Τι είναι η εμμηνόπαυση;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, η λεγόμενη περίοδος, είναι ένα γεγονός, που καθορίζει τη ζωή της γυναίκας, τόσο σε επίπεδο σωματικό, όσο και σε επίπεδο ψυχικό. Η εμφάνιση της πρώτης περιόδου στην εφηβεία, ονομάζεται εμμηναρχή, ενώ η αναστολή του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται εμμηνόπαυση. Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.
Πότε οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση;
Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.
Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.
Τι είναι η κλιμακτήριος;
Η εμμηνόπαυση – κατά κανόνα – δεν εκδηλώνεται «μία κι έξω», αλλά προηγείται μία «μεταβατική περίοδος», η οποία αποκαλείται και «κλιμακτήριος». Κατά την κλιμακτήριο η δραστηριότητα των ωοθηκών βαίνει μειούμενη. Η προοδευτική αυτή κάμψη της ωοθηκικής δραστηριότητας αντικατοπτρίζεται τόσο σε αναφερόμενες από τη γυναίκα μεταβολές στην περίοδό της, αλλά και σε εργαστηριακές εξετάσεις.
Έχει κάποιοι νόημα να «προβλέψουμε» το πότε θα έρθει η εμμηνόπαυση;
Καταρχάς εκ του ορισμού της εμμηνόπαυσης προκύπτει, πως η διάγνωση αυτής επιτυγχάνεται μόνο «εκ των υστέρων», αφού μετά βεβαιότητας είναι δυνατόν να ειπωθεί, ότι μία γυναίκα έχει εισέλθει και «επισήμως» σε αυτό το νέο στάδιο της ζωής της μόνον μετά από αναμονή τουλάχιστον ενός έτους, κατά τη διάρκεια του οποίου η γυναίκα δεν έχει δει έμμηνο ρύση.
Οι ορμόνες, που παράγονται από τις ωοθήκες έχουν «προστατευτική δράση» έναντι της εκδήλωσης καρδιαγγειακών παθήσεων. Έτσι η πτώση της παραγωγής τους, που είναι και το «κεντρικό γεγονός» της έλευσης της εμμηνόπαυσης, ως αποτέλεσμα έχει την «άρση» της προστασίας αυτής. Συνεπώς, οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν καρδιαγγειακά συμβάματα, αλλά και ενδεχομένως να χάσουν τη ζωή τους από αυτά, σε σχέση με τον κίνδυνο, που διέτρεχαν, όσο ακόμα είχαν έμμηνο ρύση. Μετά την εμμηνόπαυση αυξημένες καταγράφονται οι πιθανότητες μία γυναίκα να παρουσιάσει κατάθλιψη και οστεοπόρωση, η οποία μάλιστα συνεπάγεται και αύξηση του κινδύνου πρόκλησης καταγμάτων, κυρίως στο ισχίο και στους σπονδύλους. Έχει επομένως υποτεθεί, πως ο έγκαιρος εντοπισμός των γυναικών, που θα εισέλθουν στην εμμηνόπαυση σε νεαρότερη ηλικία, θα ήταν χρήσιμος σε ό,τι αφορά τη λήψη των σχετικών προληπτικών μέτρων. Αντίθετα, γυναίκες, που εισέρχονται στην εμμηνόπαυση αργότερα στη ζωή τους, διατρέχουν κατά κανόνα υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού, καρκίνο του ενδομητρίου ή καρκίνου των ωοθηκών (Hyvärinen και συνεργάτες, 2021).
Έχει εξάλλου διατυπωθεί και η άποψη, πως η εκ των προτέρων γνώση με ικανοποιητική προσέγγιση της χρονικής στιγμής εισόδου της γυναίκας στην εμμηνόπαυση, θα ήταν χρήσιμη και στην απόφασή της για απόκτηση τέκνου. Εντούτοις, φαίνεται, πως η γονιμότητα της γυναίκας αρχίζει να φθίνει από την ηλικία των 32 ετών, αλλά η πτώση της καθίσταται πιο έντονη μετά τα 37 έτη. Επομένως, η πτώση της γονιμότητας κατ’ ουσίαν καταγράφεται αρκετά πριν την αναμενόμενη έλευση αυτής καθαυτής της εμμηνόπαυσης. Κατά συνέπεια, το ότι μία γυναίκα έχει ακόμα έμμηνο ρύση, δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη, πως είναι σε θέση να επιτύχει σύλληψη είτε με φυσικό τρόπο, είτε ακόμα και με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Υπάρχουν δείκτες, που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμοι στην πρόβλεψη της έλευσης της εμμηνόπαυσης;
Οι επιστήμονες έχουν αξιολογήσει τη χρησιμότητα πλήθος δεικτών σε ό,τι αφορά την πρόβλεψη της έλευσης της εμμηνόπαυσης (Hyvärinen και συνεργάτες, 2021; Raeisi-Dehkordi και συνεργάτες, 2022; Laven & Louwers, 2024). Ο κατάλογος με τους παράγοντες αυτούς περιλαμβάνει:
• την ηλικία της γυναίκας
• τα επίπεδα της ορμόνης FSH
• την ηλικία έλευσης της εμμηνόπαυσης της μητέρας
• το μήκος του εμμηνορρυσιακού κύκλου (αυτή καθίσταται «ασταθής», όσο πλησιάζει η εμμηνόπαυση)
• το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο της γυναίκας
Εσχάτως το ενδιαφέρον των επιστημόνων είλκυσε η ορμόνη AMH, η οποία είναι γνωστή και ως «ορμόνη της γονιμότητας», καθότι λαμβάνουμε υπόψη τα επίπεδά της, όταν διερευνούμε τη γονιμότητα της γυναίκας. Εξετάσθηκε το ενδεχόμενο τα επίπεδά της να είναι ενδεικτικά και του πόσο κοντά είναι η εμμηνόπαυση (Finkelstein και συνεργάτες, 2020; Nelson και συνεργάτες, 2023).
Διερευνήθηκε η ακρίβεια των δεικτών αυτών στην πρόβλεψη της εμμηνόπαυσης τόσο κατά μόνας, όσο και σε διαφόρους συνδυασμούς. Όμως δεν κατέστη δυνατόν να αναδειχθεί κάποιος «αλγόριθμος πρόβλεψης της εμμηνόπαυσης», ο οποίος να έχει ικανοποιητική ακρίβεια.
Εντούτοις, εντοπίσθηκαν παράγοντες, οι οποίοι ενδεχομένως «φέρνουν την εμμηνόπαυση πιο κοντά»: ο διαβήτης και η κατανάλωση οινοπνευματωδών (Hyvärinen και συνεργάτες, 2021). Εξάλλου, φαίνεται, πως οι γυναίκες, που αντιμετώπισαν υπογονιμότητα, είναι πιθανότερο να εισέλθουν στην εμμηνόπαυσης σε νεαρότερη ηλικία (Kutenaee και συνεργάτες, 2023).
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στους υπερήχους HIFU!
Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στο υαλουρονικό οξύ!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Finkelstein JS, Lee H, Karlamangla A, Neer RM, Sluss PM, Burnett-Bowie SM, Darakananda K, Donahoe PK, Harlow SD, Prizand SH, Joffe H, Kumar A, Martin DE, McConnell D, Merrilat S, Morrison A, Pastore LM, Randolph JF, Greendale GA, Santoro N. Antimullerian Hormone and Impending Menopause in Late Reproductive Age: The Study of Women’s Health Across the Nation. J Clin Endocrinol Metab. 2020 Apr 1;105(4):e1862–71. doi: 10.1210/clinem/dgz283. PMID: 31965189; PMCID: PMC7067546.
Hyvärinen M, Karvanen J, Aukee P, Tammelin TH, Sipilä S, Kujala UM, Kovanen V, Rantalainen T, Laakkonen EK. Predicting the age at natural menopause in middle-aged women. Menopause. 2021 Apr 12;28(7):792-799. doi: 10.1097/GME.0000000000001774. PMID: 33857956; PMCID: PMC8284377.
Kutenaee MA, Dashti S, Rafati S, Moannaei M, Masoudi M, Nejatizadeh A, Shahmoradi M, Roozbeh N. Factors predicting age at menopause among Iranian women in the Bandare-Kong cohort study (a cross-sectional survey of PERSIAN cohort study). Womens Midlife Health. 2023 Aug 29;9(1):5. doi: 10.1186/s40695-023-00088-z. Erratum in: Womens Midlife Health. 2023 Nov 20;9(1):8. PMID: 37641084; PMCID: PMC10463461.
Laven JSE, Louwers YV. Can we predict menopause and premature ovarian insufficiency? Fertil Steril. 2024 May;121(5):737-741. doi: 10.1016/j.fertnstert.2024.02.029. Epub 2024 Feb 19. PMID: 38382699.
Nelson SM, Davis SR, Kalantaridou S, Lumsden MA, Panay N, Anderson RA. Anti-Müllerian hormone for the diagnosis and prediction of menopause: a systematic review. Hum Reprod Update. 2023 May 2;29(3):327-346. doi: 10.1093/humupd/dmac045. PMID: 36651193; PMCID: PMC10152172.
Raeisi-Dehkordi H, Kummer S, Francis Raguindin P, Dejanovic G, Eylul Taneri P, Cardona I, Kastrati L, Minder B, Voortman T, Marques-Vidal P, Dhana K, Glisic M, Muka T. Risk Prediction Models of Natural Menopause Onset: A Systematic Review. J Clin Endocrinol Metab. 2022 Sep 28;107(10):2934-2944. doi: 10.1210/clinem/dgac461. PMID: 35908226.
