Οι παράγοντες προδιάθεσης για τον καρκίνο του μαστού μπορούν να χωριστούν σε δύο ευρείες κατηγορίες:
• Παράγοντες επί των οποίων δεν μπορούμε να επέμβουμε
Παράγοντες, που δεν δυνάμεθα να μεταβάλλουμε
• Το φύλο
Αν και ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται και στους άνδρες, σε αυτούς είναι μάλλον σπάνιος. Μόνο το γεγονός, πως είστε γυναίκα σας κατατάσσει στον «πληθυσμό υψηλού κινδύνου» σε ό,τι αφορά την εκδήλωση καρκίνου του μαστού.
• Η ηλικία
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία της γυναίκας.
Συγκεκριμένα λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού εμφανίζεται σε γυναίκες νεότερες των 25 ετών. Μετά τη συμπλήρωση των 30 ετών η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου αυξάνεται απότομα. Η αύξηση της πιθανότητας αυτής παραμένει σταθερή με εξαίρεση το διάστημα μεταξύ των 45 και των 50 ετών, οπότε και ο κίνδυνος παρουσιάζεται υψηλός μεν, σχετικά σταθερός δε.
Ενδεικτικά αναφέρουμε πως η πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου στα 20 έτη είναι περίπου 0,6%. Η αντίστοιχη πιθανότητα στα 70 έτη ανέρχεται στο 3,84%. Επομένως, καταγράφεται αύξηση του κινδύνου αυτού κατά 6 περίπου φορές!
• Το οικογενειακό ιστορικό
Από τις γυναίκες, που εμφάνισαν καρκίνο του μαστού το 20% με 30% είχε οικογενειακό ιστορικό θετικό για τη νόσο.
Καίτοι το θετικό οικογενειακό ιστορικό αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου, ο κίνδυνος αυτός αυξάνει, αλλά όχι σημαντικά, αν η νόσος διαγνώστηκε σε συγγενή μετά από την εμμηνόπαυση.
Αντίθετα, αν η αδελφή ή η μητέρα μίας γυναίκας εμφάνισε καρκίνο του μαστού σε έναν μαστό πριν την εμμηνόπαυση, τότε ο κίνδυνος και η ίδια να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο αυτό αγγίζει το 30%.
Αν μάλιστα η αδελφή ή η μητέρα μίας γυναίκας εμφάνισε καρκίνο του μαστού σε αμφοτέρους τους μαστούς πριν από την εμμηνόπαυση, τότε ο κίνδυνος και η ίδια να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο αυτό κάποια στιγμή στη ζωή της κυμαίνεται μεταξύ του 40% και 50%.
• Συγκεκριμένα γονίδια
Αν μία γυναίκα είναι φορέας συγκεκριμένων γονιδίων, αυξάνονται οι πιθανότητες αυτή να εκδηλώσει τη νόσο κάποια στιγμή στη ζωή της.
Μεταξύ των γονιδίων αυτών, τα πιο γνωστά είναι το BRCA – 1 και BRCA – 2. Τα γονίδια BRCA-1 (BReast CAncer gene – 1/ Γονίδιο Καρκίνου του Μαστού) και BRCA-2 είναι γονίδια, που όλοι έχουμε στο DNA μας. Καθένας από εμάς έχει ένα ζεύγος από τα γονίδια αυτά, ένα εκ των οποίων έχουμε κληρονομήσει από τη μητέρα μας και ένα από τον πατέρα μας.
Τα συγκεκριμένα γονίδια είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ειδικών πρωτεϊνών, οι οποίες εμπλέκονται στην «επιδιόρθωση» βλαβών στο DNA. Τα BRCA-1 και BRCA-2 καλούνται και ογκοκατασταλτικά γονίδια, διότι αν επ’ αυτών εντοπισθούν κάποιες κληρονομούμενες αλλαγές (μεταλλάξεις), προκύπτουν «εκδοχές» τους, η παρουσία των οποίων συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου του μαστού, των ωοθηκών, αλλά και άλλων ειδών καρκίνου, όπως του προστάτη στον άνδρα.
Οι γυναίκες, που είναι φορείς των γονιδίων, που φέρουν τις παθολογικές αυτές μεταλλάξεις αντιμετωπίζουν πιθανότητα 70% να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού μέχρι την ηλικία των 80 ετών.
• Εμμηναρχή σε μικρή ηλικία
Με τον όρο εμμηναρχή αναφερόμαστε στην εμφάνιση της έμμηνου ρύσης. Αν η εμμηναρχή επέλθει σε ηλικία μικρότερη των 12 ετών, τότε αυξάνει ελαφρώς η πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του μαστού.
Αυτό ίσως να οφείλεται στο γεγονός, πως ο καταμήνιος κύκλος συνδέεται με την παραγωγή ορμονών (οιστρογόνα και προγεστερόνη). Η έκθεση στις ορμόνες αυτές συνδέεται με αύξηση του κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου του μαστού. Έτσι θεωρητικά, όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η περίοδος, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το διάστημα της «έκθεσης» των μαστών στη δράση των ορμονών, ως εκ τούτου αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• Εμμηνόπαυση μετά τα 55 έτη
Κατά τον ίδιο τρόπο, αν ο καταμήνιος κύκλος σταματήσει σε μεγαλύτερη ηλικία, τότε παρατείνεται η έκθεση των μαστών στη δράση των ορμονών. Έτσι αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου.
• Ακτινοθεραπεία στο θώρακα
Μια γυναίκα, που υποβλήθηκε σε ακτινοθεραπεία στο θώρακα για κάποιο είδος καρκίνου διάφορου του καρκίνου του μαστού, διατρέχει υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο του μαστού.
• Έκθεση στην ουσία Διαιθυλοστιλβεστρόλη
Η Διαιθυλοστιλβεστρόλη (Diethylstilbestrol – DES) είναι μια ουσία, που ομοιάζει με οιστρογόνο. Η ουσία αυτή χορηγείτο σε εγκύους από τη δεκαετία του ’40 μέχρι τη δεκαετία του ’70 στα πλαίσια της αντιμετώπισης επαπειλούμενης αποβολής. Οι γυναίκες, που έλαβαν την ουσία αυτή κατά την εγκυμοσύνη διατρέχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Όμως και τα κορίτσια, που γεννήθηκαν από τις γυναίκες αυτές ενδέχεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου.
• Πυκνοί μαστοί
Ο μαστός περιέχει εκτός του μαστικού αδένα και λιπώδη και ινώδη (συνδετικό) ιστό. Πυκνοί ονομάζονται οι μαστοί, που στη μαστογραφία εμφανίζουν μεγαλύτερο μαστικό αδένα και ποσοστό ινώδους ιστού σε σχέση με τον λιπώδη ιστό. Οι γυναίκες αυτές διατρέχουν 1,5 με 2 φορές υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού σε σχέση με γυναίκες, των οποίων ο μαστός εμφανίζει μέτρια πυκνότητα.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
