Τι είναι «γονίδιο»;
Όλοι έχουμε ακούσει να μιλάμε για το γενετικό υλικό των κυττάρων, το οποίο κληρονομούμε από τους γονείς μας.
Το γενετικό αυτό υλικό αποτελείται από μόρια Δεσοξυριβονουκλεϊκού οξέος (έτσι αποδίδεται στα Ελληνικά το γνωστό μας DNA). Το γενετικό υλικό, αποτελεί κατ’ ουσίαν και το «σχέδιο», βάσει του οποίου δημιουργούνται οι διάφορες δομές του σώματός μας και εν πολλοίς καθορίζεται και η λειτουργία των διάφορων συστημάτων του.
Το γενετικό υλικό είναι οργανωμένο στο σε «πακέτα», που ονομάζονται χρωμοσώματα. Ο άνθρωπος διαθέτει σε κάθε του κύτταρο 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων. Στην παρακάτω εικόνα απεικονίζεται μια «φωτογραφία» των ανθρώπινων χρωμοσωμάτων, η οποία ονομάζεται καρυότυπος.
Ένα χρωμόσωμα από κάθε ζεύγος προέρχεται από τη μητέρα μας και το έτερο χρωμόσωμα από τον πατέρα μας.
Σε κάθε χρωμόσωμα εντοπίζεται πλήθος γονιδίων, καθένα εκ των οποίων τρόπον τινά «εξειδικεύεται» σε κάποια λειτουργία ή δομή του σώματός μας. Με άλλα λόγια – θα μπορούσε να πει κανείς – πως το κάθε γονίδιο ελέγχει και κάποια λειτουργία του σώματός μας, ενώ συχνά πολλά γονίδια «συνεργάζονται» για την ίδια λειτουργία.
Δεν είναι όλα τα γονίδια «ενεργά»…
Αν παρομοιάζαμε ένα γονίδιο με έναν διακόπτη για το φως, τότε θα λέγαμε πως κάποια γονίδια είναι «αναμμένα» και κάποια είναι «σβηστά». Δηλαδή κάποια γονίδια φαίνεται, πως συμμετέχουν στη διαμόρφωση δομών και μηχανισμών του σώματός μας, ενώ άλλα παραμένουν ανενεργά.
Η τήρηση της ποσοτικής (το «πόσα» γονίδια), αλλά και της ποιοτικής (το «ποια» γονίδια) ισορροπίας μεταξύ των «ενεργών» και των «ανενεργών» γονιδίων, φαίνεται πως είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την ομαλή λειτουργία του σώματός μας.
Πώς τα γονίδια «ενεργοποιούνται» και «απενεργοποιούνται»;
Έχει περιγραφεί μία διαδικασία, που ονομάζεται Μεθυλίωση του DNA (DNA Methylation). Μέσω της διαδικασίας αυτής σε τμήματα του DNA προστίθενται κάποια μόρια, που ονομάζονται Μεθυλομάδες. Η σύνδεση των μορίων αυτών με το DNA, ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί το κάθε γονίδιο, χωρίς όμως να μεταβάλλεται αυτή καθαυτή η δομή του γονιδίου.
Η Μεθυλίωση του DNA είναι μια εξαιρετικά σημαντική για την ορθή λειτουργία του σώματος διαδικασία. Η Μεθυλίωση έχει μάλιστα συσχετισθεί με πλήθος σημαντικών διεργασιών, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τη γήρανση του σώματος, αλλά ακόμα και τη δημιουργία καρκινικών όγκων.
Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τη διατροφή της εγκύου;
Οι μηχανισμοί λειτουργίας των γονιδίων αποτελούν πεδίο εντατικής έρευνας και συνεχώς προκύπτουν νέα στοιχεία, τα οποία αφενός αλλάζουν τον τρόπο, που αντιλαμβανόμαστε τους μηχανισμούς αυτούς, αφετέρου προκύπτουν νέες θεραπείες για διάφορες νόσους.
Το 2014 δημοσιεύθηκε μια ενδιαφέρουσα έρευνα, από τα αποτελέσματα της οποία προέκυψε, πως η διατροφή, που η μέλλουσα μητέρα ακολουθεί κατά τη σύλληψη επηρεάζει τη διαδικασία της Μεθυλίωσης του DNA του εμβρύου. Κατ’ επέκταση, φαίνεται πως η διατροφή – μέσω της Μεθυλίωσης – επηρεάζει τη λειτουργία κάποιων γονιδίων του εμβρύου.
Οι συγκεκριμένοι ερευνητές μάλιστα κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ακόμα και το σωματικό βάρος της μητέρας τη στιγμή της σύλληψης επηρεάζει τη Μεθυλίωση του DNA του εμβρύου!
Πώς τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής θα επηρεάσουν τις διατροφικές μου επιλογές στην εγκυμοσύνη;
Εν τοις πράγμασι, η αξία των συμπερασμάτων της μελέτης αυτής δεν έγκειται τόσο στην ενδεχόμενη επιρροή τους πάνω στις διατροφικές επιλογές της εγκύου, όσο στην αποτύπωση με επιστημονικό τρόπο του γεγονότος της επίδρασης της διατροφής της μητέρας στη λειτουργία των γονιδίων του εμβρύου. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να δοθούν συγκεκριμένες διατροφικές συμβουλές, έχοντας ως μόνο δεδομένο τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης.
Άλλωστε οι ερευνητές μελέτησαν την επιρροή της διατροφής σε μόνον έξι γονίδια. Για να δώσουμε μια τάξη μεγέθους, φαίνεται πως ο άνθρωπος διαθέτει περίπου 19.000 γονίδια, αν και ο αριθμός αυτός ενδέχεται στο μέλλον αναθεωρηθεί.
Επίσης, δεν εξετάσθηκε ενδελεχώς η επιρροή της Μεθυλίωσης των γονιδίων αυτών στην υγεία του μωρού σε μακροπρόθεσμη βάση.
Ποια είναι λοιπόν η αξία της μελέτης αυτής;
Δια των ευρημάτων της μελέτης αυτής απεδείχθη, πως η διατροφή της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη επηρεάζει την υγεία του μωρού κατά ποικίλους τρόπους, πολλοί εκ των οποίων δεν έχουν ακόμα διασαφηνισθεί.
Επομένως, η μελέτη αυτή αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο υπέρ, της σημασίας, που πρέπει η γυναίκα να δώσει στη διατροφή της, αλλά και στη διατήρηση του σωματικού της βάρους σε αποδεκτά επίπεδα, καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε όποιο θέμα της εγκυμοσύνης, σας απασχολεί!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
