Τι είναι η ακράτεια ούρων;
Σχηματικά διακρίνουμε 5 είδη ακράτειας ούρων (Leslie και συνεργάτες, 2024):
• την ακράτεια ούρων, που ονομάζεται «ακράτεια από προσπάθεια». Το είδος αυτό ακράτειας ούρων χαρακτηρίζεται από την ακούσια απώλεια ούρων, όταν αυξάνεται η πίεση στην κοιλιά (βήχας, γέλιο, άρση βάρους). Το είδος αυτό της ακράτειας είναι δυνατόν να εκδηλωθεί σε νεαρές γυναίκες, οι οποίες αθλούνται τακτικά, αλλά και σε γυναίκες μετά τον τοκετό. Παράγοντες, οι οποίοι αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης αυτού του είδους της ακράτειας είναι: η εγκυμοσύνη – μάλιστα καταγράφεται αύξηση των συγκεκριμένων πιθανοτήτων ανάλογη με τον αριθμό των τοκετών (όσο περισσότεροι τοκετοί, τόσο πιο συχνή η ακράτεια), η εμμηνόπαυση (εξαιτίας των αλλαγών, που συμβαίνουν στον κόλπο με την ηλικία) και η παχυσαρκία (Lugo και συνεργάτες, 2024)
• την ακράτεια ούρων, που ονομάζεται «επείγουσα». Αυτού του είδους η ακράτεια ούρων, χαρακτηρίζεται από την ακούσια διαφυγή ούρων, της οποίας κατά κανόνα προηγείται η έντονη και συχνά επώδυνη έπειξη (τάση ή επιθυμία) προς ούρηση. Η «επείγουσα» ακράτεια ούρων έχει συνδεθεί με διαταραχές στη λειτουργία των μυών της ουροδόχου κύστεως, όπως συμβαίνει, όταν έχουμε τη λεγόμενη «υπερδραστήρια» ουροδόχο κύστη, αλλά και με παθολογικές καταστάσεις νευρολογικού ενδιαφέροντος όπως: τη νόσο του Parkinson, την Σκλήρυνση κατά πλάκας ή το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο. Με την «επείγουσα» ακράτεια ούρων έχει συσχετισθεί και ο διαβήτης.
• την ακράτεια ούρων «μεικτού» τύπου. Σε αυτού του είδους την ακράτεια «συνυπάρχουν» οι ακράτεια από προσπάθεια και η «επείγουσα» ακράτεια ούρων. Συνήθως, «εντονότερη» παρουσία έχει είτε η ακράτεια από προσπάθεια, είτε η «επείγουσα» ακράτεια ούρων.
• την ακράτεια από «υπερπλήρωση» της ουροδόχου κύστης. Η κένωση της ουροδόχου παρεμποδίζεται, τότε ενδέχεται να προκαλείται ακούσια διαφυγή ούρων, όταν αυτή «γεμίσει υπερβολικά» και «δεν μπορεί να κρατήσει άλλα ούρα». Αυτού του είδους η ακράτεια προκαλείται ενίοτε από δυσλειτουργία των μυών της ουροδόχου κύστεως, ενώ παρατηρείται και παρουσία παθολογιών νευρολογικού ενδιαφέροντος, όπως είναι αυτές, που εκδηλώνονται μετά από τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη ή εξαιτίας της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Η ακράτεια από υπερπλήρωση έχει συσχετισθεί και με το διαβήτη.
• Τη «λειτουργική» ακράτεια ούρων. Αυτού του είδους η ακράτεια παρατηρείται, όταν το άτομο δεν πάει στην τουαλέτα να ουρήσει.
Πόσο συχνή είναι η ακράτεια ούρων;
Εκτιμάται, ότι η συχνότητα των διαφόρων τύπων ακράτειας ούρων είναι (Leslie και συνεργάτες, 2024)
• Ακράτεια από προσπάθεια: 24% έως 45% σε γυναίκες με ηλικία μεγαλύτερη των 30 ετών
• «Επείγουσα» ακράτεια: 9% σε γυναίκες με ηλικία από 40 έως 44 ετών, 31% σε γυναίκες με ηλικία μεγαλύτερη των 75 ετών,
• Ακράτεια «μεικτού» τύπου: 20% με 30% μεταξύ των ατόμων με χρόνια ακράτεια ούρων
• Ακράτεια από «υπερπλήρωση»: 5% μεταξύ των ατόμων με χρόνια ακράτεια ούρων
• «Λειτουργική» ακράτεια ούρων: δεν έχει εκτιμηθεί
Γιατί εμφανίζεται η ακράτεια ούρων:
Η ακράτεια ούρων είναι μία πολυπαραγοντική κλινική οντότητα, ήτοι τα αίτιά της είναι πολλαπλά. Εντούτοις, οι κυριώτερες αιτίες περιλαμβάνουν (Lugo και συνεργάτες, 2024):
• Τη χαλάρωση του κόλπου και του πυελικού εδάφους
• Διαταραχές στη λειτουργία του σφιγκτήρα της ουρήθρας, ο οποίος είναι κατ’ ουσίαν ο μυς, που «περισφίγγει» την ουρήθρα προκειμένου να μην επιτραπεί η εκροή ούρων.
Γιατί εμφανίζεται η χαλάρωση του κόλπου και του περινέου;
Αν φανταστούμε την κοιλιά σαν έναν ασκό («σακούλα»), στον οποίο εσωκλείονται τα σπλάχνα, τότε το πυελικό έδαφος – όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά του – είναι ο «πάτος» του ασκού αυτού, που υποστηρίζει τα όργανα και τρόπον τινά εμποδίζει τη «διολίσθησή» τους προς τα κάτω.
Αν η ανατομική αυτή δομή απωλέσει την αντοχή της και «χαλαρώσει», τότε εκδηλώνεται ακράτεια ούρων. Λόγοι, εξαιτίας των οποίων το πυελικό χάνει την αντοχή του, είναι (Lugo και συνεργάτες, 2024):
• διαταραχές του συνδετικού ιστού
• χρόνιος βήχας
• παχυσαρκία
• τραυματισμός του περινέου (του ιστού, που εκτείνεται από τον κόλπο έως τον πρωκτό)
• ο κολπικός τοκετός ειδικά, αν κατά τη διάρκειά του εκδηλώθηκε τραυματισμός του περινέου
• χειρουργικές επεμβάσεις στο περίνεο ή στον κόλπο
• ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης
• χρόνια δυσκοιλιότητα
• άρση βαρών (δεν εννοούμε το άθλημα, αλλά την συνήθεια του να σηκώνει κάποιος βάρη)
• το κάπνισμα
Πότε εμφανίζονται διαταραχές στη λειτουργία του σφιγκτήρα της ουρήθρας;
Τέτοιου είδους διαταραχές εκδηλώνονται (Lugo και συνεργάτες, 2024):
• μετά από επεμβάσεις στην περιοχή της πυέλου
• τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη
• κατάγματα στη λεκάνη
• ακτινοβόληση της πυέλου στα πλαίσια θεραπείας του καρκίνου
• μετά από προστατεκτομή (φυσικά αυτό ισχύει μόνον στους άνδρες)
Τι είναι η ατροφία του κόλπου και πότε εμφανίζεται;
Η ατροφία του κόλπου εκδηλώνεται, όταν η παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες μειώνεται. Η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες συνεπάγεται και μείωση της οιστρογονικής δράσης επί των ιστών του κόλπου. Θα πρέπει να τονίσουμε, πως η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων είναι σταδιακή και αρχίζει αρκετά χρόνια πριν από αυτήν καθαυτήν την εμμηνόπαυση. Έτσι και σταδιακή είναι και η μείωση στης οιστρογονικής δράσης στους κολπικούς ιστούς, οι οποίοι προοδευτικά ατροφούν.
Στην παρακάτω εικόνα μπορούμε να συγκρίνουμε το τοίχωμα του κόλπου, όταν υφίσταται επαρκής οιστρογονική δράση, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας και όταν η οιστρογονική δράση έχει εκπέσει μετά την εμμηνόπαυση.
Παρατηρούμε, ότι όσο οι ωοθήκες παράγουν επαρκείς ποσότητες οιστρογόνων, το τοίχωμα του κόλπου έχει μεγαλύτερο πάχος, αλλά και μεγάλο αριθμό πτυχώσεων, που επιτρέπουν την έκπτυξή του κατά την σεξουαλική επαφή και τον τοκετό.
Όταν η ωοθηκική παραγωγή οιστρογόνων μειωθεί και εν τέλει ανασταλεί μετά την εμμηνόπαυση, το τοίχωμα του κόλπου είναι λεπτότερο και στερείται πτυχώσεων, οπότε και μειώνεται η ελαστικότητά του.
Κατά συνέπεια, στη σεξουαλική επαφή ο κόλπος στερείται της δυνατότητας να «εκπτυχθεί», ώστε να υποβοηθηθεί η διείσδυση του πέους, οπότε εμφανίζεται δυσπαρευνία (πόνος κατά τη συνουσία). Η δυσάρεστη αυτή κατάσταση επιδεινώνεται έτι περαιτέρω από την συνύπαρξη της κολπικής ξηρότητας, που επίσης συνδέεται με τη μείωση της παραγωγής οιστρογόνων.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την ακράτεια ούρων;
Όπως είδαμε, βασικοί παράγοντες, που συνδέονται με την εκδήλωση ακράτειας ούρων είναι η χαλάρωση του πυελικού εδάφους και η ατροφία του κόλπου. Το πυελικό έδαφος αποτελείται τόσο από μυς, όσο και από συνδετικό ιστό (βλ. εικόνα).
Επομένως, προκειμένου να αναστραφεί η χαλάρωση του κόλπου και κατ’ επέκτασιν η ακράτεια ούρων, είναι ανάγκη να «ενισχυθούν» τόσο ο συνδετικός ιστός, όσο και οι μύες του πυελικού εδάφους.
Πώς μπορούμε να επιτύχουμε αναγέννηση του συνδετικού ιστού του κόλπου και του πυελικού εδάφους;
Εξαιρετικά αποτελεσματική έχει αποδειχθεί η θεραπεία με Εστιασμένους Υπερήχους Υψηλής Έντασης (High Intensity Focused Ultrasound/ HIFU). Οι υπέρηχοι HIFU είναι μία «ειδική» κατηγορία υπερήχων, οι οποίοι εκπέμπονται από ένα ειδικό εξάρτημα, που ονομάζεται κεφαλή HIFU. Ανάλογα με την περιοχή, στην οποία θα γίνει η συγκεκριμένη θεραπεία, επιλέγεται και η κατάλληλη κεφαλή. Αν πρόκειται για θεραπεία, η οποία αποσκοπεί στην αναγέννηση του κόλπου, επιλέγεται μία κεφαλή, που μοιάζει με αυτήν, που χρησιμοποιούμε στο διακολπικό υπερηχογράφημα. Στην περίπτωση, που «στόχος» της θεραπείας είναι τα μεγάλα χείλη του αιδοίου, τότε η αντίστοιχη κεφαλή μοιάζει με αυτήν, που χρησιμοποιούμε στο διακοιλιακό υπερηχογράφημα (βλ. φωτογραφία).
Οι Εστιασμένοι Υπέρηχοι Υψηλής Έντασης (HIFU), έχουν την ιδιότητα να εστιάζουν (να «κατευθύνουν» ή να «μαζεύουν» δηλαδή) την ενέργειά τους μόνο σε ένα σημείο, το οποίο ονομάζεται σημείο εστίασης. Στο σημείο εστίασης αυξάνεται η θερμοκρασία, χωρίς όμως να παρατηρείται ανάλογη αύξηση της θερμοκρασίας και στους παρακείμενους του σημείου εστίασης ιστούς ή στους ιστούς, που βρίσκονται μεταξύ της κεφαλής HIFU και του σημείου εστίασης. Η διαδικασία αυτή φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Στην εικόνα αυτή φαίνεται εξάλλου, πως με τους υπερήχους HIFU «στοχεύουμε» σε συγκεκριμένο βάθος του τοιχώματος του κόλπου, συγκεκριμένα στα 3 και στα 4,5 χιλιοστά από την επιφάνεια του βλεννογόνου (έτσι ονομάζεται το επιφανειακό στρώμα του κόλπου).
Στα σημεία εστίασης προκαλείται για περίπου 0,1 δευτερόλεπτα αύξηση της θερμοκρασίας στους 65 0C. Χαρακτηριστική είναι μελέτη του 2012 (Brobst και συνεργάτες, 2012), στα πλαίσια της οποίας οι επιστήμονες διαπίστωσαν, πως η συγκεκριμένη αύξηση της θερμοκρασίας περιοριζόταν σε ένα σημείο εστίασης, το οποίο είχε όγκο μεταξύ του 1 και του 1,5 κυβικών χιλιοστών. Η αύξηση αυτή της θερμοκρασίας «ενεργοποιεί» τα κύτταρα, που παράγουν κολλαγόνο. Έτσι αυξάνεται η ποσότητα κολλαγόνου στους ιστούς του κόλπου και του περινέου. Το κολλαγόνο είναι και το βασικό δομικό συστατικό του συνδετικού ιστού του κόλπου και του περινέου. Επομένως, δια της αύξησης της περιεκτικότητας σε κολλαγόνο του συνδετικού ιστού επιτυγχάνεται και βελτίωση της αντοχής του.
Διάφορες μελέτες έχουν δώσει ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τη χρήση των υπερήχων HIFU στην αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων (Elías και συνεργάτες, 2019; Kolczewski και συνεργάτες, 2022; Khairusheva, & Apolikhina, 2023; Önder Dirican και συνεργάτες, 2024).
Αξίζει τέλος να σημειωθεί, πως χάρη στη θεραπεία με υπερήχους HIFU, συγχρόνως επιτυγχάνεται και αναστροφή της ατροφίας των ιστών του κόλπου και αντιμετωπίζεται και η συνοδός κολπική ξηρότητα, αλλά και ο πόνος στη σεξουαλική επαφή, που συνδέεται με αυτή (διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ)!
Η αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας είναι μάλιστα ακόμα αποτελεσματικότερη, αν συνδυάζεται με θεραπεία με υπερήχους HIFU στα μεγάλα χείλη του αιδοίου (διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ), αλλά και με την έγχυση υαλουρονικού οξέος στα μεγάλα χείλη του αιδοίου και στο περίνεο (διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ)!
Πώς μπορούμε να επιτύχουμε ενίσχυση των μυών του πυελικού εδάφους;
Μπορούμε σήμερα να επιτύχουμε ενίσχυση των μυών του πυελικού εδάφους χάρη στην τεχνολογία HIFEM. Ο όρος «HIFEM» είναι ένα αρκτικόλεξο (ακρωνύμιο), το οποίο δημιουργείται από τις λέξεις High – Intensity Focused ElectroMagnentic Technology, ή σε ελληνική απόδοση: Τεχνολογία Εστιασμένης Υψηλής Έντασης Ηλεκτρομαγνητικής Ενέργειας. Δια της τεχνολογίας αυτής επιτυγχάνεται ενεργοποίηση συγκεκριμένων νευρικών ομάδων και κατ’ επέκτασιν των μυών, τις οποίες οι συγκεκριμένες νευρικές ομάδες νευρώνουν, προκειμένου να επιτευχθεί ενδυνάμωσή τους.
Ισχυροί ηλεκτρομαγνητικοί παλμοί εκπέμπονται από τις κεφαλές της συσκευής HIFEM. Οι κεφαλές της συσκευής HIFEM εφάπτονται επί της περιοχής του σώματος, που μας ενδιαφέρει (βλ. εικόνα) και δια των μαγνητικών πεδίων, που αυτές παράγουν «εξάπτονται» τα υποκείμενα νεύρα. Τα συγκεκριμένα νεύρα παράγουν με τη σειρά τους ηλεκτρικές ώσεις, δια των οποίων ενεργοποιούνται οι μύες, που τα νεύρα αυτά νευρώνουν. Έτσι προκαλούνται ακούσιες μυϊκές συσπάσεις, ήτοι συσπάσεις ανεξάρτητες από την εγκεφαλική λειτουργία.
Οι συσπάσεις, που επιτυγχάνονται δια της ενεργοποίησης των μυών μέσω της τεχνολογίας HIFEM υπερβαίνουν σε ισχύ τη Μέγιστη Εκούσια Σύσπαση. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για «υπερμέγιστη» μυϊκή ενεργοποίηση (supramaximal muscular stimulation). Αυτού του είδους η ενεργοποίηση των μυών οδηγεί σε μυϊκή υπερτροφία (Duncan, 2021; Qige και συνεργάτες, 2022; DiBernardo και συνεργάτες, 2023; Sant’Ana και συνεργάτες, 2023), η οποία έχει επιβεβαιωθεί και μέσω της μαγνητικής τομογραφίας (Palm, 2021).
Με τον όρο μυϊκή υπερτροφία αναφερόμαστε στην αύξηση της συνολικής μάζας, αλλά και της διαμέτρου ενός μυός. Κατά κανόνα η μυϊκή υπερτροφία σχετίζεται με αύξηση της μυϊκής δύναμης (Reggiani & Schiaffino, 2020).
Η εφαρμογή της θεραπείας HIFEM επί του πυελικού εδάφους, έχει αποδειχθεί, πως οδηγεί σε σαφή μείωση των συμπτωμάτων της ακράτειας ούρων (Samuels και συνεργάτες, 2019; Ptaszkowski και συνεργάτες, 2020; Lukanović και συνεργάτες 2021; Tosun και συνεργάτες, 2024; Long και συνεργάτες, 2024; Elgayar, 2024). Μάλιστα, η θεραπεία HIFEM είναι πιο αποτελεσματική από την απλή ηλεκτρική διέγερση των μυών του πυελικού εδάφους (Silantyeva και συνεργάτες, 2020). Μάλιστα η θεραπεία αυτή φαίνεται, πως είναι αποτελεσματική και όσον αφορά την ακράτεια ούρων, που εκδηλώνεται μετά την εγκυμοσύνη (Silantyeva και συνεργάτες, 2020).
Πόσες συνεδρίες θα χρειαστούν;
Κατά κανόνα συστήνεται η γυναίκα να υποβληθεί σε δύο θεραπείες με υπερήχους HIFU με διαφορά 30 με 40 ημερών η μία από την άλλη και σε 7 με 8 θεραπείες με την τεχνολογία HIFEM (1 με 2 θεραπείες την εβοδμάδα).
Πόσο σύντομα θα δω αποτελέσματα;
Η γυναίκα κατά κανόνα διαπιστώνει άμεσα βελτίωση των συμπτωμάτων ήδη από τις πρώτες συνεδρίες (συνήθως μετά την πρώτη συνεδρία με υπερήχους HIFU και την 2η με 3η συνεδρία HIFEM) και η κατάσταση βαίνει βελτιούμενη, όσο η θεραπεία προχωρά.
Τα αποτελέσματα είναι μόνιμα;
Ενδέχεται να χρειαστεί κάποια «σύντομη» θεραπεία μετά από περίπου 12 μήνες, η οποία να περιλαμβάνει λιγότερες συνεδρίες. Πάντως η διάρκεια των αποτελεσμάτων εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό και από τον τρόπο ζωής της γυναίκας. Έτσι η αντιμετώπιση παραγόντων, που έχουν συσχετισθεί με την εκδήλωση ακράτειας ούρων, θα οδηγήσει σε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα με σαφώς μεγαλύτερη διάρκεια. Συνεπώς, θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να αφενός να αντιμετωπισθεί ενδεχόμενη παχυσαρκία, αφετέρου να διακοπή η βλαπτική συνήθεια του καπνίσματος. Σημαντική αρωγή τόσο στην προσπάθεια της γυναίκας να ελέγξει την όρεξή της και να βελτιώσει τις διατροφικές της συνήθειες, μειώνοντας τοιουτοτρόπως το σωματικό της βάρος, αλλά και να κόψει το κάπνισμα, παρέχεται μέσω της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας, που είναι γνωστή και ως Κλινική Ύπνωση.
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε ριζικά τη σεξουαλική σας ζωή!
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, που σας απασχολεί!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Brobst RW, Ferguson M, Perkins SW. Ulthera: initial and six month results. Facial Plast Surg Clin North Am. 2012 May;20(2):163-76, vi. doi: 10.1016/j.fsc.2012.02.003. PMID: 22537784.
DiBernardo B, Chilukuri S, McCoy JD, Katz B, Goldberg DJ. High-Intensity Focused Electromagnetic Field With Synchronized Radiofrequency Achieves Superior Gluteal Muscle Contouring Than High-Intensity Focused Electromagnetic Field Procedure Alone. Aesthet Surg J Open Forum. 2023 Jan 10;5:ojac087. doi: 10.1093/asjof/ojac087. PMID: 36654971; PMCID: PMC9837370.
Duncan DI. Combination treatment for buttock and abdominal remodeling and skin improvement using HIFEM procedure and simultaneous delivery of radiofrequency and targeted pressure energy. J Cosmet Dermatol. 2021 Dec;20(12):3893-3898. doi: 10.1111/jocd.14554. Epub 2021 Oct 22. PMID: 34679227; PMCID: PMC9298235.
Elgayar SL. Combined effects of high-intensity focused electromagnetic therapy and pelvic floor exercises on pelvic floor muscles and sexual function in postmenopausal women. Obstet Gynecol Sci. 2024 Nov;67(6):574-585. doi: 10.5468/ogs.24103. Epub 2024 Nov 5. PMID: 39500313; PMCID: PMC11581814.
Elías Jorge Alberto, Galich Miriam, Corin Gabriela, Garcia Pablo Naranjo, Sivo Victor, Nestor Devesa, Nuñez Laureano, “Management of Vaginal Atrophy, Vaginal Hyperlaxity and Stress Urinary Incontinence with Intravaginal High-Intensity Focused Ultrasound (HIFU), International Journal of Obstetrics and Gynaecology Research (IJOGR) Vol. 6 (2019) No.2, pp. 735-765″
Khairusheva, I. & Apolikhina, I.. (2023). REVIEW OF THE USE OF INTRAVAGINAL HIFU THERAPY FOR THE TREATMENT OF VULVOVAGINAL ATROPHY, STRESS URINARY INCONTINENCE AND WIDE VAGINA SYNDROME. Interdisciplinary Approaches to Medicine. 4. 10.26577/IAM.2023.v4.i1.05.
Kolczewski P, Kozłowski M, Cymbaluk-Płoska A. Micro-Focused Ultrasound Therapy in Patients with Urogenital Atrophy and Vaginal Laxity. J Clin Med. 2022 Nov 26;11(23):6980. doi: 10.3390/jcm11236980. PMID: 36498554; PMCID: PMC9739894.
Leslie SW, Tran LN, Puckett Y. Urinary Incontinence. [Updated 2024 Aug 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559095/
Long CY, Lin KL, Yeh JL, Feng CW, Loo ZX. Effect of High-Intensity Focused Electromagnetic Technology in the Treatment of Female Stress Urinary Incontinence. Biomedicines. 2024 Dec 18;12(12):2883. doi: 10.3390/biomedicines12122883. PMID: 39767789; PMCID: PMC11673164.
Lugo T, Leslie SW, Mikes BA, et al. Stress Urinary Incontinence. [Updated 2024 Aug 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539769/
Lukanović D, Kunič T, Batkoska M, Matjašič M, Barbič M. Effectiveness of Magnetic Stimulation in the Treatment of Urinary Incontinence: A Systematic Review and Results of Our Study. J Clin Med. 2021 Nov 8;10(21):5210. doi: 10.3390/jcm10215210. PMID: 34768730; PMCID: PMC8584787.
Önder Dirican A, Ceran MU, Kahraman O, Sönmez MG. High-intensity focused ultrasound (HIFU) for the treatment of female urinary incontinence: A retrospective analysis. Medicine (Baltimore). 2024 Oct 4;103(40):e39940. doi: 10.1097/MD.0000000000039940. PMID: 39465710; PMCID: PMC11460924.
Palm M. Magnetic Resonance Imaging Evaluation of Changes in Gluteal Muscles After Treatments With the High-Intensity Focused Electromagnetic Procedure. Dermatol Surg. 2021 Mar 1;47(3):386-391. doi: 10.1097/DSS.0000000000002764. PMID: 32947301.
Ptaszkowski K, Malkiewicz B, Zdrojowy R, Ptaszkowska L, Paprocka-Borowicz M. Assessment of the Short-Term Effects after High-Inductive Electromagnetic Stimulation of Pelvic Floor Muscles: A Randomized, Sham-Controlled Study. J Clin Med. 2020 Mar 23;9(3):874. doi: 10.3390/jcm9030874. PMID: 32210031; PMCID: PMC7141507.
Qige Guo, Qing Pei, Jiying Dong, Advances in the research and application of high-intensity focused electromagnetic technology for fat apoptosis and body shaping, Chinese Journal of Plastic and Reconstructive Surgery, Volume 4, Issue 3, 2022, Pages 123-125, ISSN 2096-6911, https://doi.org/10.1016/j.cjprs.2022.06.005.
Reggiani C, Schiaffino S. Muscle hypertrophy and muscle strength: dependent or independent variables? A provocative review. Eur J Transl Myol. 2020 Sep 9;30(3):9311. doi: 10.4081/ejtm.2020.9311. PMID: 33117512; PMCID: PMC7582410.
Samuels JB, Pezzella A, Berenholz J, Alinsod R. Safety and Efficacy of a Non-Invasive High-Intensity Focused Electromagnetic Field (HIFEM) Device for Treatment of Urinary Incontinence and Enhancement of Quality of Life. Lasers Surg Med. 2019 Nov;51(9):760-766. doi: 10.1002/lsm.23106. Epub 2019 Jun 7. PMID: 31172580; PMCID: PMC6851770.
Sant’Ana E, Meleck M, Ferrari P, Padovan R, Camargo C, Godoi S, de Assis L. Electromagnetic field for supramaximal muscle stimulation: A retrospective study of safety, efficacy, and patient satisfaction in Brazil. J Cosmet Dermatol. 2023 Apr;22(4):1266-1272. doi: 10.1111/jocd.15606. Epub 2023 Jan 31. PMID: 36718803.
Silantyeva E, Zarkovic D, Astafeva E, Soldatskaia R, Orazov M, Belkovskaya M, Kurtser M; Academician of the Russian Academy of Sciences. A Comparative Study on the Effects of High-Intensity Focused Electromagnetic Technology and Electrostimulation for the Treatment of Pelvic Floor Muscles and Urinary Incontinence in Parous Women: Analysis of Posttreatment Data. Female Pelvic Med Reconstr Surg. 2021 Apr 1;27(4):269-273. doi: 10.1097/SPV.0000000000000807. PMID: 31860567; PMCID: PMC8016513.
Tosun H, Akınsal EC, Sönmez G, Baydilli N, Demirci D. Is the High-Intensity Focused Electromagnetic Energy an Effective Treatment for Urinary Incontinence in Women? Ther Clin Risk Manag. 2024 Nov 30;20:811-816. doi: 10.2147/TCRM.S478919. PMID: 39640007; PMCID: PMC11619107.
