Λίγα λόγια για τις γόνιμες ημέρες της γυναίκας…
Κεντρικό γεγονός στον εμμηνορρυσιακό κύκλο της γυναίκας, που καθορίζει και τη γονιμότητά της, είναι η ωοθυλακιορρηξία. Σε γυναίκες με σταθερό κύκλο η ωοθυλακιορρηξία λαμβάνει χώρα συνήθως στο μέσο του κύκλου περίπου. Έτσι αν μια γυναίκα έχει διάρκεια κύκλου 28 ημέρες, τότε η ωοθυλακιορρηξία συνήθως λαμβάνει χώρα τη 14η ημέρα.
Για να γονιμοποιηθεί το ωάριο, είναι απαραίτητο να συναντήσει ζωντανά σπερματοζωάρια μέσα στη σάλπιγγα.
Το ελεύθερο ωάριο επιβιώνει μέσα στη σάλπιγγα μετά την ωοθυλακιορρηξία για 12 με 24 ώρες. Αντίθετα το σπέρμα επιβιώνει από 3 έως και 7 ημέρες.
Επομένως μπορούμε να πούμε πως οι γόνιμες ημέρες μίας γυναίκας είναι +3 ημέρες και -3 ημέρες από το μέσο του κύκλου της.
Άρα μία γυναίκα με διάρκεια κύκλου 28 ημέρες είναι γόνιμη σε γενικές γραμμές από τη 12η μέχρι τη 17η ημέρα του κύκλου της. Οι ημέρες αυτές καλούνται και γόνιμες ημέρες της γυναίκας. Ο αδρός αυτός υπολογισμός βασίζεται στο ότι κατά βάσιν δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς η γυναίκα έχει ωορρηξία, αλλά υπολογίζουμε τη χρονική αυτή στιγμή κατά προσέγγισιν.
Η συχνότητα των επαφών δεν εξασφαλίζει από μόνη της αύξηση των πιθανοτήτων για σύλληψη, αλλά απαιτείται και η επιλογή της χρονικής στιγμής με βάση την πιθανότητα ωορρηξίας της γυναίκας.
Πώς μπορούμε να εντοπίσουμε πότε η γυναίκα έχει ωορρηξία;
Οι τρόποι εντοπισμού της ωορρηξίας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
• τους «πρακτικούς» τρόπους
• τους «κλινικούς» τρόπους
Ποιοι είναι οι «πρακτικοί» τρόποι εντοπισμού της ωορρηξίας;
Οι «πρακτικοί» τρόποι εντοπισμού των γονίμων ημερών είναι μεν οι «ευκολότεροι», αλλά και οι κατά τεκμήριο λιγότερο αξιόπιστοι.
Ο κατάλογος με τους τρόπους αυτούς περιλαμβάνει:
• το ημερολόγιο περιόδου (υπολογισμός με βάση την πρώτη ημέρα της τελευταίας περιόδου)
• το ημερολόγιο θερμοκρασίας (υπολογισμός με βάση τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας σώματος της γυναίκας)
• το ημερολόγιο των κολπικών υγρών (υπολογισμός με βάση της αλλαγή της υφής και ποσότητας των κολπικών υγρών)
• τους πόνους ωορρηξίας (κάποιες γυναίκες περίπου στο μέσο του κύκλου καταλαβαίνουν, πότε ήρθε η ωορρηξία)
Ποιοι είναι οι «κλινικοί» τρόποι εντοπισμού της ωορρηξίας;
Οι «κλινικοί» τρόποι εντοπισμού των γονίμων ημερών είναι δύο:
• η χρήση tests ωορρηξίας, που μία γυναίκα μπορεί να προμηθευθεί από κάποιο φαρμακείο
• η υπερηχογραφική παρακολούθηση της ωορρηξίας από το γυναικολόγο
Ποιες είναι οι πιθανότερες ημέρες για σύλληψη;
Εδώ και αρκετές δεκαετίες είναι γνωστό, πως σύλληψη μετά από επαφή επιτυγχάνεται μόνο εντός ενός «παραθύρου» 12 με 24 ωρών ανά κύκλο. Η δε πιθανότητα σύλληψης μετά από μία μόνον επαφή υπολογίστηκε, πως κυμαίνεται μεταξύ του 2% και του 4% (Tietze, 1960). Ακολουθώντας τους σχετικούς υπολογισμούς, όπως αυτοί καταγράφηκαν σε πιο πρόσφατες μελέτες, φαίνεται, πως οι πιθανότητες σύλληψης είναι μέγιστες 1 με 2 ημέρες πριν των ωορρηξία. Μάλιστα, οι πιθανότητες αυτές έχει υπολογισθεί, πως ανέρχονται στο 3,2% την 8η ημέρα του κύκλου, στο 9,4% τη 12η ημέρα του κύκλου, ενώ πέφτουν στο 2% την 21η ημέρα του κύκλου (Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine, 2017).
Κάθε πότε χρειάζεται να έχω επαφή προκειμένου να αυξήσω τις πιθανότητες να συλλάβω;
Διαφωτιστικές επί του σημείου αυτού είναι οι συστάσεις επιτροπής της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine, 2017).
Αν και μεσοδιαστήματα χωρίς εκσπερμάτωση διαρκείας μεγαλύτερης των 5 ημερών, έχουν συσχετισθεί με μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα, διαστήματα αποχής διαρκείας ακόμα και 2 ημερών σχετίζονται με φυσιολογική συγκέντρωση σπερματοζωαρίων. Μία ευρέως διαδεδομένη παρανόηση είναι αυτή της άποψης, πως η τακτική εκσπερμάτωση έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ανδρικής γονιμότητας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα μελέτης, στα πλαίσια της οποίας αναλύθηκαν 10.000 δείγματα σπέρματος ανδρών με φυσιολογική ποιότητα σπέρματος, τόσο η πυκνότητα, όσο και ο κινητικότητα των σπερματοζωαρίων παρέμεναν εντός φυσιολογικών παραμέτρων ακόμα και μετά από καθημερινή εκσπερμάτωση.
Έκπληξη δε προκάλεσε το γεγονός, πως οι παράμετροι του σπέρματος ανδρών, που παρουσίαζαν αζωοσπερμία (πολλά νεκρά σπερματοζωάρια) κατέγραφαν τις βέλτιστες τιμές τους μετά από καθημερινή εκσπερμάτωση. Αντίθετα, διαστήματα αποχής από εκσπερμάτωση μεγαλύτερα των 10 ημερών, συσχετίσθηκαν με έκπτωση των εργαστηριακών παραμέτρων. Τα μέλη της ανωτέρω αναφερθείσας επιτροπής ωστόσο τονίζουν, πως τα ποσοτικά στοιχεία, όπως αυτά καταγράφονται στο κοινό σπερμοδιάγραμμα, δεν αντικατοπτρίζουν κατ’ ανάγκη και κατ’ απόλυτο τρόπο τη «λειτουργικότητα» του σπέρματος.
Αν και εκ των διαθεσίμων στοιχείων προκύπτει, πως η καθημερινή επαφή εντός του «παραθύρου γονιμότητας» ενδεχομένως να αυξάνει ελαφρώς τις πιθανότητες σύλληψης, υπερβολικά «συγκεκριμένες» συστάσεις δεν αποκλείεται να θέσουν το ζευγάρι υπό ψυχική πίεση. Άλλωστε, σύμφωνα και με συντάκτες παλαιότερης μελέτης (Wilcox και συνεργάτες, 1995), παρόμοια ποσοστά επιτυχίας καταγράφονται, αν το ζευγάρι έχει επαφές εντός του «παραθύρου» αυτού είτε κάθε ημέρα, είτε μέρα παρά μέρα, είτε ακόμα και κάθε τρίτη ημέρα, αλλά τα ποσοστά αυτά ήταν χαμηλότερα, αν το ζευγάρι είχε επαφή μόνον μία φορά εντός του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.
Οι συντάκτες της επιτροπής καταλήγουν στο συμπέρασμα, πως αρκεί τα ζευγάρια να ενημερωθούν, πως οι πιθανότητες σύλληψης αυξάνονται ανάλογα με τη συχνότητα των επαφών και φθάνουν στις μέγιστες τιμές τους, όταν η επαφή γίνεται κάθε ημέρα ή μέρα παρά μέρα κατά τη διάρκεια των «γονίμων ημερών» της γυναίκας. Τελικά η επιλογή της συχνότητας των επαφών ίσως να ήταν σκόπιμο να αφεθεί στις προτιμήσεις του ζευγαριού. Συχνότερες επαφές δεν συνεπάγονται και μείωση των πιθανοτήτων σύλληψης και δεν υπάρχει λόγος περιορισμού των επαφών.
Χρήσιμο θα ήταν πάντως να έχουμε υπόψη μας, πως δεν είναι πάντα εφικτό τα ζευγάρια να έχουν επαφές στο «γόνιμο παράθυρο» της γυναίκας. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα διαπίστωσαν συντάκτες μελέτης του 2020 (Konishi και συνεργάτες, 2020), οι οποίοι παρακολούθησαν 80 ζευγάρια, που επιθυμούσαν να συλλάβουν το πρώτο τους παιδί, για 24 εβδομάδες. Στο 18% των κύκλων δεν κατεγράφη επαφή εντός του «επιθυμητού γόνιμου παραθύρου».
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Konishi S, Saotome TT, Shimizu K, Oba MS, O’Connor KA. Coital Frequency and the Probability of Pregnancy in Couples Trying to Conceive Their First Child: A Prospective Cohort Study in Japan. Int J Environ Res Public Health. 2020 Jul 10;17(14):4985. doi: 10.3390/ijerph17144985. PMID: 32664373; PMCID: PMC7399901.
Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine in collaboration with the Society for Reproductive Endocrinology and Infertility. Electronic address: [email protected]; Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine in collaboration with the Society for Reproductive Endocrinology and Infertility. Optimizing natural fertility: a committee opinion. Fertil Steril. 2017 Jan;107(1):52-58. doi: 10.1016/j.fertnstert.2016.09.029. Epub 2016 Oct 26. PMID: 28228319.
Tietze Christopher, Probability of Pregnancy Resulting from a Single Unprotected Coitus, Fertility and Sterility, Volume 11, Issue 5, 1960, Pages 485-488, ISSN 0015-0282, https://doi.org/10.1016/S0015-0282(16)33908-5. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028216339085)
Wilcox AJ, Weinberg CR, Baird DD. Timing of sexual intercourse in relation to ovulation. Effects on the probability of conception, survival of the pregnancy, and sex of the baby. N Engl J Med. 1995 Dec 7;333(23):1517-21. doi: 10.1056/NEJM199512073332301. PMID: 7477165.
