Λίγα λόγια εισαγωγικά…
Η κολπική ξηρότητα είναι μία από τις «φυσιολογικές» αλλαγές, που συμβαίνουν στον κόλπο, όσο η γυναίκα μεγαλώνει. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενοχλητικό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης, αλλά και της περιόδου της ζωής της γυναίκας, που προηγείται αυτής καθαυτής της εμμηνόπαυσης και ονομάζεται κλιμακτήριος.
Το ότι όμως η κατάσταση αυτή είναι «φυσιολογική» δεν σημαίνει, πως δεν έχει και εξαιρετικά ενοχλητικές συνέπειες με κυρίαρχη τον έντονο πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, την ονομαζόμενη δυσπαρευνία. Εντούτοις, οι συνέπειες της κολπικής ξηρότητας δεν είναι μόνον σωματικές, αλλά φαίνεται, πως υφίστανται και δυσάρεστα ψυχολογικά επακόλουθα ένεκα αυτής.
Γιατί εκδηλώνεται ξηρότητα στον κόλπο μετά την εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από την προοδευτική μείωση της παραγωγής ορμονών από τις ωοθήκες, έως ότου αυτή σταματήσει τελείως. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι η εμμηνόπαυση είναι ένα κατ’ εξοχήν «ωοθηκικό» γεγονός, αφού τα κέντρα του εγκεφάλου, που ελέγχουν τη λειτουργία των ωοθηκών συνεχίζουν να είναι λειτουργικά και μετά την παύση της ωοθηκικής δραστηριότητας, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στις αιματολογικές εξετάσεις.
Φαίνεται, πως η παραγωγή ωοθηκικών ορμονών και κυρίως οιστρογόνων εμμένει, καίτοι σε χαμηλά επίπεδα, για κάποιο διάστημα μετά αυτήν καθαυτήν την εμμηνόπαυση. Το διάστημα αυτό εκτείνεται για περίπου 2 έτη μετά την τελευταία περίοδο.
Η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες συνεπάγεται και μείωση της οιστρογονικής δράσης επί των ιστών του κόλπου. Θα πρέπει να τονίσουμε, πως η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων είναι σταδιακή και αρχίζει αρκετά χρόνια πριν από αυτήν καθαυτήν την εμμηνόπαυση. Έτσι και σταδιακή είναι και η μείωση στης οιστρογονικής δράσης στους κολπικούς ιστούς, οι οποίοι προοδευτικά ατροφούν.
Στην παρακάτω εικόνα μπορούμε να συγκρίνουμε το τοίχωμα του κόλπου, όταν υφίσταται επαρκής οιστρογονική δράση, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας και όταν η οιστρογονική δράση έχει εκπέσει μετά την εμμηνόπαυση.
Παρατηρούμε, ότι όσο οι ωοθήκες παράγουν επαρκείς ποσότητες οιστρογόνων, το τοίχωμα του κόλπου έχει μεγαλύτερο πάχος, αλλά και μεγάλο αριθμό πτυχώσεων, που επιτρέπουν την έκπτυξή του κατά την σεξουαλική επαφή και τον τοκετό.
Όταν η ωοθηκική παραγωγή οιστρογόνων μειωθεί και εν τέλει ανασταλεί, το τοίχωμα του κόλπου είναι λεπτότερο και στερείται πτυχώσεων, οπότε και μειώνεται η ελαστικότητά του.
Κατά συνέπεια, στη σεξουαλική επαφή ο κόλπος στερείται της δυνατότητας να «εκπτυχθεί», ώστε να υποβοηθηθεί η διείσδυση του πέους, οπότε εμφανίζεται δυσπαρευνία (πόνος κατά τη συνουσία). Η δυσάρεστη αυτή κατάσταση επιδεινώνεται έτι περαιτέρω από την συνύπαρξη της κολπικής ξηρότητας, που επίσης συνδέεται με τη μείωση της παραγωγής οιστρογόνων
Επιπροσθέτως, η λέπτυνση των κολπικών ιστών καθιστά αυτούς πιο «εύθραυστους», έτσι συχνότεροι είναι οι επ’ αυτών μικροτραυματισμοί κατά τη σεξουαλική επαφή.
Πώς η εκδήλωση κολπικής ξηρότητας στην εμμηνόπαυση επηρεάζει την ψυχολογία της γυναίκας;
Καταρχήν, αξίζει να αναφερθούμε σε μελέτη του 2014, στην οποία συμμετείχαν δια ερωτηματολογίων γυναίκες τόσο από την Ευρώπη, όσο και από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής με ηλικίες από 40 έως 75 ετών. Το ποσοστό των συμμετεχουσών, που ανέφεραν συμπτώματα συνδεόμενα με την ατροφία του κόλπου κυμαινόταν από το 40% στη Γερμανία έως το 54,42% στην Ισπανία. Οι συντάκτες της συγκεκριμένης έρευνας διαπίστωσαν, πως η ατροφία του κόλπου και τα συνοδά αυτής συμπτώματα συνδεόταν με σαφή πτώση της ποιότητας στη ζωή της γυναίκας, ανάλογη με αυτή, που καταγράφεται παρουσία σοβαρών ιατρικών καταστάσεων, όπως αρθρίτιδα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και νεώτερη μελέτη του 2020, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από το ιστορικό 125.889 γυναικών με διαγνωσμένη ατροφική κολπίτιδα και 376.057 γυναικών, που δεν είχαν συμπτώματα της κλινικής αυτής οντότητας. Εκ των συλλεχθέντων στοιχείων διαπιστώθηκε πως γυναίκες με ηλικία μεγαλύτερη των 45 ετών, που μόλις διαγνώσθηκαν με ατροφική κολπίτιδα και δυσπαρευνία ήταν πιθανότερο να εκδηλώσουν κατάθλιψη ή άγχος εν σχέσει με τις γυναίκες, που δεν αντιμετώπιζαν αυτήν την κατάσταση. Μάλιστα τα ποσοστά γυναικών με κατάθλιψη και άγχος ήταν υψηλότερα για γυναίκες με ηλικία μεταξύ των 45 και των 54 ετών.
Συνολικά, σχεδόν μία στις τέσσερις γυναίκες (ποσοστό 24%) με κολπική ατροφία παρουσίαζε και συμπτώματα κατάθλιψης. Αναλογία σαφώς υψηλότερη εν συγκρίσει με την αντίστοιχη, που καταγράφηκε μεταξύ των γυναικών χωρίς ατροφία και ανήρχετο στο μία στις πέντε γυναίκες. Επιπροσθέτως, το 6,3% των γυναικών με ατροφία παρουσίαζαν βαρύτερη κατάθλιψη (Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό μεταξύ των γυναικών χωρίς κατάθλιψη υπολογίστηκε στο 4,7%.
Ακόμα μεγαλύτερες ήταν οι διαφορές στα ποσοστά των γυναικών, τα ιστορικά των οποίων αναλύθηκαν στα πλαίσια της μελέτης αυτής, που παρουσίαζαν αγχώδη διαταραχή. Το συγκεκριμένο ποσοστό μεταξύ των γυναικών με ατροφική κολπίτιδα έφθανε το 16,6%, ενώ μεταξύ των γυναικών χωρίς ατροφία άγγιζε το σαφώς μικρότερο 11,3%.
Διαβάστε ακόμα
– Χορήγηση ορμονών μετά την εμμηνόπαυση για βελτίωση ερωτικής επιθυμίας
– Το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
DiBonaventura M, Luo X, Moffatt M, Bushmakin AG, Kumar M, Bobula J. The Association Between Vulvovaginal Atrophy Symptoms and Quality of Life Among Postmenopausal Women in the United States and Western Europe. J Womens Health (Larchmt). 2015 Sep;24(9):713-22. doi: 10.1089/jwh.2014.5177. Epub 2015 Jul 22. PMID: 26199981.
Moyneur E, Dea K, Derogatis LR, Vekeman F, Dury AY, Labrie F. Prevalence of depression and anxiety in women newly diagnosed with vulvovaginal atrophy and dyspareunia. Menopause. 2020 Feb;27(2):134-142. doi: 10.1097/GME.0000000000001450. PMID: 31688416.
