Λίγα λόγια για το μεταβολισμό των οστών;
Τα οστά, αν και «άκαμπτα», είναι «ζωντανός» ιστός, ο οποίος δομείται και αποδομείται διαρκώς καθ’ όλο το βίο μας. Θα μπορούσε κάποιος να πει, ότι τα οστά βρίσκονται σε μία «αέναη» διαδικασία ανανέωσης.
Σε νεαρή ηλικία η δημιουργία νέου οστικού ιστού είναι ταχύτερη από την καταστροφή του παλαιού. Για το λόγο αυτό η μάζα των οστών (η οστική μάζα) σταδιακά αυξάνεται. Μετά τα πρώτα χρόνια της τρίτης δεκαετίας της ζωής (μετά τα 20 δηλαδή), η διαδικασία δημιουργίας νέου οστικού ιστού σταδιακά επιβραδύνεται. Η μέγιστη τιμή οστικής μάζας καταγράφεται μέχρι την ηλικία των 30 ετών.
Όσο η ηλικία προχωρά, η ταχύτητα καταστροφής του οστικού ιστού σταδιακά ξεπερνά την ταχύτητα δημιουργίας νέου οστικού ιστού. Έτσι σταδιακά μειώνεται και η οστική μάζα.
Τι είναι η οστεοπόρωση;
Με τον όρο οστεοπόρωση αναφερόμαστε στην κλινική αυτή οντότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από τη από την υπέρμετρη απώλεια οστικού ιστού.
Κατά συνέπεια, η αντοχή των οστών στη μηχανική καταπόνηση μειώνεται. Τα οστά καθίστανται «αδύναμα» και εύθραυστα. Έτσι η στήριξη, που αυτά παρέχουν στο σώμα καθίσταται «αμφίβολη», ενώ αυξημένη είναι και η πιθανότητα καταγμάτων, ειδικά οστών, που δέχονται και μεγαλύτερο βάρος.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης;
Η οστεοπόρωση είναι μία κατάσταση, η οποία επέρχεται σταδιακά και σε βάθος χρόνου. Για το λόγο αυτό ειδικά στα αρχόμενα στάδια αυτής η παρουσία της δεν συνδέεται με κάποια συγκεκριμένη συμπτωματολογία.
Συχνά το πρώτο σημείο οστεοπόρωσης είναι το κάταγμα κάποιου οστού, ακόμα και χωρίς αυτό να έχει υποστεί ιδιαίτερη καταπόνηση.
Τα οστά, εις βάρος των οποίων συνηθέστερα παρατηρούνται κατάγματα σχετιζόμενα με οστεοπόρωση είναι:
• τα οστά του καρπού
• τα οστά της άρθρωσης του ισχίου
• οι σπόνδυλοι
Πάντως λιγότερο συχνά καταγράφονται κατάγματα και σε άλλα οστά του άνω άκρου ή της λεκάνης. Ενίοτε δε, τέτοια κατάγματα προκαλούνται και εις βάρος πλευρών, ακόμα και μετά από ένα απλό πτάρνισμα ή βήχα.
Συμπτώματα όμως είναι δυνατόν να καταγραφούν ακόμα και ελλείψει «επισήμου» κατάγματος κάποιου οστού.
Μία ομάδα οστών, που υποβάλλονται σε συνεχή καταπόνηση είναι οι σπόνδυλοι. Τα οστά αυτά καλούνται να στηρίξουν το σώμα, όταν κινούμαστε, στεκόμαστε όρθιοι ή απλά καθόμαστε. Ιδιαίτερα δε καταπονούνται οι σπόνδυλοι της οσφυϊκής μοίρας (οι σπόνδυλοι της «μέσης»).
Η συνεχής κάθετη πίεση, που δέχονται τα οστά αυτά, ως αποτέλεσμα έχει την πρόκληση των λεγομένων «συμπιεστικών» καταγμάτων (βλ. εικόνα).
Το είδος αυτό των καταγμάτων προκαλείται ένεκα της απώλειας αντοχής των σπονδύλων εξαιτίας της οστεοπόρωσης, οι οποίοι αδυνατούν πλέον να στηρίξουν επαρκώς τον κορμό και τρόπον τινά «καθιζάνουν».
Δύο είναι οι συνέπειες του φαινομένου αυτού:
• πόνος στη μέση (οσφυαλγία), ο οποίος ενίοτε αντανακλά («επεκτείνεται») και στα κάτω άκρα (ισχιαλγία)
• αλλαγή της στάσης του σώματος
Γιατί η οστεοπόρωση στους σπονδύλους συνδέεται με οσφυαλγία και ισχιαλγία;
Όπως απεικονίζεται σχηματικά παρακάτω, μεταξύ των σπονδύλων εκφύονται νεύρα, που κατανέμονται στο σώμα μας. Δια των νεύρων αυτών ελέγχουμε την κίνηση διαφόρων μυών, ενώ δια αυτών μεταδίδονται στον εγκέφαλο αισθητικά ερεθίσματα από διάφορες περιοχές του σώματός μας.
Η καθίζηση των σπονδύλων ως συνέπεια έχει την άσκηση πίεσης επί των νεύρων αυτών στο σημείο της έκφυσής τους από τη σπονδυλική στήλη. Η άσκηση πίεσης επί των συγκεκριμένων νεύρων με τη σειρά της προκαλεί την εκδήλωση πόνου, όχι μόνο στο σημείο, όπου ασκείται πίεση επί κάποιου νεύρου, αλλά και επί της περιοχής, στην οποία το νεύρο αυτό κατανέμεται.
Οι σπόνδυλοι, που εκ της θέσης τους δέχονται και τη μεγαλύτερη μηχανική καταπόνηση είναι αυτοί της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, οι οποίοι και κατ’ ουσίαν «καλούνται» να σηκώσουν το βάρος όλου του κορμού. Τα νεύρα, που εκφύονται από την περιοχή αυτή κατανέμονται κατά βάσιν στην οσφύ και στα κάτω άκρα. Συνεπώς, τα συγκεκριμένα νεύρα είναι και τα πιθανότερα να δεχθούν πίεση εξαιτίας της μειωμένης αντοχής των σπονδύλων της περιοχής.
Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε το μηχανισμό εκδήλωσης της ισχιαλγίας.
Η ισχιαλγία είναι ο πόνος, που προκαλείται από την πίεση πάνω στο ισχιακό νεύρο. Ο πόνος αυτός έχει χαρακτηριστικό εντοπισμό, ο οποίος ακολουθεί την κατανομή των κλάδων του νεύρου αυτού.
Το ισχιακό νεύρο είναι το μεγαλύτερο νεύρο του ανθρώπινου σώματος. Εκφύεται από την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και εισέρχεται στην πύελο. Στη συνέχεια κατανέμει τους διαφόρους κλάδους του στους γλουτούς καθώς και στην οπίσθια επιφάνεια των μηρών και της γαστροκνημίας. Η άσκηση πίεσης σε οποιοδήποτε σημείο του ισχιακού νεύρου έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση οξέος άλγους, παραισθησίας (μυρμήγκιασμα), ή αιμωδίας (μούδιασμα). Οι δυσάρεστες αυτές αισθήσεις κατανέμονται ακολουθώντας την πορεία του ισχιακού νεύρου.
Γιατί η οστεοπόρωση στους σπονδύλους σχετίζεται με αλλαγή της στάσης του σώματος;
Η αδυναμία των σπονδύλων, που έχουν προσβληθεί από οστεοπόρωση και η πρόκληση συμπιεστικών καταγμάτων επ’ αυτών οδηγούν σε:
• απώλεια ύψους
• στην εκδήλωση κύφωσης («καμπούριασμα») (βλ. εικόνα)
Γιατί ένας γυναικολόγος ασχολείται με την οστεοπόρωση;
Ο λόγος είναι ξεκάθαρα στατιστικός.
Από οστεοπόρωση επηρεάζονται τα οστά αμφοτέρων των φύλων. Όπως όμως κατέδειξε και μελέτη του 2021, οι γυναίκες είναι εξαιρετικά πιθανότερο να παρουσιάσουν την κλινική αυτή οντότητα. Συγκεκριμένα, το 4,2% των ανδρών με ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών παρουσιάζουν οστεοπόρωση. Το αντίστοιχο όμως ποσοστό για τις γυναίκες με ηλικία μεγαλύτερη των 50 ανέρχεται στο 18,8%!
Ο γυναικολόγος είναι και ο ιατρός, που συχνότερα επισκέπτεται μία γυναίκα σε τακτική βάση. Έτσι ο ρόλος του είναι σημαντικός τόσο σε ό,τι αφορά τη διάγνωση, όσο και την πρόληψη της κατάστασης αυτής.
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στους υπερήχους HIFU!
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στο υαλουρονικό οξύ!
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Διαβάστε ακόμα:
– Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης;
– Οστεοπόρωση: Πώς γίνεται η διάγνωση;
– Οστεοπόρωση: Πώς θεραπεύεται; Υπάρχει πρόληψη;
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Sarafrazi N, Wambogo EA, Shepherd JA. Osteoporosis or Low Bone Mass in Older Adults: United States, 2017-2018. NCHS Data Brief. 2021 Mar;(405):1-8. PMID: 34029181.
