Τι είναι η εμμηνόπαυση;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, η λεγόμενη περίοδος, είναι ένα γεγονός, που καθορίζει τη ζωή της γυναίκας, τόσο σε επίπεδο σωματικό, όσο και σε επίπεδο ψυχικό. Η εμφάνιση της πρώτης περιόδου στην εφηβεία, ονομάζεται εμμηναρχή, ενώ η αναστολή του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται εμμηνόπαυση. Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.
Πότε οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση;
Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.
Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.
Τι είναι οι εξάψεις στην εμμηνόπαυση;
Η πλειονότητα των γυναικών περιγράφουν τις εξάψεις στην εμμηνόπαυση ως ένα αίσθημα αιφνιδίου και συντόμου ξεσπάσματος θερμότητας. Το αίσθημα αυτό ενδέχεται να εξαπλώνεται σε όλο το σώμα, αλλά συνηθέστερα εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στο πρόσωπο, στο λαιμό και στο στήθος.
Οι εξάψεις σε αρκετές περιπτώσεις συνοδεύονται από εφίδρωση και παροδική ερυθρότητα του δέρματος, ειδικά στο πρόσωπο
Μία έξαψη ενδέχεται να διαρκέσει από 1 με 2 λεπτά, έως ακόμα και 5 λεπτά, ενώ συχνά συνοδεύεται από ταχυπαλμία και διαταραχές στη διάθεση (ταραχή). Η αποδρομή της έξαψης συνήθως συνοδεύεται από αίσθημα δροσιάς.
Μα το κάπνισμα συνδέεται με τις εξάψεις;
Σύμφωνα με στοιχεία, που προκύπτουν από επιδημιολογικές έρευνες υφίσταται συσχέτιση μεταξύ της κατά τεκμήριο βλαπτικής συνήθειας του καπνίσματος και της πιθανότητας εκδήλωσης των εξάψεων. Η πιθανότητα εκδήλωσης εξάψεων είναι υψηλότερη μεταξύ των γυναικών, που είναι ενεργές καπνίστριες (Gallicchio και συνεργάτες, 2013), αλλά και μεταξύ των γυναικών, που διέκοψαν το κάπνισμα (Gallicchio και συνεργάτες, 2015). Άλλωστε, η αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης εξάψεων μεταξύ τόσο των νυν, όσο και των πρώην καπνιστριών, φαίνεται, πως επιβεβαιώνεται και από την ανάλυση εκτενούς έρευνας, στην οποία ελήφθησαν υπόψη τα στοιχεία από 8 προγενέστερες έρευνες με συνολικά 27.054 συμμετέχουσες (Jenabi & Poorolajal, 2015).
Ένας άλλος παράγων, που έχει συσχετισθεί με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης εξάψεων είναι και η παχυσαρκία. Ο συνδυασμός όμως παχυσαρκίας και καπνίσματος καθιστά την εκδήλωση των εξάψεων ακόμα πιο πιθανή (Anderson και συνεργάτες, 2020).
Εξάλλου, έχει παρατηρηθεί, πως όσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα, που καπνίζει η γυναίκα, τόσο πιο έντονες και πιο ενοχλητικές καθίστανται οι εξάψεις. Συγκεκριμένα, σε μελέτη με 513 συμμετέχουσες, οι γυναίκες, που κάπνιζαν για διάστημα συντομότερο των 10 ετών ανέφεραν λιγότερο έντονες εξάψεις εν σχέσει με τις γυναίκες, που κάπνιζαν για διάστημα διαρκείας από 21 έως 30 χρόνια, οι οποίες περιέγραφαν τις εξάψεις ως ιδιαίτερα ενοχλητικές (Dotlic και συνεργάτες, 2023).
Μέσω ποιου μηχανισμού το κάπνισμα συνδέεται με τις εξάψεις;
Αν και έχει διατυπωθεί στο παρελθόν η θεωρία, πως το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης των εξάψεων εξαιτίας της επιρροής, που αυτό έχει επί της παραγωγής ορμονών, αυτή μάλλον δεν επιβεβαιώνεται από τα διαθέσιμα στοιχεία (Gallicchio και συνεργάτες, 2006; Cochran και συνεργάτες, 2008). Επομένως, κατ’ ουσίαν, καίτοι η στατιστική συσχέτιση μεταξύ του καπνίσματος και της εκδήλωσης εξάψεων έχει επιβεβαιωθεί, οι υποκείμενοι σχετικοί μηχανισμοί δεν έχουν προς ώρας διασαφηνισθεί.
Η διακοπή του καπνίσματος βοηθάει;
Η διακοπή του καπνίσματος είναι πάντα επωφελής. Εντούτοις, ειδικά σε ό,τι αφορά τις εξάψεις της εμμηνόπαυσης, έχει φανεί, πως οι πιθανότητες εκδήλωσης του ενοχλητικού αυτού συμπτώματος μειώνονται σημαντικά μετά την παρέλευση 5 ετών από τη διακοπή του καπνίσματος (Smith και συνεργάτες, 2015).
Πώς μπορώ να κόψω το κάπνισμα;
Η εκπαίδευση, που αποσκοπεί στη απόκτηση της γνώσης των «ψυχολογικών μηχανισμών» διαιώνισης της συνήθειας του καπνίσματος, αλλά και στην εκμάθηση των «ψυχολογικών εργαλείων», πάνω στα οποία θα στηριχθεί η διακοπή του, μπορεί να δοθεί μέσω της κλινικής ύπνωσης.
Κατ’ ουσίαν σε αυτή «συνδυάζεται» η ύπνωση με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, το οποίο εστιάζει στον τρόπο, που οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι στάσεις ζωής ενός εκάστου επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Το συγκεκριμένο είδος θεραπείας αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του θεραπευομένου δεξιοτήτων, χάρη στις οποίες αυτός θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τρόπο λειτουργικό διάφορες καταστάσεις, που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως προβληματικές. Εν ολίγοις, δια της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας εξετάζονται οι γνωσίες («ο τρόπος σκέψης») και οι συμπεριφορές («ο τρόπος δράσης») και αξιολογείται το κατά πόσον αυτές βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Εν τέλει διερευνάται το ενδεχόμενο δυνατότητας εκτέλεσης τροποποιήσεων των γνωσιών και των συμπεριφορών, προκειμένου να καταστούν χρηστικές, αποτελεσματικές και λειτουργικές (Chand και συνεργάτες, 2023).
Στα πλαίσια της «Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας» η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με την Κλινική Ύπνωση. Ο όρος Κλινική Ύπνωση θεωρείται πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο Υπνοθεραπεία (Geagea και συνεργάτες, 2024). Ως ύπνωση ορίζεται μία κατάσταση, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση (είναι ξύπνιο) και εν πλήρει συνειδήσει (έχει αντίληψη της κατάστασης), ενώ η προσοχή του έχει αποσπασθεί από το άμεσο περιβάλλον και έχει εστιασθεί σε «εσωτερικές εμπειρίες», όπως συναισθήματα, γνωσίες ή εικόνες (Heap, 2012).
Η ύπνωση «εισάγει» το άτομο σε μία κατάσταση «τροποποιημένης συνειδητότητας», η οποία αποτελεί τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε τέτοια κατάσταση το άτομο εισέρχεται, όταν – για παράδειγμα – «ξεχνιέται» διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο, οδηγεί ακολουθώντας μία γνωστή διαδρομή, προσεύχεται, διαλογίζεται ή όταν εμπλέκεται σε μία μονότονη ή δημιουργική δραστηριότητα (Williamson, 2019).
Όσο ο θεραπευόμενος είναι σε κατάσταση ύπνωσης, καθίσταται ανοικτός και δεκτικός στην υποβολή από το θεραπευτή. Δια της υποβολής ο θεραπευτής περιγράφει λεκτικά «μηνύματα» ή εικόνες, οι οποίες κατατείνουν («οδηγούν») σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως είναι η ανακούφιση από την ψυχική πίεση και το άγχος ή τον πόνο (Williamson, 2019).
Η ύπνωση εξάλλου έχει περιγραφεί ως μία «συμφωνία» μεταξύ υπνοθεραπευτή και θεραπευομένου, προκειμένου ο δεύτερος να υποβληθεί σε μία ψυχοθεραπευτική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας θα χρησιμοποιηθεί η υποβολή προκειμένου να επιτευχθούν μεταβολές στην αίσθηση, αντίληψη, γνωσία, συναισθηματική κατάσταση, διάθεση ή συμπεριφορά (Montgomery και συνεργάτες, 2002). Είναι επομένως σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως οι όποιες αλλαγές επιτυγχάνονται δια της ύπνωσης προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη και ευθαρσώς διατυπωμένη συγκατάθεση του θεραπευομένου.
Η κλινική ύπνωση είναι εξάλλου αποτελεσματική και στην αντιμετώπιση αυτών καθαυτών των εξάψεων της εμμηνόπαυσης.
Εκ της διεθνούς βιβλιογραφίας, προκύπτουν στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν, πως η κλινική ύπνωση είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των εξάψεων της εμμηνόπαυσης (Elkins και συνεργάτες, 2013; Sliwinski & Elkins, 2017; Elkins, 2021; Alldredge και συνεργάτες, 2024).
(διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ για την αντιμετώπιση των εξάψεων με κλινική ύπνωση)
Η Εταιρεία Εμμηνόπαυσης της Βορείου Αμερικής εξάλλου, στις οδηγίες της για την αντιμετώπιση των εξάψεων για το έτος 2023 χωρίς τη χρήση ορμονικών σκευασμάτων, η χορήγηση των οποίων έχει ενίοτε σοβαρές παρενέργειες, ενώ άλλοτε αντενδείκνυνται, συμπεριέλαβε και την κλινική ύπνωση στα αποτελεσματικά θεραπευτικά μέσα (“The 2023 Nonhormone Therapy Position Statement of The North American Menopause Society”, 2023). Μάλιστα κατά την ετήσια συνάντηση της συγκεκριμένης εταιρείας στις 9 Σεπτεμβρίου του 2024 στο Σικάγο των Η.Π.Α παρουσιάστηκε ερευνητική εργασία για την αποτελεσματικότητα της κλινικής ύπνωσης στην αντιμετώπιση των εξάψεων. Στα πλαίσια της συγκεκριμένης έρευνας ελήφθησαν υπόψη τα στοιχεία από 23 σχετικές μελέτες, που συντάχθηκαν μεταξύ των ετών 1996 και 2022. Οι συντάκτες της έρευνας αυτής κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως η κλινική ύπνωση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των εξάψεων, αφού χάρη σε αυτή επιτυγχάνεται μείωση τόσο της συχνότητας, όσο και της έντασης της συμπτωματολογίας κατά 60% (News release, the Menopause Society, 2024).
Ποιοι ασκούν τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία;
Σύμφωνα και με τις οδηγίες τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (National Health Service/ NHS), όσο και του Βασιλικού Κολλεγίου των Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists) (αμφότεροι είναι θεσμικοί φορείς του χώρου της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο), υπνοθεραπεία ασκούν επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ιατροί, οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική εκπαίδευση και πιστοποίηση, ενώ – ιδανικά – είναι και μέλη διεθνών οργανισμών, που σχετίζονται με την υπνοθεραπεία.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, που σας απασχολεί!
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Alldredge CT, Sliwinski JR, Elkins GR. Treating Hot Flashes with Hypnosis: Does Hypnotizability Modulate Reductions? J Clin Psychol Med Settings. 2024 Jun;31(2):465-470. doi: 10.1007/s10880-023-09994-w. Epub 2024 Jan 24. PMID: 38265698.
Anderson DJ, Chung HF, Seib CA, Dobson AJ, Kuh D, Brunner EJ, Crawford SL, Avis NE, Gold EB, Greendale GA, Mitchell ES, Woods NF, Yoshizawa T, Mishra GD. Obesity, smoking, and risk of vasomotor menopausal symptoms: a pooled analysis of eight cohort studies. Am J Obstet Gynecol. 2020 May;222(5):478.e1-478.e17. doi: 10.1016/j.ajog.2019.10.103. Epub 2019 Nov 6. PMID: 31705884; PMCID: PMC7196035.
Batra A, Eck S, Riegel B, Friedrich S, Fuhr K, Torchalla I, Tönnies S. Hypnotherapy compared to cognitive-behavioral therapy for smoking cessation in a randomized controlled trial. Front Psychol. 2024 Feb 27;15:1330362. doi: 10.3389/fpsyg.2024.1330362. PMID: 38476396; PMCID: PMC10929270.
Carmody TP, Duncan C, Simon JA, Solkowitz S, Huggins J, Lee S, Delucchi K. Hypnosis for smoking cessation: a randomized trial. Nicotine Tob Res. 2008 May;10(5):811-8. doi: 10.1080/14622200802023833. PMID: 18569754.
Chand SP, Kuckel DP, Huecker MR. Cognitive Behavior Therapy. [Updated 2023 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470241/
Cochran CJ, Gallicchio L, Miller SR, Zacur H, Flaws JA. Cigarette smoking, androgen levels, and hot flushes in midlife women. Obstet Gynecol. 2008 Nov;112(5):1037-44. doi: 10.1097/AOG.0b013e318189a8e2. PMID: 18978103; PMCID: PMC2673540.
Dotlic J, Markovic N, Gazibara T. Patterns of smoking and menopause-specific quality of life: smoking duration matters more. Behav Med. 2023 Jan-Mar;49(1):29-39. doi: 10.1080/08964289.2021.1958739. Epub 2021 Nov 25. PMID: 34818993.
Elkins G. Hypnotizability: Emerging Perspectives and Research. Int J Clin Exp Hypn. 2021 Jan-Mar;69(1):1-6. doi: 10.1080/00207144.2021.1836934. PMID: 33513063.
Elkins GR, Fisher WI, Johnson AK, Carpenter JS, Keith TZ. Clinical hypnosis in the treatment of postmenopausal hot flashes: a randomized controlled trial. Menopause. 2013 Mar;20(3):291-8. doi: 10.1097/gme.0b013e31826ce3ed. PMID: 23435026; PMCID: PMC3556367.
Gallicchio L, Miller SR, Kiefer J, Greene T, Zacur HA, Flaws JA. Change in body mass index, weight, and hot flashes: a longitudinal analysis from the midlife women’s health study. J Womens Health (Larchmt). 2014 Mar;23(3):231-7. doi: 10.1089/jwh.2013.4526. Epub 2013 Dec 17. PMID: 24341351; PMCID: PMC3952652.
Gallicchio L, Miller SR, Kiefer J, Greene T, Zacur HA, Flaws JA. Risk factors for hot flashes among women undergoing the menopausal transition: baseline results from the Midlife Women’s Health Study. Menopause. 2015 Oct;22(10):1098-107. doi: 10.1097/GME.0000000000000434. PMID: 25783472; PMCID: PMC4573383.
Gallicchio L, Miller SR, Visvanathan K, Lewis LM, Babus J, Zacur H, Flaws JA. Cigarette smoking, estrogen levels, and hot flashes in midlife women. Maturitas. 2006 Jan 20;53(2):133-43. doi: 10.1016/j.maturitas.2005.03.007. PMID: 16368467.
Green Joseph P., Jay Lynn Steven, “The Routledge International Handbook of Clinical Hypnosis” 1st Edition (2024), chapter “The Promise of Hypnosis Within CBT for Smoking Cessation”, Routledge ed, eBook ISBN 9781003449126
Green, J. P., & Lynn, S. J. (2023). Hypnosis for the treatment of smoking. In L. S. Milling (Ed.), Evidence-based practice in clinical hypnosis (pp. 163–192). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/0000347-007
Hasan FM, Zagarins SE, Pischke KM, Saiyed S, Bettencourt AM, Beal L, Macys D, Aurora S, McCleary N. Hypnotherapy is more effective than nicotine replacement therapy for smoking cessation: results of a randomized controlled trial. Complement Ther Med. 2014 Feb;22(1):1-8. doi: 10.1016/j.ctim.2013.12.012. Epub 2014 Jan 6. PMID: 24559809.
Jenabi E, Poorolajal J. The association between hot flushes and smoking in midlife women: a meta-analysis. Climacteric. 2015;18(6):797-801. doi: 10.3109/13697137.2015.1080236. Epub 2015 Oct 21. PMID: 26488934.
News release, the Menopause Society, 2024 September 9th
Sliwinski JR, Elkins GR. Hypnotherapy to Reduce Hot Flashes: Examination of Response Expectancies as a Mediator of Outcomes. J Evid Based Complementary Altern Med. 2017 Oct;22(4):652-659. doi: 10.1177/2156587217708523. Epub 2017 May 22. PMID: 28528570; PMCID: PMC5871284.
Smith RL, Flaws JA, Gallicchio L. Does quitting smoking decrease the risk of midlife hot flashes? A longitudinal analysis. Maturitas. 2015 Sep;82(1):123-7. doi: 10.1016/j.maturitas.2015.06.029. Epub 2015 Jun 22. PMID: 26149340; PMCID: PMC4546860.
The 2023 Nonhormone Therapy Position Statement of The North American Menopause Society, Advisory Panel. The 2023 nonhormone therapy position statement of The North American Menopause Society. Menopause. 2023 Jun 1;30(6):573-590. doi: 10.1097/GME.0000000000002200. PMID: 37252752.
Williamson A. What is hypnosis and how might it work? Palliat Care. 2019 Jan 31;12:1178224219826581. doi: 10.1177/1178224219826581. PMID: 30728719; PMCID: PMC6357291.
