Τι είναι η ωορρηξία;
Περί τα μέσα του κύκλου απελευθερώνεται δια της ωοθυλακιορρηξίας ένα (συνήθως) ωάριο από τις ωοθήκες της γυναίκας και εισέρχεται στις σάλπιγγες. Η απελευθέρωση του ωαρίου καθορίζει και το πότε η γυναίκα βρίσκεται στις λεγόμενες «γόνιμες ημέρες» της.
Αν εκεί «συναντηθεί» με ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε ενώνεται με ένα από αυτά και επιτυγχάνεται η γονιμοποίησή του. Αν όμως η «συνάντηση» αυτή δεν λάβει χώρα εντός 12 έως 24 το πολύ ωρών, τότε το ωάριο εκφυλίζεται και χάνεται (βλ. εικόνα).
Επομένως, δεν είναι δυνατόν να μείνεις έγκυος, αν δεν έχεις ωορρηξία.
Πώς θα ξέρω, αν έχω ωορρηξία;
Σχηματικά, θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει δύο κατηγορίες τρόπων εντοπισμού της ωορρηξίας:
• «πρακτικούς» τρόπους –τρόπους για την εφαρμογή των οποίων δεν απαιτείται κάποια εξέταση
• «κλινικούς» τρόπους – τρόπους για την εφαρμογή των οποίων απαιτείται κάποιου είδους εξέταση με κάποια εργαστηριακή δοκιμασία (test) ή εξέταση από τον ιατρό
Ποιοι είναι οι «πρακτικοί» τρόποι;
Οι «πρακτικοί» τρόποι εντοπισμού των γονίμων ημερών είναι μεν οι «ευκολότεροι», αλλά και οι κατά τεκμήριο λιγότερο αξιόπιστοι.
Ο κατάλογος με τους τρόπους αυτούς περιλαμβάνει:
• το ημερολόγιο περιόδου – στατιστικά, γνωρίζουμε, πως η γυναίκα έχει ωορρηξία περί τα μέσα του κύκλου της. Επομένως, αν έχει την «τυπική» διάρκεια κύκλου, των 28 ημερών, τότε η ωορρηξία είναι πιθανότερο να λάβει χώρα τη 14η ημέρα. Σε γενικές γραμμές λέμε, πως μία γυναίκα με σταθερό κύκλο είναι πιθανό να έχει ωορρηξία. Αντίθετα, γυναίκες με ασταθή κύκλο, είναι πιθανότερο να έχουν κύκλους χωρίς ωορρηξία, οι οποίοι ονομάζονται ανωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι.
• το ημερολόγιο θερμοκρασίας – η θερμοκρασία του σώματος παρουσιάζει μία μικρή άνοδο πριν την ωορρηξία
• το ημερολόγιο των κολπικών υγρών – κοντά στην ωορρηξία ο κόλπος εμφανίζει καλή λίπανση και δίνει υγρή αίσθηση. Η παραγωγή τραχηλικής βλέννης αυξάνεται και αυτή καθίσταται διαυγής και υδαρής. Η υφή της είναι παρόμοια με αυτήν του ασπραδιού από αβγό
• τους πόνους ωορρηξίας – φαίνεται πως 1 στις 5 γυναίκες αναφέρουν πόνους ωορρηξίας. Ο διεθνής όρος, που περιγράφει τον πόνο ωορρηξίας είναι η γερμανική λέξη Mittelschmerz. Ο όρος αυτός μεταφράζεται ως «μέσος πόνος», ο οποίος αντιστοιχεί στον ελληνικό όρο «μεσοκυκλικό άλγος»
Ποιοι είναι οι «κλινικοί» τρόποι εντοπισμού της ωορρηξίας;
Οι «κλινικοί» τρόποι εντοπισμού της ωορρηξίας είναι δύο:
• η χρήση tests ωορρηξίας, που μία γυναίκα μπορεί να προμηθευθεί από κάποιο φαρμακείο – τα tests αυτά εντοπίζουν στα ούρα την ορμόνη LH, τα επίπεδα της οποίας αυξάνονται λίγο πριν την ωορρηξία
• η υπερηχογραφική παρακολούθηση της ωορρηξίας από το γυναικολόγο – ο οποίος με διαδοχικά υπερηχογραφήματα σε συγκεκριμένες ημέρες του κύκλου παρακολουθεί τη μορφολογία των ωοθηκών
Σε ποιες περιπτώσεις μία γυναίκα μπορεί να μην έχει ωορρηξία;
Οι περιπτώσεις αυτές περιλαμβάνουν (Hamilton-Fairley & Taylor):
• τις πρώτες περιόδους μετά από την εμμηναρχή (με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην πρώτη έμμηνο ρύση της έφηβης)
• την κλιμακτήριο (δηλαδή το στάδιο της ζωής της γυναίκας, που μεσολαβεί μεταξύ της γόνιμης ηλικίας και της εμμηνόπαυσης)
• την πρώιμη εμμηνόπαυση
• το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών
• τη Λιποσαρκία (τον υπερβολικά χαμηλό Δείκτη Μάζας/ Σώματος – BMI), η οποία συχνά συσχετίζεται με διαταραχές της πρόσληψης τροφής και κυρίως με την Νευρογενή Ανορεξία
• διαταραχές της παραγωγής ορμονών, από τον υποθάλαμο και την υπόφυση (πρόκειται για εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου)
• κάποιες γενετικές ανωμαλίες (π.χ. το Σύνδρομο Turner, στο οποίο η γυναίκα αντί για δύο Χ χρωμοσώματα, έχει μόνον ένα)
Οι καταστάσεις αυτές είναι υπό συνθήκες και σε κάποιες περιπτώσεις αναστρέψιμες, χάρη στις μεθόδους υποβοηθουμένης αναπαραγωγής, όπως είναι η σπερματέγχυση και η εξωσωματική γονιμοποίηση.
Επομένως είναι ΤΕΛΕΙΩΣ αδύνατον να μείνω έγκυος χωρίς ωορρηξία;
Αν επιμένετε στην ερώτηση αυτή, τότε θα μπορούσε κάποιος να βρει και κάποια «εξαίρεση» στον κανόνα της αδυναμίας επίτευξης κύησης άνευ ωορρηξίας. Πρόκειται για τις περιπτώσεις, που η γυναίκα κατέφυγε στη δωρεά ωαρίων. Στις περιπτώσεις αυτές η εγκυμοσύνη επιτυγχάνεται μέσω της γονιμοποίησης ωαρίων, τα οποία συνελέγησαν από άλλη γυναίκα και τα προκύψαντα έμβρυα, μεταφέρονται στη μήτρα της ενδιαφερομένης.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Hamilton-Fairley D, Taylor A. Anovulation. BMJ. 2003 Sep 6;327(7414):546-9. doi: 10.1136/bmj.327.7414.546. PMID: 12958117; PMCID: PMC192851.
