Τι είναι η εμμηνόπαυση;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, η λεγόμενη περίοδος, είναι ένα γεγονός, που καθορίζει τη ζωή της γυναίκας, τόσο σε επίπεδο σωματικό, όσο και σε επίπεδο ψυχικό. Η εμφάνιση της πρώτης περιόδου στην εφηβεία, ονομάζεται εμμηναρχή, ενώ η αναστολή του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται εμμηνόπαυση. Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.
Πότε οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση;
Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.
Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.
Υπάρχει τρόπος να δούμε πότε «πλησιάζει» η εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση – κατά κανόνα – δεν εκδηλώνεται «μία κι έξω», αλλά προηγείται μία «μεταβατική περίοδος», η οποία αποκαλείται και «κλιμακτήριος». Κατά την κλιμακτήριο η δραστηριότητα των ωοθηκών βαίνει μειούμενη. Η προοδευτική αυτή κάμψη της ωοθηκικής δραστηριότητας αντικατοπτρίζεται τόσο σε αναφερόμενες από τη γυναίκα μεταβολές στην περίοδό της, αλλά και σε εργαστηριακές εξετάσεις.
Τι είναι ο γλυκαιμικός δείκτης;
Πριν αναφερθούμε σε αυτήν καθαυτή τη διατροφή και την επιρροή της στο χρονικό σημείο έναρξης της εμμηνόπαυσης, χρήσιμο θα ήταν να αναφερθούμε στην έννοια του «γλυκαιμικού δείκτη» των τροφίμων. Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα εργαλείο «βαθμολόγησης» των υδατανθράκων, που περιέχονται σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο και στον τρόπο, που η κατανάλωση του τροφίμου αυτού επηρεάζει τις τιμές του σακχάρου στο αίμα (σακχαραιμία). Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι κατ’ ουσίαν μία κλίμακα από το 0 έως το 100, με βάση την οποία κατατάσσονται οι υδατάνθρακες και αντικατοπτρίζει την ταχύτητα ανόδου της σακχαραιμίας μετά από την κατανάλωσή τους. Η κατανάλωση τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (55 ή μικρότερο) προκαλεί σταδιακή άνοδο της σακχαραιμίας. Τέτοιες τροφές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κάποια είδη βρόμης, τα μούσλι (μίγματα βρόμης, ξηρών καρπών και αποξηραμένων φρούτων σε συνδυασμό με γιαούρτι ή γάλα), τα όσπρια, τον αρακά, τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Ο κατάλογος με τα τρόφιμα με μέτριο γλυκαιμικό δείκτη (μεταξύ του 56 κ
αι του 69) περιλαμβάνουν το καφέ ρύζι, τα δημητριακά ολικής άλεσης. Τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (μεταξύ του 70 και του 100) είναι το λευκό ψωμί, οι νιφάδες καλαμποκιού, οι πατάτες κ.α.. Η κατανάλωση τέτοιων τροφίμων συνδέεται με ταχύτατη άνοδο της σακχαραιμίας και έχει συσχετισθεί με την εκδήλωση διαβήτη, καρδιοπαθειών, παχυσαρκίας και υπογονιμότητας (Holesh και συνεργάτες, 2023).
Μπορούμε με τη διατροφή να «καθυστερήσουμε» την έλευση της εμμηνόπαυσης;
Είναι κατ’ ουσίαν αδύνατο να καθυστερήσουμε την έλευση της εμμηνόπαυσης, εφόσον η ηλικία στάσης της έμμηνου ρύσης καθορίζεται εν πολλοίς από την κληρονομικότητα. Επομένως, θα μπορούσε να πει κανείς, πως μία γυναίκα έχει από τη γέννησή της κατά κάποιο τρόπο «προκαθορισμένη» ηλικία εμμηνόπαυσης.
Η έλευση της εμμηνόπαυσης μπορεί μόνο να επιταχυνθεί από εξωτερικούς παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί ενδέχεται να είναι είτε ιατρογενείς (χειρουργεία, χημειοθεραπεία), είτε συνδεδεμένοι με καθημερινές συνήθειες (κάπνισμα).
Εντούτοις, υπό μίαν έννοια, δια διατροφικών παρεμβάσεων δεν αποκλείεται μία γυναίκα να επιτύχει να φθάσει το «μέγιστο γενετικό της δυναμικό» σε ό,τι αφορά την ηλικία έλευσης της εμμηνόπαυσης. Έτσι, δια των αναλόγων διατροφικών συνηθειών είναι δυνατόν μία γυναίκα να «καθυστερήσει» την έλευση της εμμηνόπαυσης, όσο της το επιτρέπουν τα γονίδιά της.
Ο διαβήτης είναι μία παθολογία, που είναι συχνότερη μεταξύ των γυναικών, που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση ή έχουν εισέλθει σε αυτήν. Έχει διαπιστωθεί, πως η εκδήλωση διαβήτη φέρνει την εμμηνόπαυση σε μικρότερη ηλικία. Η κατανάλωση τροφίμων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη έχει συσχετισθεί με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης τόσο διαβήτη, όσο και έλευση της εμμηνόπαυσης σε μικρότερη ηλικία (Dunneram και συνεργάτες, 2019). Επιπροσθέτως, έχει παρατηρηθεί, πως η λήψη βιταμίνης D συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων έλευσης της εμμηνόπαυσης σε μικρότερη ηλικία (Purdue-Smithe και συνεργάτες, 2017) και δεν αποκλείεται η δράση αυτή της εν λόγω βιταμίνης να συσχετίζεται με την προστατευτική της δράση έναντι της εκδήλωσης διαβήτη και μεταβολικού συνδρόμου (Parker και συνεργάτες, 2010).
Η αποκλειστική χορτοφαγία έχει συσχετισθεί με την έλευση της εμμηνόπαυσης σε νεαρότερη ηλικία. Τέτοιου είδους δίαιτες χαρακτηρίζονται από την υψηλή τους περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και τη χαμηλή τους περιεκτικότητα σε λίπη, κυρίως κορεσμένα λίπη. Επίσης, κατά κανόνα η βασική πηγή πρωτεϊνών είναι τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια, τα προϊόντα σόγιας, ενώ εξαιρείται το κόκκινο κρέας. Όμως φαίνεται, πως η ακολούθηση τέτοιου είδους διατροφής συνδέεται με την εκδήλωση διαταραχών στην παραγωγή και το μεταβολισμό των ωοθηκικών ορμονών (κυρίως των οιστρογόνων), οι οποίες ενδέχεται να είναι και το αίτιο της πρώιμης εμμηνόπαυσης (Dunneram και συνεργάτες, 2019).
Η ενσωμάτωση πάντως στη διατροφή πράσινων και κίτρινων λαχανικών, καθώς και οσπρίων, έχει συνδεθεί με την είσοδο της γυναίκας στην εμμηνόπαυση σε μεγαλύτερη ηλικία (Dunneram και συνεργάτες, 2018; Nagata και συνεργάτες, 2000). Έχει υποτεθεί, πως χάρη στις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες, τέτοιου είδους τροφές έχουν προστατευτική δράση σε ό,τι αφορά τις ωοθήκες (Dunneram και συνεργάτες, 2019).
Τέλος, η κατανάλωση κρέατος, λιπαρών και πρωτεϊνών έχει συνδεθεί με την καθυστέρηση στην έλευση της εμμηνόπαυσης, πιθανώς ένεκα της επιρροής, που οι τροφές αυτές έχουν επί της παραγωγής και του μεταβολισμού των οιστρογόνων (Dunneram και συνεργάτες, 2019).
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στους υπερήχους HIFU!
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στο υαλουρονικό οξύ!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογαφία
Dunneram Y, Greenwood DC, Burley VJ, Cade JE. Dietary intake and age at natural menopause: results from the UK Women’s Cohort Study. J Epidemiol Community Health. 2018 Aug;72(8):733-740. doi: 10.1136/jech-2017-209887. Epub 2018 Apr 30. PMID: 29712719; PMCID: PMC6204950.
Dunneram Y, Greenwood DC, Cade JE. Diet, menopause and the risk of ovarian, endometrial and breast cancer. Proc Nutr Soc. 2019 Aug;78(3):438-448. doi: 10.1017/S0029665118002884. Epub 2019 Feb 1. PMID: 30706844.
Holesh JE, Aslam S, Martin A. Physiology, Carbohydrates. [Updated 2023 May 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459280/
Nagata C, Takatsuka N, Kawakami N, Shimizu H. Association of diet with the onset of menopause in Japanese women. Am J Epidemiol. 2000 Nov 1;152(9):863-7. doi: 10.1093/aje/152.9.863. PMID: 11085398.
Parker J, Hashmi O, Dutton D, Mavrodaris A, Stranges S, Kandala NB, Clarke A, Franco OH. Levels of vitamin D and cardiometabolic disorders: systematic review and meta-analysis. Maturitas. 2010 Mar;65(3):225-36. doi: 10.1016/j.maturitas.2009.12.013. Epub 2009 Dec 23. PMID: 20031348.
Purdue-Smithe AC, Whitcomb BW, Szegda KL, Boutot ME, Manson JE, Hankinson SE, Rosner BA, Troy LM, Michels KB, Bertone-Johnson ER. Vitamin D and calcium intake and risk of early menopause. Am J Clin Nutr. 2017 Jun;105(6):1493-1501. doi: 10.3945/ajcn.116.145607. Epub 2017 May 10. PMID: 28490509; PMCID: PMC5445672.
