Τι είναι η πυελική φλεγμονή;
Το γεννητικό σύστημα της γυναίκας αποτελείται από το αιδοίο, τον κόλπο, τη μήτρα, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες.
Η μήτρα, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα εντοπίζεται εντός της πυέλου (λεκάνης) της γυναίκας. Εκατέρωθεν της μήτρας απαντώνται οι ωοθήκες, από τις οποίες απελευθερώνεται με την ωοθυλακιορρηξία ένα (συνήθως) ωάριο στα μέσα κάθε εμμηνορρυσιακού κύκλου. Το απελευθερωθέν ωάριο εισέρχεται στις σάλπιγγες. Αν εκεί συναντήσει ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε επέρχεται η γονιμοποίησή του και το προκύψαν έμβρυο κινείται προς την ενδομητρική κοιλότητα, στο τοίχωμα της οποίας και εμφυτεύεται. Αν αντίθετα δεν επιτευχθεί γονιμοποίηση, το ωάριο επιβιώνει εντός των σαλπίγγων για 12 με 24 ώρες.
Το γεννητικό σύστημα της γυναίκας
Τα σπερματοζωάρια φθάνουν στις σάλπιγγες, όταν μετά από την εκσπερμάτωση εντός του κόλπου, εισέρχονται στην ενδομητρική κοιλότητα δια του τραχήλου της μήτρας.
Στην ακόλουθη σχηματική απεικόνιση βλέπουμε, πως η πρόσθια επιφάνεια της μήτρας έρχεται σε επαφή με την ουροδόχο κύστη, ενώ η οπίσθια επιφάνεια αυτής με το ορθό.
Με τον όρο πυελική φλεγμονή αναφερόμαστε σε μία φλεγμονή της μήτρας, των σαλπίγγων ή των ωοθηκών. Σε κάποιες περιπτώσεις επηρεάζονται μόνον κάποια από τα όργανα αυτά, αλλά ενίοτε η πυελική φλεγμονή είναι γενικευμένη και επηρεάζει το σύνολο των συγκεκριμένων οργάνων.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης της πυελικής φλεγμονής;
Σύμφωνα με τον ιστότοπο των Κέντρων για τον Έλεγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων των Η.Π.Α. (Centers for Disease Control and Prevention/ CDC) παράγοντες, που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης πυελικής φλεγμονής είναι:
• η συνεύρεση με πλέον του ενός ερωτικών συντρόφων
• η συνεύρεση με ερωτικό σύντροφο, ο οποίος συνευρίσκεται ερωτικά και με άλλα άτομα
• η προηγούμενη διάγνωση χρόνιας πυελικής φλεγμονής
• η σεξουαλική δραστηριότητα πριν την ηλικία των 25 ετών
• οι συχνές κολπικές πλύσεις
• η χρήση σπιράλ (πάντως η τοποθέτηση σπιράλ αυξάνει λίγο τον κίνδυνο πυελικής φλεγμονής και συνήθως μόνον κατά τις πρώτες 3 εβδομάδες από την τοποθέτησή του)
Σε μελέτη του 2023, στην οποία γίνεται ανασκόπηση της διεθνούς σχετικής βιβλιογραφίας, ως παράγων, που αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης πυελικής φλεγμονής αναφέρεται και η απολίνωση των σαλπίγγων (η χειρουργική απόφραξή τους δηλαδή).
Πώς γίνεται η διάγνωση της πυελικής φλεγμονής;
Όπως περιγράφεται στην προαναφερθείσα μελέτη του 2023, οι γυναίκες με χρόνια πυελική φλεγμονή παρουσιάζουν συμπτώματα όπως:
• άλγος χαμηλά στην κοιλιά και στην πύελο
• δυσπαρευνία (πόνο στη σεξουαλική επαφή)
Σε μελέτη του 2013 μεταξύ των συμπτωμάτων της χρόνιας πυελικής φλεγμονής καταγράφεται και ο πυρετός, αλλά και η ευαισθησία κατά την ψηλάφηση των ωοθηκών.
Τα συμπτώματα πάντως είναι συχνά αβληχρά (ιδιαίτερα ελαφρά) και μη ειδικά (δεν χαρακτηρίζουν μόνον την πυελική φλεγμονή). Σημαντικό είναι δε και το ποσοστό των περιπτώσεων, οι οποίες παρουσιάζονται τελείως ασυμπτωματικές.
Πάντως, αν μία γυναίκα, εκ του ιστορικού της οποίας προκύπτουν παράγοντες, που αυξάνουν την πιθανότητα πυελικής φλεγμονής, αναφέρει συμπτώματα, όπως τα ανωτέρω συνήθως πλην της κλινικής εξέτασης υποβάλλεται και σε:
• υπερηχογραφικό έλεγχο των έσω γεννητικών οργάνων (προς εντοπισμό ευρημάτων, που θα μπορούσαν να υποδηλωνόμουν υδροσάλπιγγα)
• γενική αίματος (προς εντοπισμό γενικευμένης φλεγμονής)
• καλλιέργεια κολπικού υγρού (προς διαπίστωση ενδεχόμενης παρουσίας παθογόνων μικροοργανισμών σε αυτό)
• test κύησης ή μέτρηση β – χοριακής στο αίμα (για τη διάγνωση ενδεχόμενης εξωμήτριας κύησης)
Σε μελέτη του 2021, στην οποία γίνεται ανασκόπηση της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας, μεταξύ των μέσων, που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια της διάγνωσης πυελικής φλεγμονής περιλαμβάνεται και η λαπαροσκόπηση.
Πώς αντιμετωπίζεται η πυελική φλεγμονή;
Όπως περιγράφεται και στην προαναφερθείσα μελέτη του 2023 (Jennings & Krywko), η υποψία χρόνιας πυελικής φλεγμονής τίθεται σε κάθε περίπτωση, που μία νεαρή γυναίκα αναφέρει τα σχετικά συμπτώματα, ιδιαίτερα αν και από το ιστορικό της προκύπτουν οι σχετικοί παράγοντες κινδύνου. Τα αρνητικά αποτελέσματα των εξετάσεων δεν αρκούν προκειμένου η πιθανότητα της συγκεκριμένης φλεγμονής να αποκλειστεί. Έτσι στις περιπτώσεις αυτές συχνά λαμβάνεται η απόφαση χορήγησης αντιβιοτικής θεραπείας. Η επιλογή του αντιβιοτικού γίνεται «εμπειρικά», δηλαδή ακολουθούνται πάγια πρωτόκολλα, χωρίς να αναμένουμε τον εντοπισμού συγκεκριμένου παθογόνου μικροοργανισμού. Η δε χορήγηση ενδέχεται να γίνει από του στόματος, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις επιλέγεται η ενδοφλέβια χορήγηση, η οποία προϋποθέτει και νοσηλεία.
Πώς μπορώ να προστατευθώ από την πυελική φλεγμονή;
Όπως αναφέρεται και στη σχετική ιστοσελίδα του CDC, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει απόλυτη προστασία από την πυελική φλεγμονή, παρά μόνον, αν απέχετε από το σεξ.
Φυσικά, κανείς δεν διατείνεται, πως αυτό θα ήταν και η λύση!
Εντούτοις, σύμφωνα και με την εν λόγω ιστοσελίδα, οι πιθανότητες εκδήλωσης πυελικής φλεγμονής είναι δυνατόν να μειωθούν σημαντικά αν:
• προτιμάτε τις μακροχρόνιες μονογαμικές σχέσεις (ίσως ενίοτε να ήταν χρήσιμο να υποβάλλεστε κατά καιρούς και σε σχετικό εργαστηριακό έλεγχο για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα)
• χρησιμοποιείτε πάντα και με το σωστό τρόπο προφυλακτικό
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ιστοσελίδα του CDC με τίτλο: «Pelvic Inflammatory Disease (PID) – CDC Fact Sheet», όπως αναγνώστηκε στις 19/7/2023 (τελευταία ενημέρωση της σελίδας στις 9/7/2022) (https://tools.cdc.gov/medialibrary/index.aspx#/media/id/124245)
Jennings LK, Krywko DM. Pelvic Inflammatory Disease. [Updated 2023 Mar 13]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499959/
Mitchell C, Prabhu M. Pelvic inflammatory disease: current concepts in pathogenesis, diagnosis and treatment. Infect Dis Clin North Am. 2013 Dec;27(4):793-809. doi: 10.1016/j.idc.2013.08.004. Epub 2013 Oct 31. PMID: 24275271; PMCID: PMC3843151.
Mitchell CM, Anyalechi GE, Cohen CR, Haggerty CL, Manhart LE, Hillier SL. Etiology and Diagnosis of Pelvic Inflammatory Disease: Looking Beyond Gonorrhea and Chlamydia. J Infect Dis. 2021 Aug 16;224(12 Suppl 2):S29-S35. doi: 10.1093/infdis/jiab067. PMID: 34396407; PMCID: PMC8365120.
