Λίγα λόγια για την αίσθηση της όσφρησης…
Η ρινική κοιλότητα είναι η κοιλότητα, που εντοπίζεται εντός της μύτης μας. Η κοιλότητα αυτή έχει δύο ανοίγματα στη βάση της μύτης μας, τα ρουθούνια και το πίσω μέρος της επικοινωνεί με το φάρυγγα. (βλ. εικόνα).
Η αίσθηση της όσφρησης οφείλεται στο λεγόμενο οσφρητικό βλεννογόνο. Ο οσφρητικός βλεννογόνος είναι μια μεμβράνη, που καλύπτει την οροφή της ρινικής κοιλότητας.
Από τον οσφρητικό βλεννογόνο ξεκινούν νεύρα, τα οποία διαπερνούν την οστέινη οροφή της ρινικής κοιλότητας μέσω οπών, που εντοπίζονται σε αυτή και καταλήγουν στον οσφρητικό βολβό.
Ο άνθρωπος διαθέτει δύο οσφρητικούς βολβούς (έναν δεξιά και έναν αριστερά). Στις δομές αυτές «συγκεντρώνονται» τα νεύρα του οσφρητικού βλεννογόνου και δια των δομών αυτών τα οσφρητικά ερεθίσματα διαβιβάζονται στον εγκέφαλο.
Οι οσφρητικοί βολβοί αποτελούν κατ’ ουσίαν τμήματα του εγκεφάλου και είναι σε άμεση σύνδεση με περιοχές αυτού, που «ευθύνονται» για την εμφάνιση συναισθημάτων και κινήτρων. Έτσι, ενώ η αίσθηση της γεύσης προκαλεί σχετικά «απλοϊκές» αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα σιαλόρροια (μου τρέχουν τα σάλια), η αίσθηση της όσφρησης προκαλεί πιο «περίπλοκες» συναισθηματικές αντιδράσεις.
Για παράδειγμα, αν κατά την παιδική σας ηλικία ζούσατε κοντά σε έναν φούρνο και μυρίζατε συχνά το άρωμα φρεσκοψημένου ψωμιού, ακόμα και χρόνια μετά η ίδια μυρωδιά είναι πιθανό να σας κάνει να ανακαλέσετε αναμνήσεις της παιδικής σας ηλικίας. Αν το σκεφτείτε, θα βρείτε μυρωδιές, που έχετε συνδέσει με αναμνήσεις και συναισθήματα.
Πώς εξελίσσεται η αίσθηση της όσφρησης στο έμβρυο;
Οι δομές, που εμπλέκονται στην αντίληψη της αίσθησης της όσφρησης αρχίζουν να σχηματίζονται σχετικά νωρίς.
Μεταξύ της 6ης και της 7ης εβδομάδας της κύησης, αρχίζουν να δημιουργούνται τα νευρικά κύτταρα, δια των οποίων το μωρό σας θα μπορεί αργότερα να αντιλαμβάνεται τα οσφρητικά ερεθίσματα.
Στο τέλος της 4ης εβδομάδας της κύησης στο τμήμα του εμβρύου, που θα εξελιχθεί στο πρόσωπο του μωρού σας εμφανίζονται δύο μικρές «παχύνσεις» που ονομάζονται ρινικά (ή οσφρητικά) πλακοειδή. Οι παχύνσεις αυτές κατά την 5η εβδομάδα μετατρέπονται σε μικρά βαθουλώματα, τα ρινικά βοθρία. Τα βαθουλώματα αυτά συνεχίζουν να εμβαθύνονται και έτσι σχηματίζεται η ρινική κοιλότητα, η οποία στη συνέχεια συνδέεται μέσω του φάρυγγα με το στόμα.
Μεταξύ της 11ης και της 19ης εβδομάδας, νεύρα πλέον συνδέουν τον οσφρητικό βλεννογόνο με τους οσφρητικούς βολβούς και είναι έτοιμα να διαβιβάσουν τα οσφρητικά ερεθίσματα στον εγκέφαλο.
Μα μπορεί το μωράκι να μυρίσει;
Είναι γεγονός, πως το μωρό αναπτύσσεται σε ένα προστατευμένο περιβάλλον μέσα στο αμνιακό υγρό.
Δια του οσφρητικού βλεννογόνου μπορεί να αναγνωρίσει χημικά ερεθίσματα, από ουσίες, που είναι διαλυμένες μέσα στο αμνιακό υγρό.
Πότε το μωράκι αρχίζει να μυρίζει;
Παρατηρήσεις σε πρόωρα νεογνά έχουν καταδείξει, πως το έμβρυο είναι ικανό να αντιληφθεί οσφρητικά ερεθίσματα καθ’ όλη τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου.
Έχει όμως διατυπωθεί η υπόθεση, πως το μωράκι δύναται να επεξεργαστεί τέτοια ερεθίσματα ήδη από τον 6ο μήνα. Βέβαια η δυνατότητά του αυτή οξύνεται έτι περαιτέρω τον 8ο και 9ο μήνα.
Από πού προέρχονται οι «μυρωδιές», που το μωράκι αντιλαμβάνεται μέσα στη μήτρα;
Η μυρωδιές αυτές προέρχονται από το είδος της διατροφής σας. Η διατροφή αυτή προσδίδει στο αμνιακό υγρό το χαρακτηριστικό του «άρωμα»;
Μα έχει το αμνιακό υγρό «άρωμα»;
Όχι μόνο το αμνιακό υγρό έχει χαρακτηριστικό άρωμα, αλλά το άρωμα αυτό μπορεί να το αναγνωρίσει το μωράκι σας.
Σε ένα πείραμα που διεξήχθη το 1998 επιστήμονες εξέθεσαν νεογνά στη μυρωδιά του δικού τους αμνιακού υγρού, στη μυρωδιά αμνιακού υγρού άλλων μωρών και σε κάποιο υγρό με ουδέτερο άρωμα. Τα νεογνά αυτά, που ήταν μόλις 3 ημερών, έστρεφαν το κεφάλι τους προς τις γάζες, που ήταν διαποτισμένες με το δικό τους αμνιακό υγρό.
Μα μπορεί το μωράκι μέσα στη μήτρα να αναγνωρίσει με την όσφρηση τι τρώει η μητέρα;
Όχι μόνο μπορεί να αναγνωρίσει δια της όσφρησης το τι τρώει η μητέρα, αλλά μπορεί και να το αναγνωρίσει μετά από τον τοκετό!
Την ορθότητα της υπόθεσης αυτής διερεύνησαν Γάλλοι επιστήμονες το 2000.
Οι επιστήμονες αυτοί απευθύνθηκαν σε 24 εγκύους, τις οποίες και χώρισαν σε δύο ομάδες: από τις γυναίκες της πρώτης ομάδας ζητήθηκε τις δύο εβδομάδες πριν από τον τοκετό να καταναλώνουν τροφές, που περιείχαν γλυκόριζα (liquorice), ενώ από τις γυναίκες της δεύτερης ομάδας ζητήθηκε να μην καταναλώνουν τέτοιες τροφές.
Αμέσως μετά από τον τοκετό, κάτω από τη μύτη των νεογνών, οι επιστήμονες έβαλαν δύο βαμβακοφόρους στειλεούς (q-tips). Ο ένας στειλεός είχε εμποτισθεί με σιρόπι γλυκόριζας και ο άλλος με παραφινέλαιο.
Τα μωρά των γυναικών, που είχαν καταναλώσει γλυκόριζα, όταν πλησίαζε τη μύτη τους ο στειλεός με το σιρόπι γλυκόριζας άρχιζαν τα «πιπιλίσματα» (άνοιγαν το στόμα τους και έβγαζαν τη γλώσσα έξω ή τις θηλαστικές κινήσεις). Όταν αντίθετα πλησίαζε στη μύτη τους ο στειλεός με το παραφινέλαιο, οι κινήσεις αυτές περιορίζονταν σημαντικά.
Αντίθετα, τα μωρά των γυναικών, που δεν είχαν καταναλώσει γλυκόριζα δεν έδειχνα καμία ουσιαστική προτίμηση σε κανέναν από τους δύο στειλεούς.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
