Τι είναι η εμμηνόπαυση;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, η λεγόμενη περίοδος, είναι ένα γεγονός, που καθορίζει τη ζωή της γυναίκας, τόσο σε επίπεδο σωματικό, όσο και σε επίπεδο ψυχικό. Η εμφάνιση της πρώτης περιόδου στην εφηβεία, ονομάζεται εμμηναρχή, ενώ η αναστολή του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται εμμηνόπαυση. Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.
Πότε οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση;
Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.
Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.
Υπάρχει τρόπος να δούμε πότε «πλησιάζει» η εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση – κατά κανόνα – δεν εκδηλώνεται «μία κι έξω», αλλά προηγείται μία «μεταβατική περίοδος», η οποία αποκαλείται και «κλιμακτήριος». Κατά την κλιμακτήριο η δραστηριότητα των ωοθηκών βαίνει μειούμενη. Η προοδευτική αυτή κάμψη της ωοθηκικής δραστηριότητας αντικατοπτρίζεται τόσο σε αναφερόμενες από τη γυναίκα μεταβολές στην περίοδό της, αλλά και σε εργαστηριακές εξετάσεις.
Αυτές οι μεταβολές είναι σταδιακές. Τα στάδια της μετάβασης της γυναίκας προς την εμμηνόπαυση έχουν καταγραφεί σχηματικά, όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2016.
Ποια είναι τα στάδια μετάβασης προς την εμμηνόπαυση;
Τα συγκεκριμένα στάδια χαρακτηρίζονται από μεταβολές στην περίοδο της γυναίκας, η οποία παρουσιάζει αστάθεια και παύει να είναι πλέον «ρυθμική», ενώ χαρακτηριστικές είναι και η μεταβολές, που καταγράφονται σε εργαστηριακές εξετάσεις.
• Στάδια 3β και 3α: Στα στάδια αυτά περιλαμβάνονται τα τελευταία «γόνιμα χρόνια» της γυναίκας. Η ωοθηκική εφεδρεία παρουσιάζει κάμψη, ήτοι ο αριθμός των εναπομεινάντων ανωρίμων ωαρίων, τα οποία είναι διαθέσιμα προς ωρίμανση και ενδεχόμενη γονιμοποίηση βαίνει μειούμενος. Κατά συνέπεια μειούμενες βαίνουν και οι πιθανότητες για νέα κύηση. Η κάμψη αυτή αντικατοπτρίζεται στα όλο και χαμηλότερα επίπεδα της ορμόνης AMH στο αίμα της γυναίκας. Αντίθετα, στο στάδιο αυτό η παραγωγή των ωοθηκικών ορμονών δεν παρουσιάζει αντίστοιχη κάμψη. Έτσι τα επίπεδα της ορμόνης FSH, που εκκρίνεται από τον εγκέφαλο και ρυθμίζει την παραγωγή των ωοθηκικών ορμονών είναι συνήθως αντίστοιχα με μίας γυναίκας αναπαραγωγικής ηλικίας. Η περίοδος τέλος δεν παρουσιάζει συνήθως ακόμα σημαντικές μεταβολές στην ρυθμικότητά της.
• Στάδιο 2: Στο στάδιο αυτό ο αριθμός των εναπομεινάντων ανωρίμων ωαρίων έχει μειωθεί σημαντικά, κάτι που αντικατοπτρίζεται στα αντιστοίχως χαμηλά επίπεδα της ορμόνης AMH. Η γονιμότητα έχει πλέον κατ’ ουσίαν ανασταλεί πλήρως και οι πιθανότητες για κύηση είναι μηδαμινές. Κάμψη όμως παρουσιάζει και η παραγωγή των ωοθηκικών ορμονών. Τα χαμηλά επίπεδα ωοθηκικών ορμονών στο αίμα της γυναίκας δεν επαρκούν προκειμένου να ανασταλεί η παραγωγή FSH από τον εγκέφαλο, οπότε τα επίπεδα της συγκεκριμένης ορμόνης παρουσιάζουν σαφή άνοδο. Πολλές γυναίκες στο στάδιο αυτό αναφέρουν «απώλεια» κύκλου για πρώτη φορά («χάνουν» μία περίοδο), ενώ συχνά ο κάθε επόμενος κύκλος καθυστερεί για διάστημα μεγαλύτερο των 7 ημερών. Προς το τέλος του σταδίου αυτού μάλιστα η έμμηνος ρύση ενδέχεται να καθυστερεί ακόμα και για διάστημα μεγαλύτερο των 60 ημερών.
• Στάδιο 1: Στο στάδιο αυτό τα επίπεδα της ορμόνης AMH είναι ιδιαίτερα χαμηλά, ενώ ενδέχεται να είναι και μη ανιχνεύσιμα. Αντίθετα τα επίπεδα της FSH είναι εξαιρετικά υψηλά. Η έμμηνος ρύση είναι μάλλον σπάνια και η όποια ροή ιδιαίτερα μικρή.
Πότε η γυναίκα μπαίνει στην κλιμακτήριο;
Κατά μέσον όρο μία γυναίκα εισέρχεται στο στάδιο 2 της κλιμακτηρίου στα 47 της χρόνια και στο στάδιο 1 στα 49.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Santoro N. Perimenopause: From Research to Practice. J Womens Health (Larchmt). 2016;25(4):332-339. doi:10.1089/jwh.2015.5556
