Τι ονομάζουμε αποβολή;
Σύμφωνα με την ιατρική ορολογία, ως αποβολή καθορίζεται οποιαδήποτε αυτόματη απώλεια εγκυμοσύνης πριν από τη συμπλήρωση των 20 εβδομάδων.
Πώς μία αποβολή επηρεάζει την ψυχολογία της γυναίκας;
Θα μπορούσε να πει κανείς, πως μια γυναίκα, που έρχεται αντιμέτωπη με την αποβολή, βιώνει ένα είδος πένθος, όμοιο με αυτό, που βιώνει κάποιος, που χάνει ένα αγαπημένο του πρόσωπο.
Μάλιστα το πένθος αυτό αφορά ένα πρόσωπο – το μωρό – το οποίο δεν πρόλαβε η γυναίκα να γνωρίσει.
Έτσι η γυναίκα δεν είχε την ευκαιρία να «χτίσει» με το πρόσωπο αυτό εποικοδομητική σχέση και αναμνήσεις, που θα μπορούσαν να απαλύνουν τον πόνο της.
Επίσης το πένθος αυτό έρχεται – απότομα – μετά από τη χαρά της αρχής μιας κύησης, πάνω στην οποία, είναι φυσικό, η γυναίκα, αλλά και ο σύντροφός της να έχουν επενδύσει όνειρα και ελπίδες, τα οποία η ζωή ήρθε να διαψεύσει.
Ο πόνος του πένθους αυτού απεικονίζεται στο γλυπτό του Σλοβάκου καλλιτέχνη Martin Hudacek, το οποίο φέρει τον τίτλο «Μνημείο στο Αγέννητο Παιδί» (βλ εικόνα).
Πώς μπορεί κανείς να περιγράψει το πένθος αυτό;
Σχηματικά, θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει στο πένθος αυτό διακριτά «στάδια».
• Έκπληξη και άρνηση. Συχνά αυτή είναι και η πρώτη αντίδραση. Το συναίσθημα αυτό θα μπορούσε περιγραφικά να αποδοθεί με τη φράση «Δεν μπορεί να συμβαίνει σε εμένα αυτό!». Φαίνεται, πως η πρώτη αυτή αντίδραση είναι ένας «αυτόματος» μηχανισμός άμυνας, ο οποίος ίσως αποσκοπεί στην προστασία της ψυχής. Τρόπον τινά η άρνηση δίνει την ευκαιρία στην ψυχή να συλλάβει την πραγματικότητα του τραύματος σταδιακά, ώστε η εμπειρία να γίνει λιγότερο – κατά το δυνατόν – τραυματική.
• Θυμός. Ο θυμός ενδέχεται να συνδέεται με το γεγονός, πως συχνά δεν μπορεί να εντοπιστεί συγκεκριμένη αιτία, για το δυσάρεστο αυτό γεγονός. Ο θυμός σε μερικές περιπτώσεις στρέφεται σε άτομα του περιβάλλοντος της γυναίκας, τα οποία αυτή για κάποιους λόγους κατηγορεί για τον πόνο της. Συχνότερα, ο θυμός στρέφεται προς τον ίδιο της τον εαυτό, οπότε και αυτή διερωτάται: «τι θα μπορούσα να κάνω, ώστε να μη χάσω το παιδί μου;».
• Απελπισία. Δεν αποκλείεται στο στάδιο αυτό μια γυναίκα να δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή να μη θέλει να φάει, ενώ δεν αποκλείεται και να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις καθημερινές της υποχρεώσεις. Συχνά δε ενυπάρχει και η ανησυχία – ειδικά αν ήταν η πρώτη της κύηση – μήπως τελικά δεν καταφέρει να αποκτήσει ποτέ υγιές παιδί.
• Αποδοχή. Εδώ θα ήταν χρήσιμο να τονιστεί, πως η αποδοχή δεν συνεπάγεται και λήθη. Το ότι μια γυναίκα αποδέχθηκε την αποβολή δεν σημαίνει, πως ξέχασε. Η ανάμνηση μένει, απλά η οδύνη σταδιακά εκλείπει, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει τη ζωή της και να ξαναβρεί την ισορροπία της.
Όλες οι γυναίκες περνάνε από αυτά τα στάδια του πένθους μετά από μία αποβολή;
Η διάκριση σταδίων στο πένθος είναι σχηματική και αποσκοπεί στην ευκολότερη κατανόηση της ψυχικής κατάστασης εν προκειμένω της γυναίκας, που «πενθεί» εξαιτίας μίας αποβολής.
Συχνά η μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο είναι αρκετά δυσδιάκριτη. Άλλωστε η χρονική αλληλουχία των σταδίων αυτών δεν είναι πάγια. Τα στάδια αυτά δεν αποκλείεται να διαδέχονται το ένα το άλλο με ταχύς ρυθμούς. Συχνά δε, η γυναίκα ενδέχεται να «περνάει» από τα στάδια αυτά ταυτόχρονα. Άλλοτε πάλι, τα στάδια αυτά «ανακυκλώνονται» – έρχονται, παρέρχονται και επανέρχονται – έως ότου αποκατασταθεί πάλι η ψυχική ισορροπία.
Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η «βαρύτητα» του πένθους;
• Ήταν η πρώτη αποβολή; Αν η γυναίκα έχει βιώσει αποβολές και στο παρελθόν, τότε είναι πιθανό τα συναισθήματα να γίνονται τη δεύτερη – πολλώ δε μάλλον, αν είχε περισσότερες αποβολές – πιο «σκοτεινά».
• Από την ηλικία της γυναίκας. Γενικά οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίες πλησιάζουν στο όριο της αναπαραγωγικής τους ζωής, είναι φυσικό να βιώνουν την αποβολή πιο έντονα.
• Έχει άλλο παιδί; Συνήθως η ύπαρξη άλλου παιδιού δρα «καταπραϋντικά» στην οδύνη. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, οι οποίες δεν φαίνεται να αποτελούν μεγάλο ποσοστό, που η ύπαρξη παιδιών κατά κάποιον τρόπο ενισχύει το παράπονο, αφού η γυναίκα βλέπει συνεχώς μπροστά της «πώς θα μπορούσε να ήταν το παιδί, που χάθηκε».
• Η σύλληψη έγινε φυσιολογικά; Οι γυναίκες, που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας, έχουν ήδη βεβαρημένη ψυχολογία, οπότε η αποβολή έρχεται να δοκιμάσει έτι περαιτέρω τις ψυχικές τους αντοχές.
• Σε ποιο στάδιο της κύησης ήρθε η αποβολή; Σε γενικές γραμμές το πρώτο τρίμηνο της κύησης είναι και το πιο «επικίνδυνο» με την έννοια, πως τότε οι αποβολές είναι πολύ συχνότερες. Η πιθανότητα αποβολής εξάλλου μειώνεται αφού ανιχνευθεί καρδιακή λειτουργία του εμβρύου. Με αυτά τα δεδομένα, μια γυναίκα, που άκουσε την καρδιά στον υπερηχογραφικό έλεγχο και αισθάνθηκε την ανακούφιση, πως ξεπεράστηκε το ορόσημο αυτό, ενδέχεται να αισθανθεί μεγαλύτερη απογοήτευση σε περίπτωση αποβολής. Η κατάσταση ενδέχεται να είναι ακόμα δυσκολότερη στη περίπτωση, που η κύηση είχε προηγουμένως εισέλθει στο δεύτερο τρίμηνο.
Τι συμβαίνει με το σύντροφο;
Μελέτες έχουν καταδείξει, πως μεγάλο ποσοστό των συντρόφων γυναικών, που είχαν αποβολή, εμφανίζουν παρόμοια με αυτές συναισθήματα.
Πώς αντιμετωπίζεται το ψυχικό βάρος, που μια γυναίκα νιώθει μετά από μία αποβολή;
Φυσικά δεν υπάρχει ένας τρόπος αντιμετώπισης, ο οποίος να καλύπτει όλες τις γυναίκες. Όμως θα μπορούσε κάποιος να εκθέσει κάποιες αρχές, που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες.
• Μην αποκλείετε το σύντροφό σας. Με δεδομένο, πως και αυτός ενδέχεται να αισθάνεται περίπου, όπως κι εσείς, ίσως αν μοιραστείτε τις σκέψεις σας μαζί του να αισθανθείτε καλύτερα.
• Αφήστε τον εαυτό σας να πενθήσει. Η διαδικασία του πένθους είναι μια «θεραπευτική» διαδικασία. Δεν υπάρχει λόγος να βιαστείτε να προχωρήσετε τη ζωή σας.
• Μην εκπλαγείτε, αν «δεν νιώθετε τίποτα». Είναι και αυτός ένας συνήθης αμυντικός μηχανισμός, ο οποίος είναι απόλυτα φυσιολογικός.
• Μπορείτε να μοιραστείτε την εμπειρία σας με τον περίγυρό σας. Ίσως να ανακαλύψετε, πως κι άλλα ζευγάρια, που γνωρίζετε αντιμετώπισαν τη θλίψη της αποβολής.
• Να είτε προετοιμασμένη για σχόλια, που ενδέχεται να σας στεναχωρήσουν. Πολλές φορές οι οικείοι σας στην προσπάθειά τους να σας παρηγορήσουν ίσως χρησιμοποιήσουν φράσεις όπως: «νέοι είστε, μην στεναχωριέστε, θα προσπαθήσετε ξανά». Έχετε υπόψη σας, πως τέτοια σχόλια γίνονται συχνά από ανθρώπους με τις καλύτερες των προθέσεων, οι οποίοι προσπαθούν με το δικό τους μερικές φορές αδέξιο τρόπο να σας βοηθήσουν. Κρατήστε τις καλές τους προθέσεις και μην επικεντρώνεστε μόνο στα ατυχή τους σχόλια.
Πότε να ανησυχήσω;
Η θλίψη και το «πένθος» είναι φυσιολογικά ψυχικά επακόλουθα της αποβολής. Όμως για κάποιες γυναίκες, τα βαριά συναισθήματα είναι πιο έντονα και ίσως χρειαστούν βοήθεια από ειδικό. Σε γενικές γραμμές τη σοβαρότητα της κατάστασης καλό θα ήταν να την εκτιμήσει ο ιατρός σας. Όμως μερικά σημεία, η ύπαρξη των οποίων καλό θα ήταν να σας ωθήσει να ζητήσετε βοήθεια είναι τα εξής:
• Αίσθημα θλίψης και απελπισίας
• Ευερεθιστότητα και εμμένον αίσθημα απογοήτευσης
• Απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις ασχολίες, στις οποίες πλέον δεν βρίσκετε και καμία χαρά
• Αίσθημα κατάπτωσης και κόπωσης
• Διαταραχές στον ύπνο (μπορεί να κοιμάστε υπερβολικά πολύ ή υπερβολικά λίγο)
• Διαταραχές στην όρεξη (μπορεί να τρώτε υπερβολικά πολύ ή υπερβολικά λίγο)
• Αίσθημα άγχους και αναστάτωσης
• Απώλεια αυτοσεβασμού και αίσθημα ενοχής
• Δυσκολίες στην συγκέντρωση, στη μνήμη και στη λήψη οποιασδήποτε απόφασης
• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου (όχι μόνο φόβος θανάτου), επαναλαμβανόμενος αυτοκτονικός ιδεασμός
• Εμφάνιση άλγους σε διάφορα σημεία του σώματος, το οποίο ανθίσταται της θεραπείας
Η διάγνωση της κατάθλιψης τίθεται, όταν εμφανίζονται πέντε ή περισσότερα από τα συμπτώματα αυτά κάθε ημέρα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Φυσικά πρέπει να υπογραμμίσουμε, πως η διάγνωση της κατάθλιψης τίθεται αποκλειστικά από ειδικούς της ψυχικής υγείας, η «αυτοδιάγνωση» και η «αυτοθεραπεία», είναι συνηθισμένα φαινόμενα, τα οποία μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
