Πού οφείλεται η κατακράτηση υγρών στην εγκυμοσύνη;
Εν ολίγοις, η κατακράτηση υγρών στην εγκυμοσύνη οφείλεται σε αλλαγές τόσο στα αγγεία, όσο και στη λειτουργία των νεφρών κατά την εγκυμοσύνη.
Σε μία ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, η οποία δημοσιεύθηκε το 2016 περιγράφεται ο θεωρητικός μηχανισμός, δια του οποίου το σώμα της εγκύου κατακρατεί μεγαλύτερες ποσότητες υγρών.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι εκκρινόμενες τότε ορμόνες επιδρούν επί των αγγείων, προκαλώντας της διαστολή τους, δηλαδή την αύξηση της διαμέτρου τους. Κατά συνέπεια, καταγράφεται μία πτώση της αρτηριακής πίεσης, ενώ το αίμα, που κυκλοφορεί στα αγγεία δεν αρκεί πλέον για να τα «γεμίσει».
Παράλληλα, διαστέλλονται και τα αγγεία, που αιματώνουν τους νεφρούς και αυξάνεται η ροή στα όργανα αυτά. Οι νεφροί είναι τα όργανα, που – μεταξύ άλλων – ρυθμίζουν την ποσότητα υγρών στο σώμα μας. Προκειμένου να επιτευχθεί αύξηση της ποσότητας του αίματος, ώστε η πίεση να φθάσει σε επίπεδα ικανά και να εξασφαλισθεί η αιμάτωση τόσο των οργάνων της μητέρας, όσο και του μωρού μέσω του πλακούντα, οι νεφροί αρχίζουν να κατακρατούν επιπλέον ποσότητα νερού και ηλεκτρολυτών (στοιχείων, που διαλύονται στο αίμα).
Τα κατακρατηθέντα επιπλέον υγρά «μοιράζονται» μεταξύ του αίματος και του υπολοίπου σώματος. Σύμφωνα με την ανωτέρω αναφερθείσα μελέτη του 2016 ο όγκος του αίματος της μητέρας αυξάνεται κατά 1200ml με 1600ml πάνω από τον όγκο, που καταγράφεται εκτός κύησης, ποσοστό αύξησης, το οποίο αντιστοιχεί στο 45% περίπου. Ο δε όγκος των υγρών, που κατακρατείται στο υπόλοιπο σώμα αυξάνεται κατά 30% έως 50% εν σχέσει με τον όγκο των υγρών, που καταμετράται εκτός εγκυμοσύνης.
Όπως αναφέρεται και σε παλαιότερη μελέτη του 1997, ο συνολικός όγκος του νερού του σώματος κατά την εγκυμοσύνη αυξάνεται κατά 6 έως 8 λίτρα, ενώ 8 στις 10 έγκυοι αναφέρουν οίδημα σε κάποιο στάδιο της κύησης.
Επομένως, η κατακράτηση υγρών στην εγκυμοσύνη θεωρείται ένα κατά κανόνα φυσιολογικό φαινόμενο…
Πώς εκδηλώνεται η κατακράτηση υγρών στην εγκυμοσύνη;
Καταρχήν, η κατακράτηση υγρών καταγράφεται και στη ζυγαριά. Τα 6 έως 8 λίτρα νερού αντιστοιχούν κατά προσέγγισιν σε 6 με 8 κιλά, τα οποία συνυπολογίζονται στη συνολική αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη.
Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία των εγκύων αναφέρουν οίδημα στα κάτω άκρα ειδικά μετά από παρατεταμένη ορθοστασία.
Το οίδημα αυτό συχνά εντοπίζεται και στα άνω άκρα και ειδικά στα δάκτυλα. Ενίοτε δε ένεκα του οιδήματος στα άνω άκρα, πολλές γυναίκες αναφέρουν και εμφάνιση συμπτωμάτων, που συνδέονται με το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Γυναίκες μάλιστα, που εμφάνιζαν τη συμπτωματολογία αυτή και πριν από την εγκυμοσύνη, ενδέχεται να παραπονεθούν για επιδείνωσή της.
Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω την κατακράτηση υγρών, όσο είμαι έγκυος;
Θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι είναι πρακτικά μάλλον απίθανο να μπορέσετε να «εμποδίσετε» κατ’ απόλυτον τρόπο την κατακράτηση υγρών, όσο είστε έγκυος, καθότι αυτό είναι ένα φαινόμενο «συνυφασμένο» με την κύηση.
Είναι εντούτοις δυνατόν με απλούς τρόπους να «μετριαστεί» η ενοχλητική συμπτωματολογία:
• αποφεύγετε την παρατεταμένη ορθοστασία
• φοράτε άνετα υποδήματα (αποφεύγετε τα «στενά» παπούτσια, όπως αυτά με τακούνι)
• όταν κάθεστε, τοποθετείτε τα πόδια σας πάνω σε ένα υποπόδιο, όπως ένα σκαμνάκι, ενώ όταν είστε ξαπλωμένη, βάζετε κάτω από τα πόδια σας ένα ή δύο μαξιλάρια
• το περπάτημα και οι ήπιες διατάσεις, οι οποίες γίνονται πάντα αφού συμβουλευθείτε τον ιατρό σας, βοηθούν στην μείωση του οιδήματος
• φροντίστε να ενυδατώνεστε επαρκώς. Με τον τρόπο αυτό διεγείρεται η απέκκριση μέρος των κατακρατηθέντων υγρών (δηλαδή το σώμα σας «ξεφορτώνεται» την πλεονάζουσα ποσότητα υγρού δια της διούρησης).
Πότε θα αναστραφεί η κατακράτηση υγρών;
Ήδη από της πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό η διούρηση αυξάνεται σημαντικά. Έτσι σύντομα το σώμα σας απαλλάσσεται από την υπερβάλλουσα ποσότητα υγρών.
Πότε η κατακράτηση υγρών στην εγκυμοσύνη θεωρείται παθολογική;
Είναι απαραίτητο να ενημερωθεί ο θεράπων ιατρός, αν διαπιστώσετε συμπτώματα, όπως τα παρακάτω:
• απότομη αύξηση του οιδήματος στα άκρα και κυρίως εμφάνιση εντόνου οιδήματος στο πρόσωπο
• έντονη κεφαλαλγία
• διαταραχές στην όραση (για παράδειγμα αρχίζετε «να βλέπετε αστεράκια»)
• πόνος κάτω από το θώρακα
• επεισόδια εμέτου σε συνδυασμό με τα παραπάνω συμπτώματα
Τέτοια σημεία ενδέχεται να συνδέονται με την εκδήλωση προεκλαμψίας, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για τη μητέρα, όσο και για το μωρό.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Soma-Pillay P, Nelson-Piercy C, Tolppanen H, Mebazaa A. Physiological changes in pregnancy. Cardiovasc J Afr. 2016 Mar-Apr;27(2):89-94. doi: 10.5830/CVJA-2016-021. PMID: 27213856; PMCID: PMC4928162.
Davison JM. Edema in pregnancy. Kidney Int Suppl. 1997 Jun;59:S90-6. PMID: 9185112.
