εμπλέκεται στην επιτυχή εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο κατά τα πρώτα στάδια της κύησης, αλλά και στο μεταβολισμό του σακχάρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η ορμόνη αυτή επιδρά και πάνω στους συνδέσμους των αρθρώσεων. Οι σύνδεσμοι είναι κατά βάσιν ταινίες συνδετικού ιστού (εξειδικευμένου δηλαδή ιστού, που «στηρίζει»), οι οποίες μαζί με τους μυς συγκρατούν τα οστά των αρθρώσεων στη θέση τους. Η σταθερότητα εκάστης άρθρωσης εξαρτάται από την αρτιότητα του συστήματος συνδέσμων της.
Η ρελαξίνη καθιστά τους συνδέσμους πιο «μαλακούς» και «περισσότερο ελαστικούς». Έτσι η λεκάνη της εγκύου «ανοίγει» υπό την πίεση του βάρους της μήτρας και διευκολύνεται η «κάθοδος» του μωρού εν όψει του τοκετού, αλλά και η δίοδος του μωρού δια αυτής κατά το δεύτερο στάδιο του τοκετού. Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι χάρη στη ρελαξίνη διευκολύνεται ο τοκετός.
Όπως όμως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα στη λεκάνη αρθρώνονται τα ισχία με την άρθρωση του ισχίου. Η αλλαγές στο σχήμα της λεκάνης ως αποτέλεσμα έχουν και μεταβολές στην άρθρωση αυτή, αφού αλλάζει η γωνία των ισχίων. Έτσι η άρθρωση του ισχίου καθίσταται λιγότερο σταθερή στην εγκυμοσύνη.
Η αύξηση όμως της ελαστικότητας των συνδέσμων εξαιτίας της δράσης της ρελαξίνης, ως αποτέλεσμα έχει την μείωση της σταθερότητας του συνόλου των αρθρώσεων. Έτσι μειώνεται στην εγκυμοσύνη και η ικανότητα των αρθρώσεων, όσον αφορά την παροχή στήριξης του σώματος, οπότε και αυξάνεται η πιθανότητα πτώσης.
Ποιοι άλλοι παράγοντες οδηγούν σε αύξηση των πιθανοτήτων πτώσης κατά την εγκυμοσύνη;
Η έγκυος συχνά αισθάνεται ζάλη τόσο κατά το πρώτο τρίμηνο, όσο και σε ύστερα στάδια της κύησης. Ενίοτε η ζάλη αυτή είναι αρκετά έντονη, ώστε να προκαλέσει ακόμα και πτώση. Διάφοροι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης του συμπτώματος αυτού, όπως:
• ορμονικές αλλαγές
• ναυτία και έμετοι (ιδιαίτερα συχνοί σε αρχόμενη κύηση)
• η πίεση, που από τη μήτρα ασκείται σε μεγάλα αγγεία της πυέλου, διαταράσσοντας τη ροή του αίματος εντός αυτών
• αναιμία
Τέλος καλό είναι να θυμόμαστε, πως ιδιαίτερα σε προχωρημένη κύηση εξαιτίας του αυξημένου μεγέθους της κοιλιάς μετατοπίζεται το κέντρο βάρους του σώματος. Έτσι είναι ευκολότερο να χαθεί η ισορροπία και να επέλθει πτώση.
Τι να κάνω, για να μειώσω τον κίνδυνο πτώσης;
Είναι σημαντικό να έχετε στο μυαλό σας, πως ο κίνδυνος πτώσης υφίσταται και είναι αυξημένος, ώστε να μη «δοκιμάζετε» τα όριά σας.
Επίσης, αποφεύγετε να φοράτε τακούνια, όσο είστε έγκυος, προτιμάτε τα υποδήματα με επίπεδη και αντιολισθητική σόλα.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε όποιο γυναικολογικό θέμα, θέμα εγκυμοσύνης ή θέμα υπογονιμότητας σας απασχολεί!
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Butler EE, Colón I, Druzin ML, Rose J. Postural equilibrium during pregnancy: decreased stability with an increased reliance on visual cues. Am J Obstet Gynecol. 2006 Oct;195(4):1104-8. doi: 10.1016/j.ajog.2006.06.015. Epub 2006 Jul 17. PMID: 16846574.
Inanir A, Cakmak B, Hisim Y, Demirturk F. Evaluation of postural equilibrium and fall risk during pregnancy. Gait Posture. 2014 Apr;39(4):1122-5. doi: 10.1016/j.gaitpost.2014.01.013. Epub 2014 Feb 2. PMID: 24630464.
Goldsmith LT, Weiss G. Relaxin in human pregnancy. Ann N Y Acad Sci. 2009;1160:130-135. doi:10.1111/j.1749-6632.2008.03800.x
