Αντί προλόγου…
Η ανάγνωση αυτού του άρθρου δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να δημιουργήσει αδικαιολόγητα αυξημένη αίσθηση κινδύνου, σε ότι αφορά την εγκυμοσύνη μετά τα 40.
Οι σημερινές δυνατότητες της μαιευτικής, αλλά και της νεογνολογίας, έχουν βοηθήσει πάρα πολλά ζευγάρια, στα οποία η γυναίκα έχει «πατήσει», όπως λέμε, τα 40 να μεγαλώσουν την οικογένειά τους με ασφάλεια.
Εντούτοις, στις κυήσεις αυτές είναι αναγκαίο η παρακολούθηση της κύησης να ακολουθεί, ίσως με λίγο μεγαλύτερη αυστηρότητα, το ενδεδειγμένο πρόγραμμα, ενώ συχνά απαιτούνται και πρόσθετες εξετάσεις καθώς και η συνδρομή άλλων ειδικοτήτων εκτός του Μαιευτήρα, όπως είναι του Καρδιολόγου ή του Ενδοκρινολόγου.
Ποια είναι τα ενδεχόμενα προβλήματα, που μπορεί να εμφανιστούν κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης;
1. Παλίνδρομη κύηση (αποβολή)
Στοιχεία, που προέκυψαν από μία μεγάλη μελέτη, η οποία συμπεριέλαβε στοιχεία από 36.056 κυήσεις, κατέδειξαν πως η πιθανότητα για αποβολή μετά από 10 εβδομάδες κύησης είναι 0,8% για τις γυναίκες με ηλικία μικρότερη των 35 ετών, ενώ η αντίστοιχη πιθανότητα για τις γυναίκες με ηλικία 40 ετών και άνω ήταν 2,2%.
Οι λόγοι, που συνδέονται με αύξηση των πιθανοτήτων για παλίνδρομη κύηση κατά το πρώτο τρίμηνο, αν οι γυναίκα είναι μεγαλύτερη των 40 ετών είναι:
• Αυξημένη πιθανότητα για Ανευπλοειδία
Μιλάμε για Ανευπλοειδία, όταν το έμβρυο παρουσιάζει μια αριθμητική χρωμοσωμική ανωμαλία, στην οποία εντοπίζεται ένα περισσότερο ή ένα λιγότερο χρωμόσωμα.
Οι πρώτες παρατηρήσεις, που συνέδεαν την πιθανότητα γέννησης μωρού εμφανίζουν Σύνδρομο Down (σημ. το μωρό αντί για 2 χρωμοσώματα 21, έχει 3 – είναι ίσως η πιο «κλασσική» περίπτωση Ανευπλοειδίας) με την ηλικία της γυναίκας έγιναν το μακρινό 1933. Φυσικά τότε δεν γνώριζαν, πως το σύνδρομο αυτό οφείλεται στο επιπλέον χρωμόσωμα 21.
Φαίνεται, πως μια γυναίκα, που διανύει την 3η δεκαετία της ζωής της (τη δεκαετία των 20) αντιμετωπίζει πιθανότητα να εμφανίσει ανευπλοειδία σε κύηση, που κυμαίνεται μεταξύ του 2% και του 3%, ενώ η πιθανότητα αυτή στην 5η δεκαετία της ζωής της (στη δεκαετία των 40 δηλαδή) ανέρχεται στο 35%.
Οι λόγοι της αυξημένης αυτής πιθανότητας δεν είναι ακόμα απολύτως ξεκάθαροι. Έχει διατυπωθεί μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία τα ωάρια, που παραμένουν στις ωοθήκες της γυναίκας επί μακρόν «χάνουν την ικανότητά τους να ωριμάσουν σωστά» προκειμένου να είναι έτοιμα για γονιμοποίηση.
• Αυξημένη πιθανότητα καταφυγής σε λήψη τροφοβλάστης ή αμνιοπαρακέντηση
Η πιθανότητες μια έγκυος γυναίκα μετά τα 40 να φέρει στον κόσμο ένα παιδί με Σύνδρομο Down είναι εξ’ αρχής αυξημένες και μόνο λόγω του προχωρημένου της ηλικίας της. Οι πιθανότητες αυτές είναι σύνηθες να προκύψουν αυξημένες και μετά από τον προγεννητικό μη επεμβατικό έλεγχο.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η εξέταση του λεγόμενου εξωκυττάριου εμβρυϊκού DNA είναι μια λύση, η οποία δεν ενέχει μεν κινδύνους για το έμβρυο, αλλά – τουλάχιστον προς το παρόν – δεν έχει εδραιώσει τη θέση της στην πάγια κλινική πρακτική σε ό,τι αφορά τις κυήσεις αυτές.
Έτσι καταφεύγουμε στον επεμβατικό έλεγχο για την εξακρίβωση του ενδεχομένου του έμβρυο να εμφανίζει Σύνδρομο Down. Συγκεκριμένα λαμβάνουμε γενετικό υλικό του εμβρύου είτε με τη διαδικασία της λήψης τροφοβλάστης είτε με τη διαδικασία της αμνιοπαρακέντησης.
Αμφότερες οι μέθοδοι αυτές θεωρούνται διαγνωστικές, δηλαδή μας βοηθάνε να δούμε με τρόπο απολύτως ξεκάθαρο και αξιόπιστο, αν τελικά το έμβρυο εμφανίζει Σύνδρομο Down (ή κάποιο άλλο γενετικό πρόβλημα).
Όμως οι μέθοδοι αυτές συνδέονται και με αυξημένη πιθανότητα για αποβολή.
2. Αυξημένη πιθανότητα για πολύδυμη κύηση
Η πιθανότητα για πολύδυμη κύηση (δίδυμη, τρίδυμη κύηση κ.λπ.) είναι μεγαλύτερη για τις γυναίκες άνω των 40 ετών. Αυτή η πιθανότητα έχει σήμερα περαιτέρω αυξηθεί λόγω της συχνής εφαρμογής μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (κυρίως εξωσωματικής γονιμοποίησης, αλλά και σπερματέγχυσης) σε γυναίκες αυτής της ηλικίας.
Οι πολύδυμες κυήσεις σε κάθε ηλικία εμφανίζουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών όπως:
• πρόωρου τοκετού
• γέννηση νεογνού με χαμηλό σωματικό βάρος
• υπέρτασης κύησης
• αναιμίας στη μητέρα
• αποκόλληση του πλακούντα.
Προκειμένου να μειωθούν μάλιστα τα ποσοστά πολύδυμων κυήσεων στις γυναίκες άνω των 40 ετών, έχει προταθεί η κατά περίπτωση εμφύτευση ενός μόνο εμβρύου στα πλαίσια εξωσωματικής γονιμοποίησης, ειδικά αν η γυναίκα παρουσιάζει συνοδές παθολογίες.
Ποια είναι τα ενδεχόμενα προβλήματα, που μπορεί να εμφανιστούν κατά το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο της κύησης;
Οι γυναίκες, που βρίσκονται σε κύηση και η ηλικία τους υπερβαίνει τα 40 έτη αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν συγκεκριμένες παθολογίες κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο.
Οι παθολογίες αυτές, θα μπορούσαν σχηματικά να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: αυτές, που αφορούν τη μητέρα και αυτές, που αφορούν το μωρό.
1. Επιπλοκές, που αφορούν τη μητέρα
• Υπέρταση και προεκλαμψία
Οι γυναίκες με ηλικία μεγαλύτερη των 40 ετών έχουν 2 έως 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπέρταση και προεκλαμψία σε σχέση με γυναίκες με ηλικία μικρότερη των 30 ετών.
Οι πιθανότητες για εμφάνιση προεκλαμψίας αυξάνονται περαιτέρω σε περίπτωση συνύπαρξης άλλων παθολογικών καταστάσεων, όπως ο διαβήτης ή η προϋπάρχουσα χρόνια υπέρταση καθώς και σε περιπτώσεις πολύδυμης κύησης.
• Διαβήτης
Σε ηλικίες άνω των 40 ετών αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισης χρόνιου σακχαρώδους διαβήτη ή διαβήτη κύησης (ο χρόνιος διαβήτης προϋπάρχει της κύησης, ενώ ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) σε σύγκριση με νεώτερες γυναίκες.
Οι γυναίκες, οι οποίες κατά την κύηση παρουσιάζουν διαβήτη (προϋπάρχοντα ή όχι) αντιμετωπίζουν αυξημένες πιθανότητες να χρειαστεί να υποβληθούν σε καισαρική τομή ή να εμφανίσουν υπέρταση στην εγκυμοσύνη.
Εξάλλου ο διαβήτης, που προϋπάρχει της κύησης έχει συνδεθεί και με την αύξηση κατά τρεις φορές του κινδύνου το έμβρυο να παρουσιάσει συγγενείς ανωμαλίες της καρδιάς ή ανατομικές ανωμαλίες στην σπονδυλική του στήλη.
• Δυσχέρειες του καρδιαγγειακού συστήματος
Η καρδιά όλων των εγκύων φορτίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες της κύησης.
Έγκυες με ηλικία ανώτερη των 40 ετών είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν δυσχέρειες του καρδιαγγειακού συστήματος. Για το λόγο αυτό συνιστάται η στενή παρακολούθηση της λειτουργίας της καρδιάς από εξειδικευμένο καρδιολόγο.
• πρόδρομος ή επιχείλιος πλακούντας
2. Επιπλοκές, που αφορούν το μωρό
• Ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη
Είναι αυτό, που κοινώς περιγράφεται με τη φράση «δεν παίρνει βάρος το μωρό».
Επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να πούμε, πως το μωρό δεν τροφοδοτείται επαρκώς από τον πλακούντα.
Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από υπερηχογραφικά κατά κύριο λόγο ευρήματα, τα οποία περιλαμβάνουν τη μη ικανοποιητική ανάπτυξη του μωρού, όπως αυτή υπολογίζεται από τις μετρήσεις του υπερηχογραφήματος και από την καταγραφή παθολογικής ροής στα αγγεία, που ελέγχονται με τη μέθοδο Doppler.
• Ενδομήτριος θάνατος
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο ενδεχόμενο.
Σε μία ιδιαίτερα μεγάλη μελέτη του 2006 καταγράφηκε αυξημένη πιθανότητα για ενδομήτριο θάνατο του μωρού μεταξύ των 37 και των 41 εβδομάδων της κύησης.
Το ενδεχόμενο αυτό ωθεί πολλούς μαιευτήρες να συστήσουν πλην φυσικά της στενότατης παρακολούθησης του μωρού και πρόκληση τοκετού στις 39 εβδομάδες της κύησης.
• πρόωρος τοκετός
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε, πως οι αυξημένες πιθανότητες για πρόωρο τοκετό συνδέονται με τις αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης παθολογιών, που αφορούν τη μητέρα, αλλά και με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης παθολογιών, που αφορούν το μωρό.
Ποια είναι τα ενδεχόμενα προβλήματα, που μπορεί να εμφανιστούν κατά τον τοκετό;
Οι εγκυμονούσες, των οποίων η ηλικία υπερβαίνει τα 40 έτη αντιμετωπίζουν αυξημένη πιθανότητα να φέρουν στον κόσμο το μωρό τους με καισαρική τομή.
Τα αίτια του φαινομένου αυτού περιλαμβάνουν:
• αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης παθολογιών, που αφορούν τη μητέρα
• αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης παθολογιών, που αφορούν το μωρό
• αυξημένη πιθανότητα δυστοκίας (δυσκολιών κατά τον τοκετό)
Ίσως όμως αυτή η αύξηση στις καισαρικές να οφείλεται και στην έννοια της «πολυτίμου κύησης» (“the notion of premium baby”).
Δηλαδή υπάρχει η τάση να θεωρείται το έμβρυο γυναίκας, η οποία είναι απίθανο να μπορέσει να μείνει ξανά έγκυος, να αξίζει τρόπον τινά να μην αναγκαστεί να αντιμετωπίσει τη δοκιμασία του φυσιολογικού τοκετού.
Βέβαια, εδώ θα πρέπει να τονίσουμε, πως δεν είναι σκόπιμο να αρνηθεί κανείς εξ’ αρχής την πιθανότητα για φυσιολογικό τοκετό, απλά και μόνο, επειδή η έγκυος είναι μεγαλύτερη των 40.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε όποιο θέμα εγκυμοσύνης σας απασχολεί!
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών το οποίου ανήκουμε!
Ακούστε το podcast της σχετικής συνέντευξης, που δώσαμε στη γλυκιά διευθύντρια του mothersblog.gr Μαργαρίτα Νικολάου στις 7 Μαρτίου 2022!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Διαβάστεα ακόμα:
– Εγκυμοσύνη στα 40: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε πριν μείνετε έγκυος
– Η καισαρική τομή είναι πιο συνηθισμένη σε γυναίκες άνω των 40
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
