Τι χαλαρωτικό, που είναι το ζεστό μπάνιο…
Μετά από μία δύσκολη ημέρα ένα ζεστό μπάνιο είναι αυτό, που χρειάζεται! Η επαφή με το ζεστό νερό βοηθάει στη μείωση της ψυχικής πίεσης (stress), ενώ μας επιτρέπει να ξεχάσουμε – τουλάχιστον προς στιγμήν – τις έννοιες της καθημερινότητας.
Επιπροσθέτως, μετά από ένα τέτοιο μπάνιο συχνά μειώνεται και η ένταση σωματικών πόνων, που είναι ιδιαίτερα συχνοί στην εγκυμοσύνη, όπως ισχιαλγία ή οσφυαλγία, η εκδήλωση των οποίων εν πολλοίς συνδέεται και με την καθιστική ζωή.
Δυστυχώς όμως η «άφεσή» σας σε αυτήν την απόλαυση ενέχει κινδύνους, όσο είστε έγκυος.
Η έκθεση του εμβρύου στη ζέστη ενέχει κινδύνους…
Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης, δηλαδή ως τη συμπλήρωση των 14 εβδομάδων κύησης, δημιουργούνται τα όργανα του εμβρύου. Το έμβρυο μετά το πέρας αυτού του διαστήματος είναι πρακτικά ένα «ανθρωπάκι σε μικρογραφία». Φυσικά κάθε άλλο παρά έτοιμο είναι να αντιμετωπίσει τις «προκλήσεις» του έξω κόσμου, αφού τα όργανά του είναι μεν σε σημαντικό βαθμό «σχηματισμένα», αλλά σε καμία περίπτωση ώριμα.
Η διαδικασία σχηματισμού των οργάνων στην περίοδο αυτήν της εγκυμοσύνης καθιστά το έμβρυο ιδιαίτερα ευαίσθητο στην έκθεσή του σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως είναι η ζέστη. Η έκθεση του εμβρύου σε υψηλές θερμοκρασίες ενδέχεται να οδηγήσει στην εκδήλωση ανωμαλιών στην διαμόρφωση της ανατομίας του.
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2006 δεν είναι νοητή η σκόπιμη έκθεση εγκύων σε υψηλές θερμοκρασίες, προκειμένου να διαπιστωθεί ενδεχόμενη αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης ανατομικών ανωμαλιών στο έμβρυο. Εντούτοις, γνωρίζουμε από πειράματα σε ζώα, ότι η έκθεση του εμβρύου σε υψηλή θερμοκρασία, η οποία ως αποτέλεσμα έχει την άνοδο της βασικής θερμοκρασίας (δηλαδή της θερμοκρασίας, που κανονικά έχει το σώμα, η οποία στον άνθρωπο είναι οι 36,6oC περίπου) ακόμα και κατά μόλις 2 βαθμούς Κελσίου, συνδέεται με την εμφάνιση ανατομικών ανωμαλιών στο έμβρυο. Επομένως, καταλήγουν οι συντάκτες τις συγκεκριμένης μελέτης, η έγκυος θα πρέπει να γνωρίζει, πως το ζεστό μπάνιο ενδέχεται να βλάψει το έμβρυο ειδικά στα πρώτα στάδια της κύησης.
Μελέτη του 1992, στη οποία ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από 23,491 κυήσεις κατέληξε στο ανησυχητικό συμπέρασμα, ότι η συνήθεια της εγκύου στο πρώτο τρίμηνο της κύησης να κάνει ζεστά μπάνια αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης ανωμαλιών στο έμβρυο εις βάρος του κεντρικού νευρικού συστήματος (έτσι ονομάζονται ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός). Τέτοιου είδους ανατομικές ανωμαλίες απαντώνται σε ποσοστό 1/1000 των γεννήσεων. Ο αντίστοιχος κίνδυνος μεταξύ των εγκύων, που προτιμούν το ζεστό μπάνιο ήταν 2,2 φορές υψηλότερος.
Τα συμπεράσματα της μελέτης αυτής επιβεβαιώθηκαν από μελέτη του 2011, στην οποία ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από 17.620 εγκυμοσύνες 10,825 εκ των οποίων κατέληξαν στη γέννηση μωρού φέροντος ανατομικές ανωμαλίες και 6.795 κατέληξαν στη γέννηση μωρού, που δεν είχε ανατομικές ανωμαλίες. Οι επιστήμονες στην περίπτωση αυτή κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως η έκθεση της εγκύου σε ζεστό νερό κατά τα πρώτα στάδια της κύησης ως αποτέλεσμα έχει την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης στο έμβρυο ανεγκεφαλίας ή γαστρόσχισης.
Η ανεγκεφαλία είναι ένα είδος ανωμαλίας του κεντρικού νευρικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από την ελλειμματική ανάπτυξη των οστών του κρανίου, το οποίο παρουσιάζει έλλειμα («τρύπα»). Έτσι ο εγκέφαλος του εμβρύου εκτίθεται στο αμνιακό υγρό και καταστρέφεται. Η γαστρόσχιση χαρακτηρίζεται από την ελλειμματική ανάπτυξη του κοιλιακού τοιχώματος, ενώ μέσω του επ’ αυτού χάσματος έχουμε την προβολή των εντέρων εκτός κοιλότητας.
Έχει διατυπωθεί η άποψη, πως η έκθεση του εμβρύου σε υψηλές θερμοκρασίες στο πρώτο τρίμηνο ενδέχεται να συνδέεται και με την εκδήλωση ανατομικών ανωμαλιών εις βάρος της καρδιάς. Τα σχετικά στοιχεία είναι πάντως προς ώρας μάλλον περιορισμένα.
Μετά το πρώτο τρίμηνο μπορώ να κάνω ζεστά μπάνια;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, χρήσιμο είναι πρώτα να θυμηθούμε πώς η αρτηριακή πίεση επηρεάζεται από την εγκυμοσύνη. Οι ορμονικές αλλαγές της κύησης προκαλούν διαστολή των αγγείων (δηλαδή μεγαλώνει η διάμετρός τους), ώστε το κυκλοφορικό σύστημα της μέλλουσας μαμάς να είναι σε θέση να καλύψει και τις ανάγκες του μωρού.
Συνεπεία της διαστολής αυτής ήδη από τα πρώτα στάδια της κύησης καταγράφεται πτώση της αρτηριακής πίεσης της εγκύου. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις η καταγραφή χαμηλής αρτηριακής πίεσης είναι και το πρώτο σημείο εγκυμοσύνης, που αισθάνεται μία γυναίκα.
Η πτώση, που καταγράφουν τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης δεν είναι η ίδια σε όλες τις γυναίκες. Στις περισσότερες η μεν συστολική πίεση καταγράφει μία πτώση της τάξης των 5mmHg με 10mmHg, ενώ η δε διαστολική καταγράφει πτώση μέχρι και 15mmHg σε μία φυσιολογική κύηση.
Συνήθως, η αρτηριακή πίεση της εγκύου καταγράφει τη χαμηλότερη τιμή της στις 24 εβδομάδες της κύησης. Στα προ της εγκυμοσύνης επίπεδα επιστέφει η αρτηριακή πίεση μετά τον τοκετό.
Η έκθεση της εγκύου στην υψηλή θερμοκρασία του ζεστού μπάνιου προκαλεί διαστολή των αγγείων του δέρματος, για το λόγο αυτό το δέρμα παρουσιάζει τότε ερυθρότητα. Έτσι μέρος της ροής του αίματος «εκτρέπεται» προς το δέρμα. Οπότε, ενδέχεται να προκληθεί τότε περαιτέρω πτώση της πίεσης, που είναι μάλιστα και απότομη. Συνεπώς δεν αποκλείεται να αισθανθείτε ζάλη και τάση λιποθυμίας, η οποία σε συνδυασμό με τη ροπή, που παρουσιάζουν οι έγκυοι στις πτώσεις, να οδηγήσει σε απώλεια της ισορροπίας και τραυματισμό.
Συμπερασματικά…
Τα ζεστά μπάνια είναι καλό να αποφεύγονται σε όλα τα στάδια της κύησης. Προτιμάτε το μπάνιο με χλιαρό νερό, η θερμοκρασία του οποίου να είναι ευχάριστη στο δέρμα σας.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Chambers CD. Risks of hyperthermia associated with hot tub or spa use by pregnant women. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol. 2006 Aug;76(8):569-73. doi: 10.1002/bdra.20303. PMID: 16998815.
Milunsky A, Ulcickas M, Rothman KJ, Willett W, Jick SS, Jick H. Maternal heat exposure and neural tube defects. JAMA. 1992 Aug 19;268(7):882-5. PMID: 1640616.
Duong HT, Shahrukh Hashmi S, Ramadhani T, Canfield MA, Scheuerle A, Kim Waller D; National Birth Defects Prevention Study. Maternal use of hot tub and major structural birth defects. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol. 2011 Sep;91(9):836-41. doi: 10.1002/bdra.20831. Epub 2011 Jun 6. PMID: 21648056.
