Μα μπορεί η χρήση κάποιου καλλυντικού να επηρεάσει την ανάπτυξη του εμβρύου;
Λίγοι γνωρίζουν, πως το δέρμα μας είναι στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο σε έκταση όργανο του σώματός μας. Το όργανο αυτό είναι εξαιρετικά αγγειοβριθές (δηλαδή πλούσιο σε αγγεία). Μέσω των αγγείων του είναι πιθανό ουσίες, που περιέχονται σε κρέμες περιποίησης και καλλυντικά, να «περάσουν» στο αίμα και μέσω αυτού να φθάσουν στον πλακούντα και στο έμβρυο.
Οι ουσίες αυτές δεν αποκλείεται να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εμβρύου ειδικά κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, οπότε επιτελείται η οργανογένεση (η δημιουργία των οργάνων). Τότε το έμβρυο παρουσιάζεται εξαιρετικά «ευαίσθητο» σε ό,τι αφορά την επιρροή, που τέτοιες ουσίες έχουν στην δημιουργία των διάφορων οργάνων και συστημάτων του.
Εν τοις πράγμασι, η απορρόφηση από το δέρμα των ουσιών, που περιέχονται σε διάφορες κρέμες και καλλυντικά δεν είναι πάντα εύκολο να μετρηθεί επ’ ακριβώς. Η απορροφητικότητα του δέρματος εξάλλου εξαρτάται και από την κατάστασή του. Για παράδειγμα, αν το δέρμα παρουσιάζει τοπικό ερεθισμό, ενδέχεται να απορροφά μεγαλύτερη ποσότητα από τις ουσίες αυτές. Εντούτοις, φαίνεται, πως η ποσότητα από τις ουσίες αυτές, που τελικά φθάνει στο έμβρυο είναι μάλλον μικρή.
Πώς γνωρίζουμε, αν κάποιο καλλυντικό είναι ασφαλείς για το έμβρυο;
Στην πραγματικότητα οι γνώσεις μας σχετικά με την ασφάλεια των καλλυντικών για το έμβρυο είναι μάλλον περιορισμένες, αφού ο αριθμός των σχετικών μελετών είναι μάλλον περιορισμένος, αλλά και ο αριθμός των περιστατικών, που περιλαμβάνονται σε εκάστη εξ’ αυτών είναι σχετικά μικρός. Επομένως, ακόμα και οι λίγες μελέτες, που έχουμε στη διάθεσή μας δεν είναι πάντα απολύτως αξιόπιστες.
Επίσης, οι οργανισμοί ελέγχου των διαφόρων φαρμακευτικών προϊόντων, οι οποίοι αξιολογούν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια για τον άνθρωπο, της χορήγησης διαφόρων ουσιών, όπως είναι ο Οργανισμός Διαχείρισης Φαρμάκων και Τροφίμων (Food and Drug Administration – F.D.A.) των Η.Π.Α. δεν ελέγχουν την ασφάλεια των καλλυντικών ή των ουσιών, που αυτά περιέχουν, σε ό,τι αφορά την κύηση πριν αυτά διοχετευθούν στην αγορά.
Τέτοιοι οργανισμοί εκτελούν δειγματοληπτικούς ελέγχους των καλλυντικών, αφού αυτά κυκλοφορήσουν.
Εξάλλου, η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία (ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ (ΕΚ) αριθ. 1223/2009 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΫ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ) όσον αφορά την ασφάλεια των καλλυντικών καθιστά υπεύθυνο τον ίδιο τον παρασκευαστή για την ασφάλεια του προϊόντος, αφού στο Άρθρο 4 επιβάλλει τον ορισμό του λεγόμενου «Υπεύθυνου Προσώπου», το οποίο υποχρεούται εξασφαλίζει ότι τηρούνται οι σχετικές υποχρεώσεις τις οποίες ορίζει ο σχετικός κανονισμός.
Συνεπώς, ο κατ’ ουσίαν υπεύθυνος για την ασφάλεια της χρήσης ενός καλλυντικού κατά τη διάρκεια της κύησης είναι ο ίδιος ο παρασκευαστής του.
Υπάρχουν κάποια συστατικά των καλλυντικών, που θα πρέπει να αποφεύγω, όσο είμαι έγκυος;
Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, πως η χρήση καλλυντικών, που περιέχουν τις κάτωθι ουσίες, καλό θα ήταν να αποφεύγεται κατά την κύηση:
• Υδροκινόνη (Hydroquinone): πρόκειται για έναν παράγοντα, που χρησιμοποιείται τοπικά με σκοπό τη λεύκανση του δέρματος, σε περιοχές, που αυτό έχει αποκτήσει σκούρα απόχρωση, όπως συμβαίνει σε κάποιες περιπτώσεις στο πρόσωπο της εγκύου (χλόασμα ή μέλασμα). Έχει υπολογιστεί, πως ποσοστό 35% με 45% της ποσότητας, που εφαρμόζεται στο δέρμα από την ουσία αυτή απορροφάται. Αν και εκ των διαθέσιμων στοιχείων δεν προκύπτει αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης προβλημάτων στο έμβρυο, το υψηλό αυτό ποσοστό απορρόφησής του αποτελεί λόγο να αποφεύγεται η χρήση του κατά την εγκυμοσύνη.
• Ρετινοειδή (Retinoids): O όρος “Ρετινοειδή” αφορά παράγωγα της φυσικής Βιταμίνης A (Ρετινόλης). Παράδειγμα Ρετινοειδούς είναι η Τρετινοΐνη. Τέτοιες ουσίες εντοπίζονται σε διάφορα μακιγιάζ, κραγιόν και κυρίως σε αντιρυτιδικές κρέμες. Η απορρόφηση των ουσιών αυτών από το δέρμα φαίνεται, πως είναι εξαιρετικά μικρή, οπότε είναι μάλλον απίθανο να φθάσουν στο έμβρυο. Όμως η από του στόματος χορήγηση Βιταμίνης Α έχει συνδεθεί με βλαβερές συνέπειες για το έμβρυο. Ως εκ τούτου, η χρήση καλλυντικών, που περιέχουν τέτοιες ουσίες αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της κύησης.
• Παραβένες (Parabens): Οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά σε διάφορα καλλυντικά και ενδέχεται να φθάνουν έως το μωρό, ενώ η χρήση τους έχει συνδεθεί με τη δημιουργία προβλημάτων στο έμβρυο.
• Αρώματα: Πρόκειται για μια ετερόκλητη κατηγορία ουσιών, που περιέχονται σε διάφορα καλλυντικά, η χρήση κάποιων εκ των οποίων κατά την κύηση ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα στην ανάπτυξη του εμβρύου.
• Σκόνη Αλουμινίου: Η σκόνη αυτή εντοπίζεται σε μάσκαρες, που είναι «γυαλιστερές». Το αλουμίνιο ενδέχεται να απορροφηθεί από το δέρμα και να φθάσει μέχρι το μωρό. Το στοιχείο αυτό έχει φανεί, πως έχει εμβρυοτοξική δράση.
• Φθαλικό διβουτύλιο (Dibutyl phthalate – DBP): Είναι ουσία, που εντοπίζεται σε βαφές νυχιών και ενδέχεται να επηρεάσει την παραγωγή ορμονών στο έμβρυο.
• Οξυβενζόνη (Oxybenzone): Αποτελεί συστατικό κάποιων αντιηλιακών και η χρήση του κατά την κύηση έχει συνδεθεί με τη γέννηση λιποβαρούς νεογνού.
• Μόλυβδος (Lead): Εντοπίζεται σε κάποιες τεχνητές χρωστικές διαφόρων κραγιόν. Η κατάποσή του έχει συνδεθεί με τοξικότητα του νευρικού συστήματος. Αν και φαίνεται, πως στην πραγματικότητα οι ποσότητες μολύβδου, που μια γυναίκα καταπίνει είναι τόσο μικρές, ώστε το στοιχείο αυτό να μην είναι ανιχνεύσιμο στο αίμα της, η χρήση τέτοιων κραγιόν στην κύηση καλό θα ήταν να αποφεύγεται.
Τελικά τι καλλυντικά να χρησιμοποιώ τώρα, που είμαι έκγυος;
Δυστυχώς το ερώτημα αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί με απόλυτο τρόπο.
Θα μπορούσε να πει κανείς, πως καλόν είναι η χρήση καλλυντικών κατά την κύηση, να γίνεται με μέτρο και να αποφεύγονται τα καλλυντικά με έντονο χρώμα και άρωμα.
Γενικά, προτιμάτε προϊόντα, που ο ίδιος ο παρασκευαστής τους κατατάσσει στα ασφαλή για την έγκυο.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Διαβάστε και τη σχετική μελέτη ΕΔΩ!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
