Οι παράγοντες προδιάθεσης για τον καρκίνο του μαστού μπορούν να χωριστούν σε δύο ευρείες κατηγορίες:
• Παράγοντες επί των οποίων μπορούμε να επέμβουμε και έως ένα βαθμό να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου
• Παράγοντες επί των οποίων δεν μπορούμε να επέμβουμε
Οι παράγοντες κινδύνου του καρκίνου του μαστού, που μπορούμε να επηρεάσουμε είναι:
• Παχυσαρκία
Φαίνεται, πως η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Πριν από την εμμηνόπαυση η παραγωγή οιστρογόνων εντοπίζεται κυρίως στις ωοθήκες, ενώ η παραγωγή των ορμονών αυτών από το λιπώδη ιστό είναι μάλλον περιορισμένη.
Αντίθετα, μετά από την εμμηνόπαυση, οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν οιστρογόνα και το ρόλο αυτό τον «αναλαμβάνει» ο λιπώδης ιστός. Έτσι όσο περισσότερο λιπώδη ιστό έχετε στο σώμα σας, τόσο υψηλότερη είναι η παραγωγή οιστρογόνων. Η αυξημένη ποσότητα οιστρογόνων, που παράγεται με τη σειρά της αυξάνει και τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Επίσης, οι υπέρβαρες γυναίκες τείνουν να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης στο σώμα τους. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης έχουν συνδεθεί με υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου, μεταξύ των οποίων είναι και ο καρκίνος του μαστού.
• Καθιστική ζωή
Η καθιστική ζωή έχει συσχετισθεί με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Ο ακριβής μηχανισμός, που συνδέει τον καρκίνο του μαστού με την καθιστική ζωή δεν έχει ακόμα διασαφηνισθεί.
Η Αμερικανική Κοινότητα του Καρκίνου (American Cancer Society) συστήνει στους ενήλικες να ασκούνται τουλάχιστον 150 λεπτά της ώρας σε ήπια ένταση και 75 λεπτά της ώρας σε αυξημένη ένταση σε εβδομαδιαία βάση. Καλύτερα το πρόγραμμα γυμναστικής να κατανέμεται σε όσο το δυνατόν περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
• Δίαιτα πλούσια σε λιπαρά
Μία μελέτη του 2003 κατέδειξε πως υπάρχει συσχετισμός μεταξύ της αυξημένης πρόσληψης λιπαρών με τη δίαιτα και των αυξημένων πιθανοτήτων εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• Κατανάλωση οινοπνευματωδών
Υφίσταται σαφής συσχετισμός μεταξύ της κατανάλωσης οινοπνευματωδών και της εκδήλωσης καρκίνου του μαστού.
Ο κίνδυνος μάλιστα αυξάνει, όσο αυξάνει και η ημερήσια κατανάλωση.
Έτσι γυναίκες, που καταναλώνουν μόνον 1 ποτό την ημέρα παρουσιάζουν μικρή αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σχέση με τις γυναίκες, που δεν καταναλώνουν οινοπνευματώδη.
Αντίθετα, η κατανάλωση 2 ή 3 ποτών την ημέρα συνδέεται με 20% αύξηση της εκδήλωσης καρκίνου του μαστού.
Η American Cancer Society συστήνει η ημερήσια κατανάλωση οινοπνευματωδών να μην υπερβαίνει το 1 ποτό.
• Κάπνισμα
Το κάπνισμα φαίνεται, πως αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου. Μάλιστα όσο πιο νωρίς ξεκίνησε η συνήθεια αυτή και όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των τσιγάρων, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος.
Στις μακροχρόνιες καπνίστριες η αύξηση του κινδύνου υπολογίζεται μεταξύ του 35% και του 50%.
• Ατεκνία
Φαίνεται, πως γυναίκες, που δεν απέκτησαν παιδιά ή γυναίκες, που απέκτησαν το πρώτο τους παιδί μετά τη συμπλήρωση των 30 ετών, διατρέχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού.
Αντίθετα, η μικρή ηλικία της πρώτης εγκυμοσύνης και οι περισσότερες εγκυμοσύνες φαίνεται, πως συνδέονται με μείωση του κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου του μαστού.
• Θηλασμός
Ο θηλασμός, που παρατείνεται μέχρι το 1,5 χρόνο ή τα 2 χρόνια φαίνεται, πως μειώνει σε ένα βαθμό τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου.
Εντούτοις, με δεδομένο, πως η παράταση του θηλασμού σε αυτό το διάστημα δεν είναι μια συνήθης πρακτική, η πραγματική επιρροή του θηλασμού στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί με απόλυτη αξιοπιστία.
• Λήψη ορμονικών σκευασμάτων πριν την εμμηνόπαυση
Τέτοια σκευάσματα είναι τα γνωστά μας αντισυλληπτικά δισκία. Η χρήση τέτοιων δισκίων πριν από την εμμηνόπαυση έχει συνδεθεί με μικρή αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Εντούτοις, ο όποιος κίνδυνος μειώνεται σταδιακά μετά τη διακοπή της λήψης των σκευασμάτων αυτών. Μάλιστα, μετά από διακοπή 10 ή πλέον ετών η γυναίκα δεν φαίνεται να διατρέχει πια αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
• Λήψη ορμονικών σκευασμάτων μετά την εμμηνόπαυση
Τα σκευάσματα αυτά μπορεί να είναι αντισυλληπτικά δισκία, τα οποία περιέχουν συνδυασμό οιστρογόνου και προγεστερόνης. Η λήψη τέτοιων σκευασμάτων μετά από την εμμηνόπαυση δεν συνιστάται, διότι αυξάνει τον τόσο των κίνδυνο εμφάνισης θρομβώσεων, όσο και τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Σε μερικές περιπτώσεις στα πλαίσια της αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της κλιμακτηρίου και της εμμηνόπαυσης, όπως είναι οι εξάψεις, χορηγούνται σκευάσματα, που περιέχουν οιστρογόνα.
Φαίνεται, πως η χορήγηση των σκευασμάτων αυτών δεν συνδέεται με την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, παρά μόνο αν η χρήση τους παραταθεί πέραν των 15 ετών.
Εντούτοις, από τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία η ασφάλεια των σκευασμάτων με οιστρογόνα σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού δεν έχει επαρκώς τεκμηριωθεί. Για το λόγο αυτό η χορήγησή τους σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες καλόν είναι να γίνεται με περίσκεψη και αφού έχουν «ζυγιστεί» τα «υπέρ» και τα «κατά».
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
