Τι είναι η ακράτεια ούρων;
Σχηματικά διακρίνουμε 5 είδη ακράτειας ούρων (Leslie και συνεργάτες, 2024):
• την ακράτεια ούρων, που ονομάζεται «ακράτεια από προσπάθεια». Το είδος αυτό ακράτειας ούρων χαρακτηρίζεται από την ακούσια απώλεια ούρων, όταν αυξάνεται η πίεση στην κοιλιά (βήχας, γέλιο, άρση βάρους). Το είδος αυτό της ακράτειας είναι δυνατόν να εκδηλωθεί σε νεαρές γυναίκες, οι οποίες αθλούνται τακτικά, αλλά και σε γυναίκες μετά τον τοκετό. Παράγοντες, οι οποίοι αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης αυτού του είδους της ακράτειας είναι: η εγκυμοσύνη – μάλιστα καταγράφεται αύξηση των συγκεκριμένων πιθανοτήτων ανάλογη με τον αριθμό των τοκετών (όσο περισσότεροι τοκετοί, τόσο πιο συχνή η ακράτεια), η εμμηνόπαυση (εξαιτίας των αλλαγών, που συμβαίνουν στον κόλπο με την ηλικία) και η παχυσαρκία (Lugo και συνεργάτες, 2024)
• την ακράτεια ούρων, που ονομάζεται «επείγουσα». Αυτού του είδους η ακράτεια ούρων, χαρακτηρίζεται από την ακούσια διαφυγή ούρων, της οποίας κατά κανόνα προηγείται η έντονη και συχνά επώδυνη έπειξη (τάση ή επιθυμία) προς ούρηση. Η «επείγουσα» ακράτεια ούρων έχει συνδεθεί με διαταραχές στη λειτουργία των μυών της ουροδόχου κύστεως, όπως συμβαίνει, όταν έχουμε τη λεγόμενη «υπερδραστήρια» ουροδόχο κύστη, αλλά και με παθολογικές καταστάσεις νευρολογικού ενδιαφέροντος όπως: τη νόσο του Parkinson, την Σκλήρυνση κατά πλάκας ή το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο. Με την «επείγουσα» ακράτεια ούρων έχει συσχετισθεί και ο διαβήτης.
• την ακράτεια ούρων «μεικτού» τύπου. Σε αυτού του είδους την ακράτεια «συνυπάρχουν» οι ακράτεια από προσπάθεια και η «επείγουσα» ακράτεια ούρων. Συνήθως, «εντονότερη» παρουσία έχει είτε η ακράτεια από προσπάθεια, είτε η «επείγουσα» ακράτεια ούρων.
• την ακράτεια από «υπερπλήρωση» της ουροδόχου κύστης. Η κένωση της ουροδόχου παρεμποδίζεται, τότε ενδέχεται να προκαλείται ακούσια διαφυγή ούρων, όταν αυτή «γεμίσει υπερβολικά» και «δεν μπορεί να κρατήσει άλλα ούρα». Αυτού του είδους η ακράτεια προκαλείται ενίοτε από δυσλειτουργία των μυών της ουροδόχου κύστεως, ενώ παρατηρείται και παρουσία παθολογιών νευρολογικού ενδιαφέροντος, όπως είναι αυτές, που εκδηλώνονται μετά από τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη ή εξαιτίας της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Η ακράτεια από υπερπλήρωση έχει συσχετισθεί και με το διαβήτη.
• Τη «λειτουργική» ακράτεια ούρων. Αυτού του είδους η ακράτεια παρατηρείται, όταν το άτομο δεν πάει στην τουαλέτα να ουρήσει.
Τι είναι η παχυσαρκία;
Ένα βασικό εργαλείο μέτρησης, που χρησιμοποιείται στη διάγνωση της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας/ Σώματος (Body Mass Index/ BMI). Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά με το ύψος σε μέτρα υψωμένο στο τετράγωνο, οπότε η μονάδα του BMI είναι τα Kg/m^2. Ανάλογα με τη μέτρηση αυτή ο καθένας κατατάσσεται στις παρακάτω κατηγορίες (Panuganti και συνεργάτες, 2023):
• Λιποβαρής: BMI μικρότερος των 18,5 Kg/m^2
• Φυσιολογικό βάρος (Νορμοβαρής): BMI μεταξύ των 18,5Kg/m^2 και των 24,9Kg/m^2
• Υπέρβαρος: BMI μεταξύ των 25 Kg/m^2 και των 29,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 1): BMI μεταξύ των 30 Kg/m^2 και των 34,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 2): BMI μεταξύ των 35 Kg/m^2 και των 39,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 3): BMI μεγαλύτερος των 40 Kg/m^2
Σε μελέτη του 2006 (Kapantais και συνεργάτες, 2006), στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από το ιστορικό 17,341 ανδρών και γυναικών, που κατοικούσαν στην Ελλάδα και είχαν ηλικία μεταξύ των 20 και των 70 ετών, υπολογίστηκε, πως ο μέσος BMI ανήρχετο στα 26,5 (27,3 Kg/m^2 για τους άνδρες και 25,7 Kg/m^2 για τις γυναίκες). Το δε ποσοστό του πληθυσμού, που παρουσίαζε παχυσαρκία έφθανε το 22,5% (26% για τους άνδρες και 25,7% για τις γυναίκες), ενώ υπέρβαρο ήταν το 35,2% του πληθυσμού (41,1% των ανδρών και 29,9% των γυναικών). Τα δε ποσοστά παχυσαρκίας παρέμεναν περίπου σταθερά ανεξάρτητα από την ηλικία, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά μεταξύ των γυναικών παρουσίαζαν αυξητική τάση με την ηλικία.
Σε γενικές γραμμές θεωρούμε, πως η εκδήλωση της παχυσαρκίας συνδέεται με την «ανισορροπία» μεταξύ της προσλαμβανόμενης από την τροφή ενέργειας και της καταναλισκόμενης ενέργειας για την κάλυψη των σωματικών αναγκών. Η παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική νόσος και η ανάλυση των αιτίων της, που κατά περίπτωσιν είναι γενετικά, πολιτισμικά και κοινωνικά, κείται πέραν του σκοπού στου παρόντος πονήματος. Άλλα αίτια της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα, τις διαταραχές ύπνου, ενδοκρινικές διαταραχές, λήψη κάποιων τύπων φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και την κατανάλωση τροφίμων, που έχουν υποστεί έντονη επεξεργασία και χαρακτηρίζονται από την εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες (Panuganti και συνεργάτες, 2023).
Μα η παχυσαρκία σχετίζεται με την εκδήλωση ακράτειας ούρων; Τι λένε τα στοιχεία;
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα μελέτης, στην οποία έγινε ανασκόπηση στοιχείων προερχομένων από 16 προγενέστερες μελέτες, στις οποίες εν τω συνόλω συμμετείχαν 29.618 άτομα, η παχυσαρκία αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητος παράγων, που αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας ούρων. Στη συγκεκριμένη μελέτη εξάλλου, οι επιστήμονες παρατήρησαν, πως αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας ούρων είχαν ακόμα και τα υπέρβαρα άτομα (Shang και συνεργάτες, 2023).
Σε έτερη ευρεία μελέτη μάλιστα, στην οποία συμμετείχαν 15.420 γυναίκες ηλικίας από 50 έως 79 ετών, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως οι πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας ούρων αυξάνονται και όσο παρατείνεται το χρονικό διάστημα στη ζωή της γυναίκας, κατά το οποίο αυτή είναι παχύσαρκή. Επομένως, η πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας αυξάνονται και με τη χρονιότητα της παχυσαρκίας (Choi και συνεργάτες, 2022).
Γιατί η παχυσαρκία σχετίζεται με αύξηση των πιθανοτήτων ακράτειας ούρων;
Αν φανταστούμε την κοιλιά σαν έναν ασκό («σακούλα»), στον οποίο εσωκλείονται τα σπλάχνα, τότε το πυελικό έδαφος – όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά του – είναι ο «πάτος» του ασκού αυτού, που υποστηρίζει τα όργανα και τρόπον τινά εμποδίζει τη «διολίσθησή» τους προς τα κάτω (βλ. εικόνα).
Αν η ανατομική αυτή δομή απωλέσει την αντοχή της και «χαλαρώσει», τότε εκδηλώνεται ακράτεια ούρων. Η παχυσαρκία έχει συσχετισθεί με ακριβώς τέτοιου είδους «χαλάρωση» του πυελικού εδάφους, η οποία ως αποτέλεσμα έχει την εκδήλωση ακράτειας ούρων (Lamerton και συνεργάτες, 2018).
Επιπροσθέτως, η παχυσαρκία συνδέεται με την εκδήλωση χρόνιας χαμηλού βαθμού φλεγμονής σε διάφορες περιοχές του σώματος, αλλά και με αύξηση της παραγωγής «ελευθέρων ριζών οξυγόνου» (Doumouchtsis και συνεργάτες, 2022). Με τον όρο «ελεύθερες ρίζες οξυγόνου» αναφερόμαστε σε μόρια, τα οποία προκύπτουν από το μεταβολισμό του οξυγόνου. Μικρές συγκεντρώσεις των μορίων αυτών στο σώμα μας είναι απαραίτητες για τη διεκπεραίωση διαφόρων βιοχημικών διαδικασιών. Εντούτοις, αν η συγκέντρωσή τους αυξηθεί υπερβολικά, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες πρόκλησης κυτταρικής βλάβης και εκδήλωσης σοβαρών παθολογιών, οι οποίες σχετίζονται με χρόνιες φλεγμονές, καρκίνο ή εκφυλιστικές ασθένειες του νευρικού συστήματος (Liu και συνεργάτες, 2021). Ο συνδυασμός φλεγμονής και αυξημένης παραγωγής ελευθέρων ριζών οξυγόνου εξαιτίας της παχυσαρκίας, ως αποτέλεσμα έχει τη διαταραχή της παραγωγής κολλαγόνου, το οποίο αποτελεί και βασικό συστατικό των ιστών του πυελικού εδάφους. Έτσι μειώνεται η αντοχή της ανατομικής αυτής δομής.
Τα ούρα εξάλλου, παράγονται στους νεφρούς, αλλά πριν την απέκκρισή τους από το σώμα δια της ούρησης «αποθηκεύονται» στην ουροδόχο κύστη. Η ουροδόχος κύστη (βλ. εικόνα) είναι ένα κοίλο όργανο, εντός της λεκάνης. Τα τοιχώματά της αποτελούνται σε σημαντικό ποσοστό από μυς. Στην ουροδόχο κύστη συλλέγονται δια των ουρητήρων τα ούρα. Όταν η πληρότητα της κύστης σε ούρα φτάσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο, εμφανίζεται η έπειξη (τάση) για ούρηση. Τότε η ουροδόχος κύστη συσπάται και προκαλείται η ούρηση. Φαίνεται, πως ένας έτερος μηχανισμός μέσω, του οποίου η παχυσαρκία «προκαλεί» ακράτεια ούρων, είναι και η αυξημένη πίεση, που ένεκα του μεγάλου σωματικού βάρους ασκείται επί της ουροδόχου κύστεως. Έτσι ο μηχανισμός συγκράτησης των ούρων «δοκιμάζεται» συνεχώς και επόμενον είναι αργά ή γρήγορα να «ενδώσει» και να σταθεί ανίκανος να «συγκρατήσει» πλέον τα ούρα (Swenson και συνεργάτες, 2017).
Μα η απώλεια βάρους σε παχύσαρκες γυναίκες έχει συσχετισθεί με βελτίωση των συμπτωμάτων της ακράτειας ούρων;
Τα συμπεράσματα, που προκύπτουν εκ της ανάλυσης των διαθεσίμων επιστημονικών στοιχείων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αμφιβολίες: η πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης της ακράτειας σε παχύσαρκα άτομα είναι η απώλεια βάρους (Hunskaar, 2008; Subak και συνεργάτες, 2009; Lamerton και συνεργάτες, 2018; Marcelissen και συνεργάτες, 2019; Doumouchtsis και συνεργάτες, 2022; Alsannan και συνεργάτες, 2023; Chen και συνεργάτες, 2023). Φαίνεται μάλιστα πως, ακόμα και η απώλεια μόλις του 5% με 10% του βάρους οδηγεί σε σαφή βελτίωση των συμπτωμάτων ακράτειας σε παχύσαρκες και υπέρβαρες γυναίκες (Wing και συνεργάτες, 2010).
Πώς μπορώ να χάσω βάρος, ώστε να βελτιωθούν τα συμπτώματα ακράτειας ούρων;
Δεν υπάρχει μέθοδος απώλειας βάρους, η οποία δεν περιλαμβάνει κάποιου είδους «παρέμβαση» στον τρόπο διατροφής του ενδιαφερομένου (Freire, 2020; Kim, 2021). Είναι σημαντικό επομένως να μεταβληθεί η «διατροφική συμπεριφορά» του ατόμου, που ζητά να χάσει βάρος.
Από την ανάγνωση της διεθνούς ιατρικής βιβλιογραφίας προκύπτει, πως η υποβολή σε Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία (ονομάζεται και «Κλινική Ύπνωση») των παχύσαρκων ατόμων οδηγεί σε βελτίωση των διατροφικών συνηθειών (Roslim και συνεργάτες, 2021; Delestre και συνεργάτες, 2022) και απώλεια βάρους (Erşan & Erşan, 2020; Roslim και συνεργάτες, 2022).
Τι είναι η κλινική ύπνωση;
Ο πλήρης τίτλος της εν λόγω μεθόδου είναι «Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία». Κατ’ ουσίαν σε αυτή «συνδυάζεται» η ύπνωση με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, το οποίο εστιάζει στον τρόπο, που οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι στάσεις ζωής ενός εκάστου επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Το συγκεκριμένο είδος θεραπείας αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του θεραπευομένου δεξιοτήτων, χάρη στις οποίες αυτός θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τρόπο λειτουργικό διάφορες καταστάσεις, που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως προβληματικές. Εν ολίγοις, δια της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας εξετάζονται οι γνωσίες («ο τρόπος σκέψης») και οι συμπεριφορές («ο τρόπος δράσης») και αξιολογείται το κατά πόσον αυτές βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Εν τέλει διερευνάται το ενδεχόμενο δυνατότητας εκτέλεσης τροποποιήσεων των γνωσιών και των συμπεριφορών, προκειμένου να καταστούν χρηστικές, αποτελεσματικές και λειτουργικές (Chand και συνεργάτες, 2023).
Στα πλαίσια της «Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας» η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με την Κλινική Ύπνωση. Ο όρος Κλινική Ύπνωση θεωρείται πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο Υπνοθεραπεία (Geagea και συνεργάτες, 2024). Ως ύπνωση ορίζεται μία κατάσταση, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση (είναι ξύπνιο) και εν πλήρει συνειδήσει (έχει αντίληψη της κατάστασης), ενώ η προσοχή του έχει αποσπασθεί από το άμεσο περιβάλλον και έχει εστιασθεί σε «εσωτερικές εμπειρίες», όπως συναισθήματα, γνωσίες ή εικόνες (Heap, 2012).
Η ύπνωση «εισάγει» το άτομο σε μία κατάσταση «τροποποιημένης συνειδητότητας», η οποία αποτελεί τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε τέτοια κατάσταση το άτομο εισέρχεται, όταν – για παράδειγμα – «ξεχνιέται» διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο, οδηγεί ακολουθώντας μία γνωστή διαδρομή, προσεύχεται, διαλογίζεται ή όταν εμπλέκεται σε μία μονότονη ή δημιουργική δραστηριότητα (Williamson, 2019).
Όσο ο θεραπευόμενος είναι σε κατάσταση ύπνωσης, καθίσταται ανοικτός και δεκτικός στην υποβολή από το θεραπευτή. Δια της υποβολής ο θεραπευτής περιγράφει λεκτικά «μηνύματα» ή εικόνες, οι οποίες κατατείνουν («οδηγούν») σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως είναι η ανακούφιση από την ψυχική πίεση και το άγχος ή τον πόνο (Williamson, 2019).
Η ύπνωση εξάλλου έχει περιγραφεί ως μία «συμφωνία» μεταξύ υπνοθεραπευτή και θεραπευομένου, προκειμένου ο δεύτερος να υποβληθεί σε μία ψυχοθεραπευτική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας θα χρησιμοποιηθεί η υποβολή προκειμένου να επιτευχθούν μεταβολές στην αίσθηση, αντίληψη, γνωσία, συναισθηματική κατάσταση, διάθεση ή συμπεριφορά (Montgomery και συνεργάτες, 2002). Είναι επομένως σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως οι όποιες αλλαγές επιτυγχάνονται δια της ύπνωσης προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη και ευθαρσώς διατυπωμένη συγκατάθεση του θεραπευομένου.
Ποιοι ασκούν τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία;
Σύμφωνα και με τις οδηγίες τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (National Health Service/ NHS), όσο και του Βασιλικού Κολλεγίου των Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists) (αμφότεροι είναι θεσμικοί φορείς του χώρου της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο), υπνοθεραπεία ασκούν επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ιατροί, οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική εκπαίδευση και πιστοποίηση, ενώ – ιδανικά – είναι και μέλη διεθνών οργανισμών, που σχετίζονται με την υπνοθεραπεία.
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, που σας απασχολεί!
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε και στο παρακάτω video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την ακράτεια ούρων χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
