Η θεραπευτική δράση των βοτάνων είναι από την αρχαιότητα γνωστή, όταν ο άνθρωπος άρχισε να πειραματίζεται συστηματικά με τη χρήση των φυτών στην αντιμετώπιση των διαφόρων ασθενειών. Σύμφωνα με τον ορισμό, που δίνει το Λεξικό της Οξφόρδης, ο όρος βότανα «αφορά φυτά των οποίων τα φύλλα ή οι μίσχοι και τα φύλλα χρησιμεύουν ως τροφή ή θεραπεία ή με κάποιον τρόπο, χάρη στη μυρωδιά ή το άρωμά τους».
Ποιες είναι οι βασικές αρχές της χρήσης των βοτάνων;
Ένα πρώτο πρόβλημα της οικιακής χρήσης των βοτάνων είναι ο καθορισμός της κατάλληλης δοσολογίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως, όπως κάθε φάρμακο, έτσι και σε ό,τι αφορά τα βότανα η δοσολογία μπορεί να καθορίσει τη θεραπευτική τους δράση. Συνεπώς, αν η ληφθείσα ποσότητα είναι ιδιαίτερα μικρή, τότε ενδέχεται να αποδειχθεί ανεπαρκής και ανίκανη να επιτύχει τη θεραπευτική δράση, ενώ αντίθετα, αν η δόση είναι μεγαλύτερη της ενδεδειγμένης, τότε αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανιστούν παρενέργειες.
Υπάρχουν «ειδικές» προφυλάξεις, που πρέπει να ληφθούν στην κύηση, σε ό,τι αφορά την κατανάλωση βοτάνων;
Κατά την κύηση έχουμε να αντιμετωπίσουμε δύο (ή και περισσότερους) οργανισμούς, οι οποίοι θα «μοιραστούν» τη δράση του όποιου χορηγηθέντος φαρμάκου ή βοτάνου. Τόσο ο οργανισμός της μητέρας, όσο και του εμβρύου (ή των εμβρύων), παρουσιάζουν λόγω αυτής καθαυτής της κατάστασης της κύησης ιδιαίτερες ευαισθησίες.
Ο μεν οργανισμός της μητέρας δοκιμάζεται αφού η πρόοδος της κύησης απαιτεί τη συνεχή προσαρμογή του σε ραγδαίως μεταβαλλόμενες συνθήκες, ο δε ανώριμος οργανισμός του εμβρύου δεν είναι πάντα βέβαιο, πως θα ωφεληθεί από μια θεραπευτική παρέμβαση, όπως η χορήγηση κάποιου βοτάνου, κατά τον τρόπο, που θα ωφεληθεί η μητέρα.
Η ασφάλεια των διαφόρων βοτάνων κατά την κύηση άλλωστε δεν έχει επαρκώς τεκμηριωθεί με επιστημονικές έρευνες. Επομένως, πριν λάβετε κάποιο βότανο, συνιστάται να ενημερωθεί σχετικώς ο ιατρός σας.
Επίσης, όταν προμηθεύεστε κάποιο θεραπευτικό βότανο, σιγουρευτείτε πως δεν περιέχει προσμίξεις από άλλα βότανα, τα οποία ενδεχομένως να προκαλέσουν προβλήματα στην κύηση.
Καλόν είναι να προτιμάτε συσκευασμένα βότανα, στη συσκευασία των οποίων να αναγράφονται με τρόπο κατανοητό τα συστατικά, ώστε να είναι πιο εύκολο να υπολογιστεί η δοσολογία τους.
Ας δούμε πώς κάποια βότανα ενδέχεται να επηρεάσουν την κύηση.
Πιπερόριζα (Ginger)
Πρόκειται για μια ρίζα, που μας έρχεται από τον Άπω Ανατολή. Το ρόφημα από τη ρίζα αυτή είναι γνωστό πως ανακουφίζει από τη ναυτία και μειώνει την οξύτητα των υγρών του στομάχου, οπότε βελτιώνει τη δυσπεψία και τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Κατά την κύηση δεν συνιστάται η λήψη ροφήματος, που παρασκευάζεται από αποξηραμένη πιπερόριζα.
Υπάρχουν κάποιοι, που αναφέρουν, πως η λήψη πιπερόριζας ενδέχεται να αυξάνει την πιθανότητα αποβολής. Εντούτοις, τα επ’ αυτού στοιχεία είναι αντικρουόμενα, ενώ η πιθανότητα αποβολής ενδέχεται να αυξηθεί, αν η ληφθείσα δόση είναι εξαιρετικά υψηλή.
Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Maryland, φαίνεται πως η κατανάλωση μέχρι και 250 χιλιοστόγραμμων πιπερόριζας τέσσερις φορές την ημέρα, είναι ασφαλής στην κύηση. Σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει η ημερήσια κατανάλωση πιπερόριζας να υπερβαίνει τα τέσσερα γραμμάρια.
Χαμομήλι
Η πόση ροφήματος χαμομηλιού είναι γνωστό, πως βοηθάει στην αντιμετώπιση των στομαχικών διαταραχών, που είναι συχνές στην εγκυμοσύνη, ενώ οι καταπραϋντικές του ιδιότητες βοηθάνε στον ύπνο.
Φαίνεται όμως, πως το χαμομήλι δεν είναι τόσο «αθώο» σε ό,τι αφορά την εγκυμοσύνη. Σύμφωνα με τα – ελλιπή – στοιχεία, που διαθέτουμε, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η κατανάλωση χαμομηλιού να αυξάνει τις πιθανότητες αποβολής.
Τσάι
Το τσάι είναι γνωστό για τη χρησιμότητά του στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος. Εντούτοις, περιέχει καφεΐνη.
Η καφεΐνη είναι μία ουσία η οποία διέρχεται τον πλακούντα και το ανώριμο έμβρυο ίσως δεν είναι έτοιμο να τη μεταβολίσει.
Το 2008 δημοσιεύθηκαν δύο έρευνες σχετικές με την πιθανότητα πρόκλησης αποβολής, λόγω της κατανάλωσης καφεΐνης. Η μία μελέτη κατέληξε, πως η πιθανότητα αποβολής αυξάνεται σημαντικά, όταν η ημερήσια κατανάλωση καφεΐνης υπερβαίνει τα 200 χιλιοστόγραμμα (περίπου δύο φλιτζάνια καφέ ή τέσσερα φλιτζάνια τσάι). Η έτερη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα, πως η ημερήσια κατανάλωση μεταξύ 200 και 350 χιλιοστόγραμμων καφεΐνης δεν αυξάνει την πιθανότητα αποβολής. Λόγω των αντικρουόμενων στοιχείων η γενική σύσταση είναι, πως κατανάλωση μέχρι 200 χιλιοστόγραμμων καφεΐνης φαίνεται, πως είναι ασφαλής για το έμβρυο. Βέβαια για απόλυτη ασφάλεια συνιστάται η αποχή από την κατανάλωση καφεΐνης, η οποία βρίσκεται και στο τσάι, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Γλυκόριζα
Η γλυκόριζα βοηθάει στην αντιμετώπιση της ναυτίας της εγκυμοσύνης. Εντούτοις, υπερβολική κατανάλωση γλυκόριζας – περισσότερα από 20 γραμμάρια ημερησίως – ενδέχεται να προκαλέσει έκκριση ορμονών, που σχετίζονται με την ψυχική πίεση. Σε μία μελέτη μάλιστα του 2010 φάνηκε πως η υπερβολική κατανάλωση γλυκόριζας στην εγκυμοσύνη είχε ως αποτέλεσμα τα επίπεδα των ορμονών αυτών να είναι υψηλότερα στα νεογνά. Μία άλλη μελέτη του 2009 εξάλλου κατέληξε στο συμπέρασμα, πως η υπερβολική κατανάλωση γλυκόριζας στην εγκυμοσύνη, έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση στα παιδιά δυσκολιών στη μνήμη και στην ομιλία και αύξηση της επιθετικότητας συνοδευόμενη από προβλήματα συμπεριφοράς.
Μέντα
Η μέντα με τη μορφή ροφήματος είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση της ναυτίας, των εμέτων και του τυμπανισμού του στομάχου, όλα συχνά συμπτώματα της εγκυμοσύνης.
Εντούτοις, το ρόφημα μέντας ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, καθότι χαλαρώνει τους μυς, που βρίσκονται στο σημείο, που ο οισοφάγος εισέρχεται στο στομάχι και λειτουργούν εν είδει βαλβίδας. Έτσι μπορεί να χειροτερέψει το αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου, τις γνωστές μας καούρες. Επίσης η κατανάλωση μέντας υπάρχει η πιθανότητα να αναστείλει τη δράση των αντιόξινων, τα οποία ενδέχεται να σας χορηγηθούν σε κάποιο στάδιο της κύησης.
Δεν υπάρχουν κάποια στοιχεία, που να συνδέουν την κατανάλωση ροφήματος μέντας με κάποια επιπλοκή της κύησης. Φαίνεται, πως η κατανάλωση ενός ή δύο το πολύ φλιτζανιών μέντας ημερησίως είναι σχετικά ασφαλής για το μωρό.
Τελικά να καταναλώνω ή όχι βότανα στην εγκυμοσύνη;
Δυστυχώς, ευθεία απάντηση δεν μπορεί να δοθεί στην ερώτηση αυτή. Τα βότανα τα αντιμετωπίζουμε, όπως οποιοδήποτε άλλο φαρμακευτικό σκεύασμα. Έτσι έχουμε πάντα υπόψη μας, πως οι δράσεις τους στον οργανισμό μας δεν είναι μονόπλευρες. Συνεπώς, η χορήγηση βοτάνων δεν έχει μόνο θεραπευτική δράση, αλλά και παρενέργειες. Η λήψη σκευασμάτων, που περιέχουν βότανα πρέπει πάντα να γίνεται υπό ιατρική επίβλεψη, πόσο μάλλον κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε όποιο θέμα της εγκυμοσύνης, σας απασχολεί!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
