Τι είναι το μετατραυματικό στρες;
Το μετατραυματικό στρες (ο ιατρικός όρος είναι «μετατραυματική αγχώδης διαταραχή») αποδίδεται συχνά με το διεθνή αγγλικό όρο «Post – Traumatic Stress Disorder» (PTSD).
Με τον όρον αυτόν περιγράφουμε μία σειρά από αντιδράσεις, οι οποίες συχνά αναφέρονται από άτομο, που βίωσαν ένα τραυματικό γεγονός. Το συγκεκριμένο τραυματικό γεγονός ήγειρε στα άτομα αυτά αισθήματα έντονου φόβου, το αίσθημα του αβοηθήτου ή ακόμα και τρόμο. Θα πρέπει να σημειωθεί, πως μετατραυματικό στρες ενδέχεται να αισθανθεί τόσο κάποιος, που αυτοπροσώπως ενεπλάκη στο τραυματικό γεγονός, αλλά και κάποιος, που έγινε μάρτυρας αυτού, ειδικά αν αφορούσε οικεία του πρόσωπα.
Παράδειγμα τραυματικού γεγονότος, που ενδέχεται να αποτελέσει τον «εκλυτικό παράγοντα» (δηλαδή την «αφορμή»), για την εκδήλωση μετατραυματικού στρες είναι κάποιο αυτοκινητιστικό ή άλλου είδους ατύχημα, κάποια απειλητική για τη ζωή επίθεση, κάποια σεξουαλική επίθεση, κάποια φυσική καταστροφή, ή ο πόλεμος…
Εντούτοις, το αίσθημα του φόβου ή το αίσθημα του αβοηθήτου ενδέχεται να τα αισθανθεί μία γυναίκα και, όταν υποστεί μία απώλεια κύησης σε αρχόμενο στάδιο αυτής. Ήδη τα πρώτα συμπτώματα απώλειας της κύησης, όπως είναι η κολπική αιμόρροια ή ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά προκαλούν την διατύπωση βασανιστικών ερωτημάτων όπως «θα σωθεί το μωρό μου;», «μπορώ να κάνω εγώ κάτι;», «μήπως έκανα κάτι λάθος;», «θα καταφέρω, αν χάσω αυτό το μωρό, να κάνω άλλο;»…
Πώς εκδηλώνεται το μετατραυματικό στρες;
Συμπτώματα μετατραυματικού στρες περιλαμβάνουν:
• αυτόματη και επώδυνη ανάκληση του γεγονότος (flashback)
• εφιάλτες και δυσκολίες στον ύπνο
• έντονη ανησυχία και αίσθημα άγχους
• πρόκληση φορτισμένων και ψυχικά επώδυνων συνειρμών, που σχετίζονται με το γεγονός
Σε μερικές περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να είναι αρκετά έντονα, ώστε να παρεμποδίζεται η ενσωμάτωση του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο, ενώ κατά περίπτωσιν το άτομο καθίσταται «μη λειτουργικό», καθότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις κοινωνικές, οικογενειακές ή επαγγελματικές του υποχρεώσεις.
Τι σχέση έχει η απώλεια κύησης με το μετατραυματικό στρες και ποια ερωτήματα θέτει η νέα μελέτη;
Από καιρό έχει γίνει αντιληπτό, πως κάποιες γυναίκες δυσκολεύονται να αποδεχθούν την απώλεια μίας κύησης στα πρώτα στάδια αυτής και ορισμένες εξ’ αυτών ενδέχεται να παρουσιάσουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες.
Μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε το Δεκέμβριο του 2019, ως αντικείμενό της είχε τη μέτρηση του ποσοστού των γυναικών, που βιώνουν μετατραυματικό στρες μετά από μία αποβολή στο πρώτο τρίμηνο της κύησης ή εξωμήτρια κύηση.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη αυτή;
Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν:
• 537 γυναίκες, που είχαν αποβολή πρώτου τριμήνου
• 116 γυναίκες, που είχαν εξωμήτρια κύηση
• 171 γυναίκες, που είχαν φυσιολογικές κυήσεις, οι οποίες ευοδώθηκαν (η γυναίκες αυτές αποτέλεσαν την «ομάδα ελέγχου» – controls – τα στοιχεία της οποίας συγκρίθηκαν με τις άλλες δύο ομάδες.
Στις γυναίκες αυτές εθόδησαν ερωτηματολόγια, βάσει των οποίων έγινε καταγραφή της ψυχικής τους κατάστασης στον 1 μήνα, στους 3 και στους 9 μήνες από την απώλεια της κύησης. Οι απαντήσεις των γυναικών αξιολογήθηκαν από τους ερευνητές.
Ποια ήταν τα συμπεράσματα της μελέτης αυτής;
Οι γυναίκες, που αντιμετώπισαν απώλεια της κύησης σε αρχόμενα στάδια αυτής παρουσίασαν σαφώς υψηλότερα ποσοστά μετατραυματικού στρες, αγχώδους διαταραχής ή κατάθλιψης εν συγκρίσει με τις γυναίκες, που έφεραν σε πέρας την κύηση.
Μάλιστα οι ψυχικές αυτές καταστάσεις ήταν συχνότερες μεταξύ των γυναικών, που βίωσαν μία εξωμήτρια κύηση, σε σχέση με ό,τι συμβαίνει μεταξύ των γυναικών, που βίωσαν μία αποβολή.
Τα ποσοστά των παθολογικών αυτών καταστάσεων σταδιακά κάμφθονταν με την πάροδο του χρόνου. Εντούτοις, παρέμεναν σημαντικά ακόμα και μετά την πάροδο 9 μηνών από την απώλεια της κύησης.
Τι προσέθεσε η μελέτη αυτή στα ήδη γνωστά επιστημονικά στοιχεία;
Δια της μελέτης αυτής έχουμε πλέον μία καταγραφή ενδεικτικών ποσοστών εμφάνισης ψυχοπαθολογίας και ειδικότερα μετατραυματικού στρες, σε γυναίκες που βίωσαν τόσο αποβολή, όσο και έκτοπη κύηση.
Πώς τα συμπεράσματα αυτά μπορούν να χρησιμεύσουν;
Μία γυναίκα, που βιώνει μία αποβολή ή μία εξωμήτρια κύηση, συχνά εκφράζει συναισθήματα βαθιάς λύπης, απογοήτευσης ή και πόνου. Αυτό είναι αναμενόμενο και υπό μίαν έννοια και καθησυχαστικό, αφού η έκφραση συναισθημάτων και δη αρνητικών συναισθημάτων είναι εν πολλοίς «καθαρκτική» και η αρχή της αντιμετώπισης οποιασδήποτε δυσάρεστης ψυχικής κατάστασης.
Εντούτοις, υπάρχει ένα όριο πέραν του οποίου η εμμονή τέτοιου είδους συναισθημάτων ενδέχεται να είναι «παθολογική», όπως συμβαίνει στο μετατραυματικό στρες και η γυναίκα εξαιτίας αυτών να καθίσταται «μη – λειτουργική» έναντι πρωτίστως του ιδίου της του εαυτού, αφού ενδέχεται να παραμελεί την κάλυψη των προσωπικών της αναγκών, αλλά και έναντι των οικείων της.
Η μελέτη αυτή μας δίνει ένα ακόμα κίνητρο, ώστε να παραμένουμε γρηγορούντες, προκειμένου να μπορέσουμε να εντοπίσουμε έγκαιρα τα συμπτώματα μετατραυματικού στρες σε γυναίκες, που βίωσαν μία απώλεια κύησης στο πρώτο τρίμηνο. Έτσι θα μπορούμε ταχύτερα να τους παρέχουμε την αναγκαία στήριξη.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
