Η εγκυμοσύνη συνδέεται με ριζικές αλλαγές τόσο στο σώμα, όσο και στην ψυχολογία της γυναίκας.
Πώς επηρεάζεται ο εγκέφαλος της γυναίκας από την εγκυμοσύνη;
Μια ενδιαφέρουσα μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα (19 Δεκεμβρίου 2016) στο επιστημονικό περιοδικό Nature Neuroscience μας έδωσε πολύτιμα στοιχεία, που συνδέουν ως ένα βαθμό τις αλλαγές αυτές στην ψυχολογία της γυναίκας με μεταβολές στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου της κατά τη διάρκεια της κύησης.
Συγκεκριμένα, επιστήμονες από το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης (Universitat Autònoma de Barcelona) μελέτησαν με τη μέθοδο της Μαγνητικής Τομογραφίας τον εγκέφαλο γυναικών στην πρώτη τους εγκυμοσύνη και συνέκριναν τις ληφθείσες εικόνες με εικόνες εγκεφάλου άτεκνων γυναικών και ανδρών. Εκ τη συγκριτικής αυτής ανάγνωσης των εικόνων εντοπίστηκαν εμφανείς αλλαγές στον εγκέφαλο των εγκύων.
Υποψίες, πως ο εγκέφαλος της γυναίκας επηρεάζεται από την εγκυμοσύνη, είχαν διατυπωθεί και στο παρελθόν. Εντούτοις, είναι η πρώτη φορά, που τα διαθέσιμα στοιχεία, είναι τόσο ξεκάθαρα.
Συγκεκριμένα, οι Ισπανοί επιστήμονες εντόπισαν σαφή μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας του σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι αλλαγές αυτές παρέμεναν ακόμα και δύο χρόνια μετά από την κύηση, ήταν δε και τόσο διακριτές, ώστε ήταν δυνατό να εντοπιστούν οι έγκυες μόνον εξετάζοντας τις εικόνες του εγκεφάλου τους!
Ποιες περιοχές του εγκεφάλου της γυναίκας επηρεάζονται;
Ενδιαφέρον προκαλεί και η διαπίστωση, πως οι αλλαγές αυτές αφορούσαν κατά κύριο λόγο περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες παρουσίαζαν εντονότερη δραστηριότητα, όταν, μετά τον τοκετό, οι γυναίκες, που συμμετείχαν στη μελέτη, μητέρες πια έβλεπαν φωτογραφίες του μωρού τους. Η δραστηριότητα του εγκεφάλου διαπιστωνόταν με μία τεχνική Μαγνητικής Τομογραφίας, που ονομάζεται Λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία (Functional MRI).
Επίσης οι επιστήμονες παρατήρησαν, πως όσο πιο σημαντικές ήταν οι αλλαγές στον όγκο της φαιάς ουσίας του εγκεφάλου της γυναίκας, τόσο πιο έντονη ήταν η προσκόλληση της μητέρας στο νεογνό. Ο βαθμός προσκόλλησης διαπιστωνόταν μέσα από ειδικά σχεδιασμένες ψυχολογικές εξετάσεις.
Έτσι διατυπώθηκε η υπόθεση, πως κατά τη διάρκεια της κύησης η δομή του εγκεφάλου της γυναίκας μεταβάλλεται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να βελτιώνεται η σχέση της με το μωρό της. Κατά τον τρόπο αυτό η γυναίκα «προσαρμόζεται» καλύτερα στις ανάγκες της μητρότητας.
Ποιοι είναι οι παράγοντες, που οδηγούν στις αλλαγές αυτές στον εγκέφαλο κατά την εγκυμοσύνη;
Φαίνεται, πως οι αλλαγές αυτές συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τις ορμόνες, που το σώμα της γυναίκας παράγει κατά τη διάρκεια της κύησης. Κατά τη διάρκεια της κύησης το σώμα της γυναίκας παράγει αφενός προγεστερόνη, αφετέρου οιστρογόνα.
Τα επίπεδα προγεστερόνης, που ανιχνεύονται στο αίμα της γυναίκας κατά την κύηση είναι 10 με 15 φορές υψηλότερα από τα αντίστοιχα επίπεδα εκτός κύησης, ενώ το σώμα της «πλημμυρίζει» από οιστρογόνα. Χαρακτηριστικά, έχει διατυπωθεί η εκτίμηση, πως η «έκθεση» της γυναίκας στη δράση των οιστρογόνων κατά τη διάρκεια της κύησης υπερβαίνει την έκθεσή της στις ορμόνες αυτές κατά το σύνολο της ζωής της εκτός κύησης!
Είναι γνωστό, πως οι ορμόνες αυτές επηρεάζουν τη δομή του εγκεφάλου. Χαρακτηριστική είναι η επιρροή των ορμονών αυτών στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της εφηβείας, οπότε και τα επίπεδά τους ανεβαίνουν σχετικά απότομα, χωρίς όμως να φτάνουν τα αντίστοιχα επίπεδα της κύησης.
Εξάλλου, οι ορμόνες αυτές ενδέχεται με τη δράση τους να μεταβάλλουν τη δομή του εγκεφάλου ακόμα και μετά από την εφηβεία, αν για κάποιους λόγους το σώμα αυξήσει την παραγωγή τους, ή αν ληφθούν ως σκευάσματα.
Οι δομικές μεταβολές του εγκεφάλου κατά την κύηση επηρεάζουν τις πνευματικές λειτουργίες της γυναίκας;
Οι γυναίκες, που συμμετείχαν στη μελέτη υποβλήθηκαν σε δοκιμασίες αξιολόγησης των πνευματικών τους λειτουργιών και της μνήμης τους. Δεν διαπιστώθηκε έκπτωση των πνευματικών λειτουργιών και της μνήμης των εγκύων.
Οι δομικές αυτές αλλαγές συνδέονται με την τάση των εγκύων να ξεχνούν και τις δυσκολίες, που πολλές αναφέρουν στη συγκέντρωση;
Κατά τη διάρκεια της κύησης πολλές γυναίκες αναφέρουν τόσο αδύναμη μνήμη, όσο και δυσκολίες στη συγκέντρωση. Το φαινόμενο αυτό είναι μάλιστα τόσο διαδεδομένο, που έχει εφευρεθεί και ο ανάλογος όρος: baby brain. Εντούτοις, οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης διατύπωσαν την άποψη, πως οι μεταβολές στην αρχιτεκτονική του εγκεφάλου, που κατέγραψαν δεν συνδέονται με το φαινόμενο αυτό.
Συμπέρασμα
Η εγκυμοσύνη επιφέρει αλλαγές στον εγκέφαλο της γυναίκας, οι οποίες είναι εντοπίσιμες ακόμα και δύο έτη μετά από τον τοκετό. Οι αλλαγές αυτές δεν φαίνεται να συνδέονται με έκπτωση των πνευματικών δυνατοτήτων της γυναίκας, αλλά με τη «διαμόρφωση» των λειτουργιών των εγκεφάλων, ώστε τρόπον τινά να «προσαρμοστεί» στις ανάγκες της μητρότητας.
Δείτε το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr!
Διαβάστε ακόμα:
– Γιατί τώρα, που είμαι έγκυος δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ;
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Hoekzema E, Barba-Müller E, Pozzobon C, Picado M, Lucco F, García-García D, Soliva JC, Tobeña A, Desco M, Crone EA, Ballesteros A, Carmona S, Vilarroya O. Pregnancy leads to long-lasting changes in human brain structure. Nat Neurosci. 2017 Feb;20(2):287-296. doi: 10.1038/nn.4458. Epub 2016 Dec 19. PMID: 27991897.
