Το μωρό μέσα στη μήτρα είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος οργανισμός. Για τις μεταβολικές του ανάγκες εξαρτάται πλήρως από τη μητέρα. Δια του πλακούντα και των αγγείων του ομφάλιου λώρου ο οργανισμός της μητέρας παρέχει στο μωρό τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Δια της αντίστροφης οδού απομακρύνονται από τον οργανισμό του μωρού τα «άχρηστα» προϊόντα του μεταβολισμού του, τα οποία μεταφέρονται στον οργανισμό της μητέρας, από όπου και απεκκρίνονται («αποβάλλονται») στο περιβάλλον.
Το μωρό μεγαλώνει προστατευμένο εντός της ενδομητρικής κοιλότητας, έως ότου ο οργανισμός του ετοιμαστεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ζωής στον «έξω κόσμο». Έτσι, θα μπορούσε να πει κάποιος σχηματικά – και εν μέρει χαριτολογώντας – πως το μωρό μεγαλώνει μέσα σε ένα «σπιτάκι» μέσα στην κοιλιά της μητέρας του.
Ας δούμε πώς το «σπιτάκι» αυτό είναι «κατασκευασμένο». Η δομή αυτή αποτελείται από στρώματα, τα οποία από το πιο εξωτερικό μέχρι το πιο εσωτερικό είναι τα εξής (βλ εικόνα 1):
Μυομήτριο
Υπό μίαν έννοια θα μπορούσε κάποιος να «παρομοιάσει» τη μήτρα με έναν ασκό με πολύ παχύ τοίχωμα. Μέσα στον ασκό αυτό μεγαλώνει το μωρό. Το τοίχωμα του ασκού αυτού αποτελείται κατά το μείζον μέρος του από μυ, ο οποίος ονομάζεται μυομήτριο.
Ο μυς αυτός είναι, που κατά τον τοκετό συσπάται («σφίγγει» δηλαδή) ρυθμικά και τοιουτοτρόπως εμφανίζονται οι λεγόμενες ωδίνες, δια των οποίων επιτυγχάνεται η έξοδος του μωρού από τον τράχηλο.
Φθαρτός
Η κοιλότητα της μήτρας, μέσα στην οποία μεγαλώνει προστατευμένο το μωρό, ονομάζεται ενδομητρική κοιλότητα. Εσωτερικά η κοιλότητα αυτή καλύπτεται από έναν εξειδικευμένο ιστό – το ενδομήτριο – ο οποίος κατά τις πρώτες ημέρες του εμμηνορρυσιακού κύκλου αυξάνει σε πάχος, ενώ περίπου 15 ημέρες μετά την ωοθυλακιορρηξία, αν δεν επιτευχθεί γονιμοποίηση αποπίπτει, δηλαδή «πέφτει» υπό τη μορφή τεμαχίων αναμεμιγμένων με αίμα και έτσι έχουμε την έμμηνο ρύση (την περίοδο).
Αν όμως επιτευχθεί η γονιμοποίηση, τότε ο ιστός αυτός παραμένει και συνεχίζει να αναπτύσσεται, περαιτέρω εμπλουτιζόμενος σε αγγεία, νέα κύτταρα και θρεπτικά συστατικά, οπότε και ονομάζεται φθαρτός (στην εικόνα έχει κίτρινο χρώμα).
Οι λειτουργίες του φθαρτού συνοψίζονται ως εξής:
• Μέσω αυτού κατά τα πρώτα στάδια της κύησης το έμβρυο λαμβάνει από τη μητέρα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και μέσω αυτού του έμβρυο αποβάλλει τα προϊόντα του μεταβολισμού του στον οργανισμό της μητέρας. Η λειτουργία αυτή αργότερα θα «αναληφθεί» από τον πλακούντα.
• Το έμβρυο είναι κατά βάσιν ένας ιστός «ξένος» προς το σώμα της μητέρας. Οι ξένοι ιστοί κατά κανόνα δέχονται την επίθεση του συστήματος άμυνας του οργανισμού και αποβάλλονται. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα, που αντιμετωπίζουμε στις μεταμοσχεύσεις. Είναι επομένως απορίας άξιον, πώς το ανοσοποιητικό της μητέρας δεν «αποβάλλει» το έμβρυο. Φαίνεται, πως καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης ο φθαρτός «προστατεύει» το έμβρυο από την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος της μητέρας.
• Δεν επιτρέπει στον πλακούντα να «εμφυτευθεί» πολύ «βαθιά» μέσα στο μυομήτριο. Αν δεν παρεμποδιστεί η υπερβολικά «βαθιά» εμφύτευση του πλακούντα, προκαλείται μία κατάσταση, που ονομάζεται Συμφυτικός ή Στιφρός ή Διεισδυτικός Πλακούντας. Η ανώμαλη αυτή πρόσφυση του πλακούντα συνδέεται με αυξημένη απώλεια αίματος κατά τον τοκετό, ενώ σε μερικές περιπτώσεις η τότε προκληθείσα αιμορραγία είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί, οπότε και ενδέχεται να επιλεγεί η χειρουργική αφαίρεση της μήτρας, προκειμένου να μην κινδυνέψει η ζωή της μητέρας.
Χόριο
Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα 2 εσωτερικά του πλακούντα συναντάμε μία άλλη μεμβράνη, που είναι σε επαφή με αυτόν και ονομάζεται χόριο.
Η μεμβράνη αυτή σχηματίζεται ήδη από τα αρχικά στάδια της κύησης μεταξύ του εμβρύου και της ενδομητρικής κοιλότητας και συνεχίζει να αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης.
Μέσα στο χόριο αναπτύσσονται οι χοριακές λάχνες (βλ. εικόνα 3), οι οποίες είναι πλούσιες σε αγγεία και μέσω αυτών το έμβρυο λαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και αποβάλλει τα βλαβερά προϊόντα του μεταβολισμού του. Οι χοριακές λάχνες, θα εξελιχθούν στον πλακούντα.
Άμνιο
Είναι η εσώτατη μεμβράνη, που καλύπτει την κοιλότητα, μέσα στην οποία μεγαλώνει το μωρό. Η μεμβράνη αυτή στα πρώτα στάδια της κύησης είναι σε επαφή με το έμβρυο. Σταδιακά όμως το άμνιο «αποκολλάται» από το έμβρυο και μεταξύ των δύο αναπτύσσεται η αμνιακή κοιλότητα. Η κοιλότητα αυτή γεμίζει με ένα υδαρές υγρό, που ονομάζεται αμνιακό υγρό.
Το αμνιακό υγρό είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ορθή ανάπτυξη του μωρού διότι:
• Λειτουργεί ως ενός είδους «προστατευτικό μαξιλάρι» και μειώνει την πιθανότητα τραυματισμού του μωρού, αφού απορροφά την όποια εξωτερική πίεση μπορεί να ασκηθεί στη μήτρα, όπως για παράδειγμα μετά από πλήξη της περιοχής τη κοιλιάς μετά από μία πτώση της μητέρας.
• Βοηθά το μωρό να διατηρήσει σχετικά σταθερή τη θερμοκρασία του σώματός του.
• Περιέχει αντισώματα και παρεμποδίζει τη μετάδοση λοιμώξεων εντός της ενδομητρικής κοιλότητας
• Η κατάποσή του από το μωρό είναι μία απαραίτητη «άσκηση» προκειμένου να αναπτυχθεί ορθά το πεπτικό του σύστημα και οι πνεύμονές του.
• Επιτρέπει στο μωρό να κινείται και έτσι επιτυγχάνεται η ορθή ανάπτυξη των μυών και των οστών του.
• «Λιπαίνει» το δέρμα του μωρού και έτσι επιτυγχάνεται ο σωστός διαχωρισμός μεταξύ των δακτύλων του. Έχει παρατηρηθεί, πως σε περιπτώσεις, που η ποσότητα αμνιακού υγρού είναι μικρή, δημιουργούνται συχνά μεταξύ των δακτύλων δομές, που μοιάζουν με δίκτυ.
• Προστατεύει τον ομφάλιο λώρο από ενδεχόμενη συμπίεση, η οποία θα παρεμπόδιζε τη ροή του αίματος μεταξύ πλακούντα και μωρού.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
