Τι είναι το μικροβίωμα;
Οι διαφημίσεις, τα βιβλία και γενικά το κοινό θυμικό αντιμετωπίζουν τα μικρόβια με μία καχυποψία, έως και εχθρότητα, θα μπορούσε να πει κανείς….
«Τα μικρόβια είναι κακό πράγμα για την υγεία μας:»
«Ευτυχώς, που τα καθαριστικά σκοτώνουν όλα τα μικρόβια!»
«Μην το ακουμπάς αυτό! Είναι γεμάτα μικρόβια!»
Είναι αλήθεια, πως τα μικρόβια μπορούν να βλάψουν το σώμα μας και να μας δημιουργήσουν προβλήματα υγείας. Όμως η αλήθεια είναι και πως τα μικρόβια είναι μέρος της ζωής μας και χωρίς αυτά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει σωστά το σώμα μας.
Μικροβίωμα αποκαλούμε το πλήθος των μικροβίων, που ζουν στο σώμα μας και συμβιώνουν μαζί μας.
Ολίγη από ιστορία…
Η μελέτη του ανθρώπινου μικροβιώματος γνωρίζει μεγάλη ένταση από τις αρχές της δεκαετίας του ‘2000 κι έπειτα.
Έχει μάλιστα υπολογιστεί, πως σε κάθε κύτταρο του σώματός μας αντιστοιχούν περίπου 10 βακτήρια!
Πριν όμως βιαστείτε να τρέξετε για ένα ντους, έχετε υπόψη σας, πως οι αποικίες αυτές των μικροβίων συμβιώνουν με το σώμα σας και δρουν σε συνέργεια με τους βιολογικούς του μηχανισμούς, ώστε να είστε υγιείς!
Ο πρώτος, που μελέτησε τους μικροβιακούς πληθυσμούς, που αποικίζουν τα διάφορα μέρη του σώματός μας είναι ο «πατέρας της Μικροβιολογίας», ο Antonie van Leeuwenhoek ήδη από τη δεκαετία του 1680! Ο Ολλανδός αυτός ερευνητής ήταν και ο πρώτος, που μελέτησε τα μικρόβια, που αποίκιζαν το στόμα του και τα κόπρανά του.
Οι διάφοροι πληθυσμοί των μικροβίων έχουν χαρακτηριστική σύνθεση, ανάλογα, με το μέρος του σώματος, στο οποίο εντοπίζονται. Έτσι διαφορετικό πληθυσμό θα συναντήσουμε στο στόμα, διαφορετικό στο έντερο, διαφορετικό στο δέρμα ή στον κόλπο. Επίσης η σύνθεση των πληθυσμών αυτών είναι χαρακτηριστική για κάθε άτομο. Κατά κάποιον τρόπο, θα μπορούσε να πει κανείς, πως η σύνθεση ενός μικροβιακού πληθυσμού κάποιου ανθρώπου είναι τόσο μοναδική, όσο είναι και τα δακτυλικά του αποτυπώματα….
Γνωρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια, πως τα μικρόβια, που αποικίζουν κάποιο μέρος του σώματος ωφελούν και με διαφορετικό τρόπο τη λειτουργία του μέρους αυτού. Έτσι τα μικρόβια του κόλπου – αυτό που ονομάζουμε «φυσιολογική χλωρίδα» του κόλπου – είναι απαραίτητα για την προστασία του από λοιμώξεις. Τα μικρόβια του εντέρου είναι απαραίτητα για την πέψη των τροφών.
Φαίνεται όμως, πως ακόμα γνωρίζουμε πολύ λίγα για το πραγματικό εύρος της λειτουργίας του μικροβιώματος σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του σώματός μας. Έτσι πρόσφατα συνδέθηκε η σύνθεση του μικροβιώματος, που εντοπίζεται στο λαιμό με την πιθανότητα εμφάνισης ψυχιατρικών παθήσεων, όπως της σχιζοφρένειας! Επίσης, φαίνεται, πως η σύνθεση το μικροβιώματος του εντέρου επηρεάζει τη διάθεσή μας, ενώ ερευνάται η πιθανότητα η σύνθεση του μικροβιώματος αυτού να συνδέεται και με την εμφάνιση κατάθλιψης.
Είναι πιθανό οι όποιες γνώσεις έχουμε σχετικά με το μικροβίωμα να αγγίζουν μόνον την επιφάνεια. Πολλοί θεωρούν, πως βρισκόμαστε ενώπιον ενός πεδίου ερεύνης λαμπρό!
Τι γίνεται με τα μικρόβια του πλακούντα;
Μέχρι πρότινος υφίστατο η άποψη, πως το περιβάλλον, μέσα στο οποίο μεγαλώνει το μωρό, ήταν στείρο, δηλαδή δεν περιείχε κανενός είδους μικρόβια. Εντούτοις, η άποψη αυτή καταρρίφθηκε, αφού πλήθος μελετών από τις αρχές της δεκαετίας του ‘2000 και έπειτα κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως τόσο ο πλακούντας, όσο και το αμνιακό υγρό περιέχουν πληθυσμούς μη παθογόνων μικροβίων.
Από πού προέρχονται τα μικρόβια του πλακούντα;
Η αλήθεια είναι, πως επί του παρόντος τουλάχιστον μόνο θεωρίες έχουν διατυπωθεί ως απάντηση στο ερώτημα αυτό. Μία πιθανή «αφετηρία» των μικροβίων του πλακούντα και του αμνιακού υγρού ίσως είναι ο κόλπος, τα μικρόβια του οποίου αποικίζουν τη μήτρα μέσω του τραχήλου. Δεν αποκλείεται όμως τα μικρόβια αυτά να προέρχονται από το στόμα της εγκύου και μεταφέρονται στη μήτρα με το αίμα.
Μάλιστα σε μια ενδιαφέρουσα μελέτη του 2014 επιστήμονες ανέλυσαν το είδος των μικροβίων, που εντοπίζονται στον πλακούντα και συνέκριναν τη σύνθεση του πληθυσμού τους με τους αντίστοιχους πληθυσμούς μικροβίων, που εντοπίζονται στο στόμα, στον κόλπο, στο έντερο, στο δέρμα και σε άλλα μέρη του σώματος. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός, πως η σύνθεση του πληθυσμού των μικροβίων του πλακούντα ομοίαζε περισσότερο με αυτήν του πληθυσμού του στόματος της εγκύου.
Με δεδομένο, πως η πλημμελής στοματική υγιεινή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει συνδεθεί με τον πρόωρο τοκετό. Τα αποτελέσματα αυτά ρίχνουν νέο φως στη σύνδεση αυτή. Έτσι επιβεβαιώνεται ακόμη μία φορά η σημασία της διατήρησης της υγείας του στόματος κατά τη διάρκεια της κύησης.
Τα μικρόβια του πλακούντα μπορεί να προκαλέσουν παθολογίες;
Φαίνεται, πως αυτά καθαυτά τα μικρόβια του πλακούντα είναι μη παθολογικά. Εντούτοις, σε μία μελέτη του 2015 οι επιστήμονες συνέδεσαν τη σύνθεση του πληθυσμού των μικροβίων αυτών με την πιθανότητα πρόωρου τοκετού.
Παρατήρησαν, πως η σύνθεση του πληθυσμού των μικροβίων του πλακούντα σε μία γυναίκα, που γέννησε μετά τη συμπλήρωση των 37 εβδομάδων κύησης, ήταν διαφορετική από αυτή, που καταγραφόταν σε μία γυναίκα, που γέννησε πρόωρα.
Μάλιστα, στα πλαίσια της μελέτης αυτής συγκρίθηκε η σύνθεση του πληθυσμού των μικροβίων του πλακούντα γυναικών, που γέννησαν πρόωρα, με την αντίστοιχη σύνθεση των μικροβίων του πλακούντα γυναικών, που πήραν υπερβολικά πολύ βάρος κατά την κύηση. Εκ της συγκρίσεως αυτής προέκυψαν ομοιότητες μεταξύ των δύο πληθυσμών των μικροβίων του πλακούντα.
Έτσι συνήχθη το συμπέρασμα, πως (με δεδομένο, πως – πράγματι – η πρόσληψη υπερβολικού βάρους κατά την κύηση συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων για πρόωρο τοκετό) ίσως ο «συνδετικός παράγων», που συνδέει το βάρος με τον πρόωρο τοκετό να είναι αυτές ακριβώς οι αλλαγές, που η πρόσληψη βάρους προκαλεί στη σύνθεση του πληθυσμού των μικροβίων του πλακούντα. Με άλλα λόγια, ενδέχεται η πρόσληψη υπερβολικού βάρους κατά την κύηση να «αλλάζει» τη σύνθεση του μικροβιακού πληθυσμού και δια του τρόπου αυτού να αυξάνονται οι πιθανότητες για πρόωρο τοκετό. Βέβαια, όπως άλλωστε τονίζουν και οι συντάκτες της μελέτης, η σύνδεση αυτή χρήζει περαιτέρω διερεύνησης πριν επιβεβαιωθεί.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε όποιο θέμα εγκυμοσύνης σας απασχολεί!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
