Τι είναι οι καούρες;
Καταρχάς, ο «επίσημος» ιατρικός, όρος με τον οποίο περιγράφουμε τις κοινώς λεγόμενες καούρες είναι «οπισθοστερνικός καύσος». Ο όρος «οπισθοστερνικός» αναφέρεται στον εντοπισμό του ενοχλητικού αυτού συμπτώματος, ήτοι στο κέντρο του θώρακα, κατά μήκος του στέρνου, δηλαδή «ακολουθεί» την πορεία του οισοφάγου. Ο όρος «καύσος» είναι μάλλον αυτονόητος, αφού προέρχεται από το ρήμα «καίω» και δια αυτού περιγράφεται μία δυσάρεστη «ζέουσα» ή «φλογερή» αίσθηση.
Λίγα λόγια για την ανατομία του πεπτικού μας συστήματος…
Για να κατανοήσουμε το μηχανισμό πρόκλησης της καούρας κατά την εγκυμοσύνη, είναι απαραίτητο να ανατρέξουμε στη βασική ανατομία του πεπτικού συστήματος.
Συχνά, όταν μιλάμε για το πεπτικό σύστημα αναφερόμαστε στον «πεπτικό σωλήνα». Ο όρος αυτός τρόπον τινά περιγράφει σχηματικά το πεπτικό σύστημα εν τω συνόλω.
Κατ’ ουσίαν το πεπτικό σύστημα δεν είναι παρά ένας συνεχής σωλήνας, που ξεκινάει από το στόμα και καταλήγει στον πρωκτό. Ο σωλήνας αυτός δεν είναι σε όλο του το μήκος ομοιόμορφος, αλλά αποτελείται από ανατομικά τμήματα, καθένα εκ των οποίων έχει χαρακτηριστική δομή και εξειδικευμένη λειτουργία. Οι δομές αυτές είναι κατ’ ουσίαν τα όργανα, που συναποτελούν το πεπτικό σύστημα.
Παρακάτω έχουμε μία απεικόνιση του πεπτικού μας συστήματος, στην οποία μπορούμε να διακρίνουμε τις βασικές ανατομικές δομές του.
Πώς φθάνουν οι τροφές στο στομάχι μας;
Η τροφή μετά από την κατάποση φθάνει με τη βοήθεια τόσο της βαρύτητας, όσο και των συντονισμένων «προωθητικών» κινήσεων του μυϊκού στρώματος του τοιχώματος του οισοφάγου, στο σημείο, που ο οισοφάγος συνδέεται με το στομάχι, όπου εντοπίζεται ένας κυκλοτερής μυς, ο σφιγκτήρας του οισοφάγου. Ο μυς αυτός – όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά του – «περικλείει» τον οισοφάγο στο σημείο αυτό και «σφίγγει» εμποδίζοντας το περιεχόμενο του στομάχου να ανέλθει ξανά στον οισοφάγο.
Εδώ θα πρέπει να τονισθεί, πως τα γαστρικά υγρά, τα οποία εντοπίζονται εντός του στομάχου έχουν εξαιρετικά όξινο pH (εξού και ο όρος «γαστρικά οξέα»), προκειμένου να επιτευχθεί η πέψη των τροφών. Ο ιστός, που καλύπτει εσωτερικά το στομάχι και ονομάζεται γαστρικός βλεννογόνος, ο οποίος αποτελεί κατ’ ουσίαν και την έδρα παραγωγής των πεπτικών οξέων, είναι εκ κατασκευής ιδιαίτερα ανθεκτικός στο όξινο αυτό περιβάλλον. Αντίθετα, ο αντίστοιχος ιστός, που καλύπτει εσωτερικά τον αυλό του οισοφάγου δεν παρουσιάζει ανάλογη αντοχή στα γαστρικά οξέα.
Καούρες προκαλούνται, όταν τα γαστρικά υγρά «υπερνικήσουν» την αντίσταση του σφιγκτήρα του οισοφάγου και εισέλθουν σε αυτόν. Το φαινόμενο αυτό αποκαλείται «γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση» (εν συντομία Γ.Ο.Π.). Η είσοδος των γαστρικών υγρών εκεί προκαλεί τοπική φλεγμονή και την εκδήλωση καούρας (βλ. εικόνα).
Πόσο συχνές είναι οι καούρες κατά την εγκυμοσύνη;
Στη διεθνή βιβλιογραφία έχουν κατά καιρούς αναφερθεί ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά εγκύων, που αναφέρουν καούρες, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζουν ακόμα και το 80%.
Οι καούρες είναι μάλιστα συχνότερες μετά από τη συμπλήρωση των 27 εβδομάδων κύησης.
Γιατί η εγκυμοσύνη προδιαθέτει για την εμφάνιση καούρας;
Τρεις φαίνεται, πως είναι κατά βάσιν οι παράγοντες, που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καούρας κατά την εγκυμοσύνη:
• το μέγεθος της μήτρας
• η μειωμένη ταχύτητα κένωσης του στομάχου
• μεταβολές στη λειτουργία του σφιγκτήρα του οισοφάγου
Γιατί το μέγεθος της μήτρας αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης καούρας κατά την εγκυμοσύνη;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι εν πολλοίς διαισθητική.
Όσο η μήτρα μεγαλώνει η πίεση, που από αυτήν ασκείται στα γειτνιάζοντα όργανα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το στομάχι, αυξάνεται αναλογικά.
Ως εκ τούτου αυξάνεται και η πίεση, που ασκείται από το όποιο γαστρικό περιεχόμενο επί του σφιγκτήρα του οισοφάγου. Με άλλα λόγια, το περιεχόμενο του στομάχου «τείνει» να βγει κάτω από την πίεση της μήτρας και η «προσφορότερη» δίοδος είναι το σημείο εισόδου του οισοφάγου στο στομάχι. Επομένως, αυξάνονται και οι πιθανότητες κάποια στιγμή ο σφιγκτήρας του οισοφάγου τελικά κάτω από την αυξημένη αυτή πίεση να «ενδώσει» και τα όξινα γαστρικά υγρά να περάσουν στον οισοφάγο προκαλώντας «ερεθισμό» του βλεννογόνου του και την εκδήλωση καούρας.
Γιατί η επιβράδυνση της κένωσης του στομάχου κατά την κύηση αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης καούρας;
Φαίνεται, πως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το στομάχι παρουσιάζει μειωμένη κινητικότητα, λόγω των ορμονών της κύησης και για το λόγο αυτόν «αδειάζει» και πιο αργά.
Έτσι το γαστρικό περιεχόμενο παραμένει εντός αυτού επί μακρύτερο χρονικό διάστημα, οπότε και η άσκηση της πίεσης επί του σφιγκτήρα του οισοφάγου είναι παρατεταμένη. Παράλληλα, αν καταναλωθεί γεύμα πριν η κένωση του στομάχου ολοκληρωθεί, τότε αυξάνεται απότομα και η ένταση της επί του σφιγκτήρα ασκουμένης πίεσης. Επομένως, είναι πιθανότερο ο σφιγκτήρας να «ενδώσει» και να επιτραπεί η δίοδος του όξινου γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο και πρόκληση καούρας.
Γιατί οι κατά την κύηση μεταβολές στη λειτουργία του σφιγκτήρα του οισοφάγου αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης καούρας;
Φαίνεται, πως υπό την επιρροή των ορμονών της κύησης, ο σφιγκτήρας του οισοφάγου δεν παρεμποδίζει τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση με την ίδια ένταση. Με άλλα λόγια δεν είναι τόσο «σφριγηλός». Συνεπώς, αυξάνονται και οι πιθανότητες γαστρικό περιεχόμενο να περάσει στον οισοφάγο και να προκληθεί καούρα.
Πώς αντιμετωπίζουμε τις καούρες στην εγκυμοσύνη;
Μερικά μέτρα, που συστήνονται στα πλαίσια της αντιμετώπισης της δυσάρεστης αυτής συμπτωματολογίας είναι:
• η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων, ώστε να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος, προκειμένου να αδειάσει το στομάχι
• η αποφυγή της κατάκλισης για τουλάχιστον 3 ώρες μετά την κατανάλωση γεύματος, διότι η κατάκλιση αυξάνει την πίεση στο σφιγκτήρα του οισοφάγου
• η αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων, που αυξάνουν την οξύτητα του γαστρικού περιεχομένου, όπως είναι τα πικάντικα και τα καυτερά
• η αποφυγή κατανάλωσης υγρών κατά τη διάρκεια του γεύματος, προτιμάται αυτή να γίνεται λίγο πριν ή λίγο μετά το γεύμα
• χορήγηση αντιόξινων φαρμάκων, που μειώνουν την οξύτητα του γαστρικού περιεχομένου, και φαρμάκων, που μειώνουν την παραγωγή οξέων από το γαστρικό βλεννογόνο, πάντα μετά από συνεννόηση με το θεράποντα μαιευτήρα.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Διαβάστε ακόμα:
– Η διαδικασία της πέψης (χώνεψης) των τροφών
– Η μαμά έχει καούρες – το μωρό βγάζει μαλλία! Αληθεύει;
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
