Λίγα λόγια για τις ωοθήκες…
Οι ωοθήκες είναι δύο υπόλευκα («λευκωπά») όργανα με σχήμα αμυγδάλου, των οποίων η επιφάνεια παρουσιάζεται ανομοιόμορφη, καθότι φέρουν συνήθως μικρά εξογκώματα.
Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας οι ωοθήκες έχουν μήκος 3 έως 5 εκατοστά περίπου, αλλά μετά την εμμηνόπαυση «συρρικνώνονται» και εμφανίζονται ατροφικές.
Οι ωοθήκες εντοπίζονται εκατέρωθεν της μήτρας πλησίον των κοιλιακών σαλπιγγικών στομίων, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Τα όργανα αυτά είναι οι γεννητικοί αδένες του θήλεος.
Ο όρος «γεννητικοί» υποδηλώνει, πως οι ωοθήκες είναι τα όργανα, που εμπλέκονται στην αναπαραγωγική λειτουργία, ενώ ο όρος «αδένες» φανερώνει την λειτουργία των ωοθηκών ως οργάνων, που παράγουν ορμόνες.
Η λειτουργία τους είναι διττή:
• αποτελούν την έδρα αποθήκευσης και ωρίμανσης των ωαρίων, δηλαδή των κυττάρων, που ενωνόμενα με ζωντανά σπερματοζωάρια γονιμοποιούνται και προκύπτει αρχόμενη κύηση
• αποτελούν έδρα παραγωγής ορμονών, οι οποίες ρυθμίζουν τη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας
Τι ονομάζουμε κύστεις των ωοθηκών;
Οι κύστεις των ωοθηκών είναι μορφώματα έχοντα τη μορφή κλειστού ασκού («σάκου»), τα οποία είναι πλήρη (γεμάτα) υγρού.
Με ποια συμπτώματα συνδέεται η παρουσία κύστεων των ωοθηκών;
Οι γυναίκες, που φέρουν κύστεις στις ωοθήκες τους είναι στην πλειοψηφία τους ασυμπτωματικές και τα μορφώματα αυτά εντοπίζονται στο υπερηχογράφημα, στο οποίο η γυναίκα υποβάλλεται στα πλαίσια του τακτικού γυναικολογικού ελέγχου.
Εντούτοις, ενίοτε η παρουσία ευμεγεθών κατά κύριο λόγο κύστεων συνδέεται με την εκδήλωση συμπτωμάτων όπως:
• αίσθημα πληρότητας, πίεση και πόνο στην πύελο και χαμηλά στην κοιλιά ιδιαίτερα προς την πλευρά, στην οποία εντοπίζεται η ωοθηκική κύστη
• πόνο στην οσφύ και στους μηρούς, αν η κύστη με το μέγεθός της πιέζει το ισχιακό νεύρο σε κάποιο σημείο της πορείας του
• τυμπανισμό («φούσκωμα»)
• δυσφορία ή και πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία), ο οποίος είναι εντονότερος, όταν η διείσδυση του πέους στον κόλπο είναι βαθιά
• δυσκοιλιότητα εξαιτίας της πίεσης από την κύστη στο ορθό, ενώ σε μερικές περιπτώσεις η πίεση αυτή μπορεί να οδηγήσει αντιθέτως στην εκδήλωση έπειξης (έντονου αισθήματος) προς αφόδευση
• συχνουρία, λόγω της πίεσης επί της ουροδόχου κύστεως
• διαταραχές περιόδου και αυξημένη ροή στην περίοδο
• πρώιμη εμμηναρχή και ήβη, αν πρόκειται για κορίτσια νεαρής ηλικίας
• δυσπεψία, οπισθοστερνικό καύσος (καούρες) ή αίσθημα κορεσμού ακόμα και μετά από την κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής, εξαιτίας της πίεσης από την κύστη στο στομάχι
• δυσμηνόρροια ειδικά, αν πρόκειται για ενδομητριώματα (κύστεις εξαιτίας της παρουσίας ενδομητρίωσης)
• υπερτρίχωση, υπογονιμότητα, ολιγομηνόρροια (σπάνιες περιόδους), παχυσαρκία, ακμή, αν η κύστη εντοπίζεται στα πλαίσια συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
• τεινεσμό, δηλαδή αναποτελεσματική και επώδυνη έπειξη προς αφόδευση ή προς ούρηση (η ασθενής νιώθει, πως θέλει να ενεργηθεί ή να ουρήσει και η αίσθηση αυτή είναι οδυνηρή, αλλά δεν τα καταφέρνει να ενεργηθεί ή να ουρήσει)
• ανεξήγητη πρόσληψη βάρους
• μαστωδυνία, εξαιτίας των ορμονών, που σε μερικές περιπτώσεις εκκρίνονται από την κύστη
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές των κύστεων των ωοθηκών;
Οι κύστεις των ωοθηκών είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία καλοήθη μορφώματα, τα οποία εξαφανίζονται αυτόματα χωρίς να χρειαστεί ιατρική παρέμβαση. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις επιπλοκές εμφανίζονται ένεκα της παρουσίας τους επιπλοκές και συγκεκριμένα ρήξη της κύστεως ή συστροφή της ωοθήκης.
Τι είναι η ρήξη της κύστεως;
Με τον όρο ρήξη αναφερόμαστε στο «σπάσιμο» του κυστικού μορφώματος.
Η επιπλοκή αυτή είναι συνηθέστερη, αν πρόκειται για κύστη ωχρού σωματίου. Η ρήξη κύστεως ωχρού σωματίου λαμβάνει χώρα συνήθως μεταξύ των ημερών 20 και 26 του κύκλου μετά από σεξουαλική επαφή ή σωματική άσκηση. Ρήξη κύστεως ωχρού σωματίου μπορεί να συμβεί και κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης. Πάντως, οποιαδήποτε κύστη των ωοθηκών είναι δυνατόν να ραγεί.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε και σε μία «φυσιολογική» ρήξη κύστεως, η οποία λαμβάνει χώρα στα μέσα του κύκλου. Πρόκειται για την ωοθυλακιορρηξία, χάρη στην οποία το ώριμο, έτοιμο προς γονιμοποίηση ωάριο απελευθερώνεται εντός της σάλπιγγας. Σε μερικές περιπτώσεις η ωοθυλακιορρηξία συνδέεται με το χαρακτηριστικό άλγος, το οποίο ονομάζεται μεσοκυκλικό άλγος.
Τι είναι η συστροφή της ωοθήκης;
Αναφερόμαστε σε συστροφή της ωοθήκης, όταν αυτή εξαιτίας της παρουσίας κύστεως επ’ αυτής περιστρέφεται περί τον άξονά της, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Έτσι τα αγγεία, που την αιματώνουν (της παρέχουν αίμα δηλαδή), συστρέφονται και αυτά μαζί της, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της ροής του αίματος εντός αυτών.
Συστροφή της ωοθήκης λαμβάνει χώρα σε ποσοστό περίπου 15% των κύστεων και συνήθως συνδέεται με κύστεις διαμέτρου άνω των 4 εκατοστών. Το είδος των ωοθηκικών κύστεων, που συχνότερα εμπλέκονται σε συστροφή είναι οι δερμοειδείς κύστεις.
Ποια είναι τα συμπτώματα των επιπλοκών;
Τόσο η ρήξη κύστεως ωοθήκης, όσο και η συστροφή της ωοθήκης συνδέονται με την εκδήλωση συμπτωμάτων όπως:
• απότομη εμφάνιση έντονου κοιλιακού άλγους
• καταγραφή πυρετικής κίνησης
• αίσθημα ζάλης και έμετο
• τάση λιποθυμίας και αδυναμία
• ταχύπνοια («γρήγορη» αναπνοή)
Επί εκδηλώσεως των συμπτωμάτων αυτών, συστήνεται η άμεση αναζήτηση ιατρικής συμβουλής.
Δείτε και τα σχετικά videos, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
