Το κοιλιακό άλγος είναι ένα σύμπτωμα, που συχνά αναφέρουν οι κυοφορούσες. Συνήθως συνδέεται με την εξέλιξη της κύησης και δεν εμπνέει ανησυχία. Εντούτοις, υπάρχουν και περιπτώσεις, που το κοιλιακό άλγος κατά την κύηση ενδεχομένως να συνδέεται με παθολογίες αυτής καθεαυτής της εγκυμοσύνης. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί το κοιλιακό άλγος να είναι έκφραση παθολογικών καταστάσεων ανεξάρτητων από την εγκυμοσύνη. Τις περιπτώσεις αυτές θα αναφέρουμε στο παρόν άρθρο.
Καταρχήν το κοιλιακό άλγος κατά την κύηση ενδέχεται να συνδέεται με σκωληκοειδίτιδα. Στατιστικά 1 στις 1500 κυήσεις μπορεί να παρουσιάσει φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης. Αν η φλεγμονή προκαλέσει ρήξη της σκωληκοειδούς απόφυσης, καταγράφεται αυξημένος κίνδυνος απώλειας του εμβρύου. Ο κίνδυνος αυτός κατά μερικούς προσεγγίζει ακόμα και το 30%. Αντίθετα, αν η σκωληκοειδίτις αντιμετωπιστεί πριν επέλθει ρήξη ο κίνδυνος αυτός περιορίζεται στο 3% με 5%. Η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής είναι χειρουργική, κατά προτίμηση δια της λαπαροσκοπικής οδού.
Κατά τη διάρκεια της κύησης υπάρχει πιθανότητα το κοιλιακό άλγος να συνδέεται με χολοκυστίτιδα. Υπάρχουν στατιστικές, σύμφωνα με τις οποίες ποσοστό 1% με 3% των εγκύων παρουσιάζουν πέτρες στη χοληδόχο κύστη (χολόλιθοι), η ύπαρξη των οποίων αποτελεί και την κύρια αιτία χολοκυστίτιδας. Εντούτοις, χολοκυστίτιδα εμφανίζεται σε ποσοστό 0,1% των εγκύων. Η αντιμετώπιση της φλεγμονής αυτής είναι σε πρώτη φάση συντηρητική. Η έγκυος εισάγεται στο νοσοκομείο και της χορηγείται υποστηρικτική θεραπεία. Σε περίπτωση, που η θεραπεία αυτή αποδειχθεί αναποτελεσματική και κριθεί πως τίθεται σε κίνδυνο η υγεία της γυναίκας, καταφεύγουμε στην χειρουργική αντιμετώπιση. Πληθαίνουν τα στοιχεία από τη διεθνή βιβλιογραφία, τα οποία συνηγορούν υπέρ της ασφάλειας της λαπαροσκοπικής αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης ακόμα και κατά τη διάρκεια της κύησης, αν αυτή δεν μπορεί να αναβληθεί για μετά τον τοκετό.
Έντονο κοιλιακό άλγος κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να προκληθεί και εκ της παρουσίας λίθων στα νεφρά (νεφρολιθίασης). Η κατάσταση αυτή εμφανίζεται σε περίπου 1 στις 1600 κυήσεις και συνδέεται με την εμφάνιση του λεγόμενου κωλικού του νεφρού. Ο πόνος, που προκαλείται από τον κωλικό του νεφρού είναι ιδιαίτερα έντονος και εντοπίζεται στην οσφύ, αλλά αντανακλά συχνά και στην κοιλιά. Η νεφρολιθίαση συνδέεται συχνά εξάλλου και με ουρολοίμωξη. Η αντιμετώπιση του κωλικού του νεφρού κατά την κύηση είναι συνήθως συντηρητική, δηλαδή η επαρκής ενυδάτωση συνδυάζεται με τη χορήγηση αναλγητικής και αντιβιοτικής αγωγής. Σε ακραίες περιπτώσεις όμως μπορεί να χρειαστεί να καταφύγουμε και σε ελάχιστα επεμβατικές διουρηθρικές επεμβάσεις, ώστε να αφαιρεθεί ο λίθος. Η λιθοτριψία δεν συνιστάται κατά την κύηση.
Η συστροφή μίας ωοθήκης είναι και αυτή αίτιο εμφάνισης έντονου κοιλιακού άλγους κατά τη διάρκεια της κύησης. Σε ένα σημείο της επιφάνειας των ωοθηκών, το οποίο ονομάζεται πύλη, εισέρχονται εντός αυτών τα αγγεία, που παρέχουν την αιμάτωση. Αν τα αγγεία αυτά συστραφούν, τότε η αιμάτωση διακόπτεται και προκαλείται οξύ κοιλιακό άλγος. Αυτό ενδέχεται να συμβεί, αν οι ωοθήκες είναι διογκωμένες εξαιτίας της παρουσίας σε αυτές κάποιου όγκου. Οι όγκοι αυτοί είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία καλοήθεις. Αν διαγνωστεί συστροφή των ωοθηκών κατά τη διάρκεια της κύησης, συνιστάται λαπαροσκοπική αντιμετώπιση του περιστατικού, η οποία σε γενικές γραμμές δεν επηρεάζει δυσμενώς την περαιτέρω εξέλιξη της κύησης.
Σε 1 στις 1000 εγκύους εντοπίζονται στις ωοθήκες κύστεις γεμάτες υγρό κατά τη διάρκεια της κύησης. Οι κύστεις αυτές ενδέχεται να προκαλέσουν οξύ κοιλιακό άλγος, καθότι αυξάνουν τις πιθανότητες να προκληθεί συστροφή της ωοθήκης. Γενικά προτιμάμε την απλή παρακολούθηση των κύστεων αυτών. Εντούτοις, αν πρόκειται για ευμεγέθεις κύστεις, με διάμετρο από 6 έως 8 εκατοστά, και το μέγεθός τους δεν εμφανίζει τάσεις μείωσης, τότε ίσως να χρειαστεί να καταφύγουμε στη λαπαροσκοπική αφαίρεσή τους, ακόμα και αν δεν έχουν δώσει συμπτώματα, η οποία θεωρείται σε γενικές γραμμές ασφαλής. Η πρόγνωση για την εξέλιξη της κύησης είναι καλή μετά από την αφαίρεση των κύστεων αυτών, αρκεί να μην εντοπιστεί κακοήθεια. Ευτυχώς το ενδεχόμενο αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο και αφορά περίπου 1 στις 25000 κυήσεις.
Κοιλιακό άλγος κατά τη διάρκεια της κύησης ενδέχεται να προκαλέσουν και ινομυώματα, τα οποία εντοπίζονται στην εγκύμονο μήτρα. Κατά τη διάρκεια της κύησης υπάρχουν περιπτώσεις, που η αιμάτωση των ινομυωμάτων, για λόγους που ακόμα δεν έχουν ακόμα διασαφηνισθεί, να παρεμποδιστεί. Τότε τα ινομυώματα εμφανίζουν τη λεγόμενη «ερυθρά εκφύλιση» και έτσι προκαλείται έντονο κοιλιακό άλγος. Το φαινόμενο της ερυθράς εκφύλισης εμφανίζεται σε ποσοστό 5% με 10% των εγκύων, συνήθως μεταξύ των 12 και 20 εβδομάδων κύησης. Η ινομυωματεκτομή κατά τη διάρκεια της κύησης είναι μια επέμβαση, η οποία αποφεύγεται. Ευτυχώς όμως η κατάσταση αυτή στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά με τη χορήγηση αναλγητικής αγωγής.
Τελευταίες αφήσαμε τις πιο συχνές περιπτώσεις κοιλιακού άλγους κατά τη διάρκεια της κύησης, που δεν συνδέονται με αυτήν καθεαυτήν την κύηση. Πάρα πολλές γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ταλαιπωρούνται από δυσκοιλιότητα. Η εμφάνιση δυσκοιλιότητας κατά τη διάρκεια της κύησης φαίνεται πως συνδέεται με την επιρροή των ορμονών της εγκυμοσύνης στη λειτουργία των εντέρων. Το ενοχλητικό αυτό σύμπτωμα αντιμετωπίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις ικανοποιητικά με την επαρκή ενυδάτωση, με την κατάλληλη πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή και με την ενδεχόμενη χορήγηση ήπιων υπακτικών.
Δεν είναι μόνο το έντερο, που αποτελεί εστία ενόχλησης της εγκύου, αλλά και το στομάχι. Συχνά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα αναφέρει κοιλιακό άλγος, το οποίο συνδέεται με συσπάσεις του στομάχου και με αίσθημα καύσου πίσω από το στέρνο, λόγω γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Και η κατάσταση αυτή συνήθως αντιμετωπίζεται με υιοθέτηση των ανάλογων διατροφικών συνηθειών. Συγκεκριμένα συνιστούνται τα πολλά μικρά γεύματα, ώστε να διευκολύνεται η πέψη, ενώ παράλληλα πρέπει αν αποφεύγεται η κατάκλιση πριν περάσει τουλάχιστον μία ώρα από το τελευταίο γεύμα. Σε κάποιες περιπτώσεις ανακούφιση προκαλεί και η χορήγηση αντιόξινων.
Το κοιλιακό άλγος κατά την κύηση συνδέεται λοιπόν και με αίτια ανεξάρτητα αυτής καθεαυτής της κύησης. Στις περιπτώσεις αυτές ιδιαίτερη σημασία έχει η έγκαιρη διάγνωση, ώστε να ακολουθηθεί και η κατάλληλη θεραπεία.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
