ΣΤΟΜΑΤΟΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΕΠΑΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ
Η οικογένεια του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV) συνδέθηκε με την εμφάνιση κονδυλωμάτων του δέρματος στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1935 ο ερευνητής Francis Peyton Rous διεπίστωσε πως οι ιοί, που ανήκουν σε αυτήν την οικογένεια, μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος σε κουνέλια. Ένα χρόνο αργότερα (το 1936) γεννήθηκε ο Harald zur Hausen, ο οποίος το 2008 τιμήθηκε με το βραβείο Nobel ιατρικής, επειδή απέδειξε τη σχέση της λοίμωξης από HPV με την εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Τα καταγεγραμμένα μέλη (στελέχη) της οικογένειας του HPV σήμερα πλησιάζουν τα 200 και υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον σχετικά με τη δυνατότητα των ιών αυτών να προκαλέσουν καρκίνο.
Τον Αύγουστο του 2010, ο κινηματογραφικός αστέρας Michael Douglas ανακοίνωσε πως έπασχε από καρκίνο του λάρυγγος, ενώ τρία χρόνια αργότερα ανασκεύασε, λέγοντας πως στην πραγματικότητα έπασχε από καρκίνο στη γλώσσα. Συμπλήρωσε δε σε πλήθος συνεντεύξεων, πως είναι πιθανό, σύμφωνα πάντα με τους ιατρούς του, η εκδήλωση αυτού είδους καρκίνου να συνδέεται με το στοματικό σεξ.
Πράγματι, η δήλωση αυτή έχει επιστημονική βάση, αφού τα 40 περίπου στελέχη του HPV, τα οποία πλήττουν τα γεννητικά όργανα, τόσο του άνδρα, όσο και της γυναίκας, είναι δυνατόν να προκαλέσουν αλλοιώσεις και στη στοματική κοιλότητα. Επιπροσθέτως, η λοίμωξη από HPV είναι η πιο συχνή σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη, ο οργανισμός CDC (Centers for Disease Control and Prevention – Κέντρα για τον έλεγχο και την πρόληψη Νοσημάτων) υπολογίζει πως κάθε έτος εμφανίζονται περίπου 6,2 εκατομμύρια νέες λοιμώξεις στις Η.Π.Α.. Ευτυχώς, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών το ανοσοποιητικό σύστημα επιτυγχάνει την εκκαθάριση του ιού από τον οργανισμό μέσα σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών.
Υπάρχουν είδη (επισήμως τα ονομάζουμε «στελέχη») του HPV, τα οποία είναι δυνατόν να προκαλέσουν καρκίνο στην περιοχή του φάρυγγος και του στόματος και ονομάζονται «υψηλού κινδύνου». Στελέχη «χαμηλού κινδύνου» ονομάζονται τα στελέχη, που είναι απίθανο να προκαλέσουν καρκίνο του στοματοφάρυγγος, αλλά συνδέονται με την εμφάνιση κονδυλωμάτων.
Περίπου το 7% του πληθυσμού των Η.Π.Α. εμφανίζει στοματική λοίμωξη από κάποιο μέλος της οικογένειας των ιών HPV, αλλά μόνο το 1% φαίνεται πως παρουσιάζει λοίμωξη από το στέλεχος 16, το οποίο θεωρείται υψηλού κινδύνου και συνδέεται με το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του στοματοφάρυγγος. Η στοματική λοίμωξη από τον HPV είναι τρεις φορές πιο συχνή στους άνδρες.
Η πιθανότητα μετάδοσης του HPV μετά από στοματογεννητική επαφή είναι αντικείμενο συστηματικής έρευνας. Εντούτοις, ο όγκος των στοιχείων, που διαθέτουμε μέχρι σήμερα, είναι περιορισμένος, ενώ συχνά τα συμπεράσματα των διαφόρων μελετών, που αφορούν τη μετάδοση του HPV μετά από στοματογεννητική επαφή είναι αντικρουόμενα. Συνεπώς, η μετάδοση του ιού με το στοματικό σεξ δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Αντίστοιχη ανεπάρκεια στοιχείων υφίσταται προς το παρόν και σε ότι αφορά την μετάδοση του ιού με το φιλί. Οι σχετικές μελέτες είναι λίγες και απαιτείται περαιτέρω έρευνα, προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το, αν το φιλί μπορεί, να αποτελεί τρόπο μετάδοσης του ιού.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν αξιόπιστες εξετάσεις, οι οποίες να μπορούν να ανιχνεύσουν την παρουσία του HPV στην περιοχή του στοματοφάρυγγος, ενώ υπάρχουν αξιόπιστες εξετάσεις για την ανίχνευση του ιού στην περιοχή των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Αυτή καθεαυτή η λοίμωξη του στοματοφάρυγγος είναι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ασυμπτωματική.
Σε περίπτωση, που εμφανιστούν συμπτώματα όπως πονόλαιμος, ωταλγίες ή βράχος φωνής (βραχνάδα), τα οποία ανθίστανται στην τυπική θεραπεία επί μακρόν, καλόν είναι να αναζητηθεί ιατρική συμβουλή. Άλλα σημεία, τα οποία θα μπορούσαν να συνδεθούν με τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα είναι η εμφάνιση ελκών (πληγών) ή λευκοπλακίας (εμφάνιση λευκών κηλίδων) στη στοματική κοιλότητα. Φυσικά στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά δεν συνδέονται με τον καρκίνο, αλλά είναι καλύτερο να γίνει μια πιο ενδελεχής διερεύνηση.
Υπό διερεύνηση είναι η πιθανότητα το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, να παρέχει προστασία και σε ότι αφορά τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα, που συνδέεται με τον ιό του HPV. Εντούτοις, τα δεδομένα είναι προς το παρόν ελλιπή.
Τα καλά νέα σε ότι αφορά τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα είναι ότι αποτελεί στην πλειοψηφία των περιπτώσεων μια ιάσιμη μορφή καρκίνου, ενώ η αποχή από το κάπνισμα φαίνεται πως μειώνει την πιθανότητα προσβολής από αυτόν.
Επομένως, σήμερα υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις, που στηρίζουν τη συσχέτιση της εμφάνισης του καρκίνου του στοματοφάρυγγα με τη στοματογεννητική επαφή, αλλά φαίνεται πως οι πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του στοματοφάρυγγα ακόμα και μεταξύ των ανθρώπων, στη στοματική κοιλότητα των οποίων ανιχνεύεται κάποιο στέλεχος του HPV, είναι σχετικά μικρή.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο iatropedia.gr
