Πότε το σώμα είναι «έτοιμο» για κυοφορία;
Απαραίτητη προϋπόθεση για κυοφορία είναι η «παραγωγή» ωρίμων ωαρίων από τις ωοθήκες.
Περί τα μέσα του κύκλου απελευθερώνεται δια της ωοθυλακιορρηξίας ένα (συνήθως) ωάριο από τις ωοθήκες της γυναίκας και εισέρχεται στις σάλπιγγες. Η απελευθέρωση του ωαρίου καθορίζει και το πότε η γυναίκα βρίσκεται στις λεγόμενες «γόνιμες ημέρες» της.
Αν εκεί «συναντηθεί» με ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε ενώνεται με ένα από αυτά και επιτυγχάνεται η γονιμοποίησή του. Αν όμως η «συνάντηση» αυτή δεν λάβει χώρα εντός 12 έως 24 το πολύ ωρών, τότε το ωάριο εκφυλίζεται και χάνεται (βλ. εικόνα).
Επομένως, για να υπάρξει γονιμοποίηση και αρχή κύησης, θα πρέπει να έχει ξεκινήσει η περίοδος, δηλαδή θα πρέπει να έχει επέλθει η εμμηναρχή. Κατά κανόνα η ωορρηξία ξεκινάει περίπου ένα χρόνο μετά την εμμηναρχή.
Στην Ελλάδα ο μέσος όρος της ηλικίας εμφάνισης της έμμηνου ρύσης είναι τα 12,1 έτη. Γενικά από τις διάφορες μελέτες έχει προκύψει, πως στο 84,5% των περιπτώσεων η έμμηνος ρύση θα εμφανιστεί μεταξύ των 11,9 και των 13,25 ετών περίπου. Οι τιμές αυτές δεν διαφέρουν σημαντικά, από τις τιμές, που προέκυψαν από ανάλογες μελέτες στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι το σώμα του κοριτσιού είναι «έτοιμο» για κυοφορία λίγο μετά τη συμπλήρωση των 13 με 14 ετών.
Το σώμα είναι «έτοιμο» για εγκυμοσύνη σε νεαρή ηλικία, αλλά πόσο «ασφαλής» είναι μία κύηση τότε;
Το θέμα της κύησης σε εφηβική ηλικία έχει απασχολήσει διεθνείς οργανισμούς, που ασχολούνται με τη δημόσια υγεία, όπως τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ./ World Health Organization – WHO).
Η κύηση σε εφηβική ηλικία αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα με προεκτάσεις, που αφορούν τόσο την υγεία της ίδιας της νεαρής μητέρας, όσο και του μωρού της, αλλά και την κοινωνία γενικότερα.
Γιατί είναι επικίνδυνη η κυοφορία σε νεαρή ηλικία;
Τα στατιστικά, που ο Π.Ο.Υ. αναφέρει είναι συντριπτικά:
• Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι επιπλοκές της κύησης και του τοκετού είναι η συνηθέστερη αιτία θανάτου των κοριτσιών ηλικίας 15 έως 19 ετών.
• Έφηβες μητέρες ηλικίας 10 έως 19 ετών αντιμετωπίζουν υψηλότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν: εκλαμψία, φλεγμονές της μήτρας (ενδομητρίτιδες) μετά τον τοκετό και γενικευμένη λοίμωξη τότε, εν σχέση με τις αντίστοιχες πιθανότητες, που καταγράφονται για τις ηλικίες 20 έως 24 ετών.
• Η κυοφορία σε υπερβολικά νεαρή ηλικία ενέχει κινδύνους και για το νεογνό. Τα μωρά, που γεννιούνται από πολύ νεαρές μητέρες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να έχουν χαμηλό βάρος στον τοκετό, να έρθουν στον κόσμο πρόωρα ή να εμφανίσουν νεογνικές παθολογίες.
Θα πρέπει να σημειωθεί, πως η εγκυμοσύνη σε εφηβική ηλικία δεν είναι άγνωστη στις χώρες με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε περιστατικό κοριτσιού στην Ολλανδία, το οποίο το 2011 μπήκε σε τοκετό ενόσω ήταν σε εκδρομή με το σχολείο, ενώ ούτε το ίδιο, αλλά ούτε και οι γονείς του γνώριζαν, ότι ήταν έγκυος (βλ. σχετικό άρθρο).
Πάντως, το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ σε χώρες με χαμηλό ή μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα, όπως είναι χώρες της Αφρικής. Ενδεικτικά αναφέρουμε την Αγκόλα, όπου η μέση ηλικία πρώτης κυοφορίας είναι τα 18 έτη. Η συγκεκριμένη χώρα αποτελεί και το μέρος με τη χαμηλότερη μέση ηλικία πρώτης κυοφορίας. Την πρώτη «τριάδα» των χωρών αυτών συμπληρώνουν στη δεύτερη θέση ο Νίγηρας και το Μπαγκλαντές (18,1 έτη) και στην Τρίτη θέση το Τσαντ (18,2 έτη).
Σε χώρες, όπου η ηλικία πρώτης κυοφορίας είναι ιδιαίτερα μικρή, καταγράφεται και το 99% των θανάτων γυναικών ηλικίας 15 έως 49 ετών εξαιτίας επιπλοκών της κύησης ή του τοκετού. Συχνά στις κοινωνίες αυτές στη γυναίκα ασκείται πίεση τόσο από την κοινωνία, όσο και από τους οικείους της να αποκτήσει παιδί νωρίς. Εκεί εξάλλου συχνά οι γυναίκες ωθούνται να προχωρήσουν σε επόμενη κύηση άμεσα, οπότε οι επιπλοκές της εγκυμοσύνης αυξάνονται και ένεκα αυτού του λόγου.
Γιατί η κύηση σε νεαρή ηλικία είναι και κοινωνικό πρόβλημα;
Οι έφηβες, που γίνονται μητέρες πριν τη συμπλήρωση των 18 ετών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν βία από το σύζυγο ή το σύντροφό τους.
Επίσης, οι έφηβες αυτές είναι πιθανότερο να διακόψουν τη φοίτησή τους στο σχολείο, κάτι που έχει αρνητικές συνέπειες, για την κοινωνική και επαγγελματική τους ανέλιξη, αλλά και για την πνευματική τους ολοκλήρωση.
Ποια ήταν η ηλικία της νεαρότερης μητέρας;
Πρόκειται για τη Lina Marcela Medina de Jurado, ένα κορίτσι από το Περού, που έφερε στον κόσμο τον υιό της με καισαρική τομή στην τρυφερή ηλικία των 5 ετών, 7 μηνών και 21 ημερών. Το κορίτσι αυτό είχε γεννηθεί το 1933.
Η Medina, ποτέ δεν απεκάλυψε την ταυτότητα του πατέρα του παιδιού της, η οποία άλλωστε ενδεχομένως να της ήταν άγνωστη. Ο δικός της πατέρας συνελήφθη αρχικά με την κατηγορία της κακοποίησης ανηλίκου, αλλά αφέθηκε τελικά ελεύθερος.
Η ίδια σήμερα (14/1/2022) είναι εν ζωή, αλλά ο υιός της, με τον οποίο μεγάλωσαν σαν αδέλφια, απεβίωσε το 1979 σε ηλικία 40 ετών, λόγω νόσου του μυελού των οστών.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
