Τι είναι το κύτταρο;
Το κύτταρο είναι αυτό, που ονομάζουμε, «η μονάδα της ζωής». Με τη φράση αυτή εννοούμε, ότι το κύτταρο είναι η μικρότερη δυνατή δομή, στην οποία μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά ζώντος οργανισμού.
Υπάρχουν μικροοργανισμοί, οι οποίοι αποτελούνται από μόνον ένα κύτταρο και ονομάζονται μονοκύτταροι, ενώ άλλοι οργανισμοί αποτελούνται από πλήθος κυττάρων και ονομάζονται πολυκύτταροι.
Ο άνθρωπος, ανήκει στους πολυκύτταρους οργανισμούς. Υπολογίζεται, πως το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. Τα κύτταρα είναι τα δομικά στοιχεία του σώματος και παράγουν ενέργεια από την τροφή, ενώ εκπληρώνουν και όλες τις σωματικές λειτουργίες.
Τι είναι ο πολλαπλασιασμός του κυττάρου;
Υπάρχουν δύο τύποι πολλαπλασιασμού των κυττάρων:
• η Μίτωση
• η Μείωση
Αμφοτέρων των δύο αυτών διαδικασιών προηγείται «αναδιπλασιασμός» του γενετικού υλικού.
Έτσι ενώ το κάθε χρωμόσωμα αποτελείται αρχικά από ένα μόριο DNA και πρωτεΐνες, μετά τον αναδιπλασιασμό, το κάθε χρωμόσωμα αποτελείται από δύο μόρια DNA, που σχηματίζουν τη δομή, που απεικονίζεται παρακάτω.
Συνεπώς, στην ουσία έχουμε δύο πανομοιότυπα μόρια DNA, έκαστο εκ των οποίων αντιστοιχεί σε ένα σχηματισμό, που ονομάζεται χρωματίδα, ενώ μαζί ονομάζονται «αδελφές χρωματίδες». Οι αδελφές χρωματίδες ενώνονται σε μία περιοχή, η οποία καλείται κεντρομερίδιο.
Πώς γίνεται η μίτωση;
Η Μίτωση είναι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού του κυττάρου, ο οποίος καταλήγει στη δημιουργία δύο ομοίων κυττάρων και απεικονίζεται σχηματικά παρακάτω.
Στην παραπάνω εικόνα φαίνονται και ονοματίζονται οι διάφορες φάσεις της Μίτωσης. Εντούτοις, χρήσιμο θα ήταν να εστιάσουμε σε κάποιους σχηματισμούς και μόνον.
Αρχικά διακρίνουμε το κύτταρο και τον πυρήνα του, εντός του οποίου εντοπίζονται τα χρωμοσώματα, τα οποία όμως είναι «ξετυλιγμένα» και «ανακατεμένα». Ένας σχηματισμός, που θα άξιζε τον κόπο να προσέξει κανένας είναι δύο σωματίδια, που ονομάζονται κεντροσώματα.
Το γενετικό υλικό σταδιακά αναδιπλασιάζεται και «συμπυκνώνεται» και κάθε χρωμόσωμα πλέον σχηματίζει τη δομή των «δύο αδελφών χρωματίδων».
Τα κεντροσώματα «μεταναστεύουν» στους πόλους του κυττάρου, ενώ μεταξύ τους δημιουργούν τη μιτωτική άτρακτο. Η μιτωτική άτρακτος είναι ένας σχηματισμός, που αποτελείται από μικροσωληνίσκους.
Στην αρχή τα χρωμοσώματα είναι τυχαία τοποθετημένα, αλλά σταδιακά εγκαταλείπουν τις τυχαίες θέσεις και αρχίζουν να αρχίζουν να μετακινούνται κατά μήκος των νηματίων της ατράκτου, προς το ισημερινό επίπεδο του κυττάρου. Τελικά τα χρωμοσώματα φθάνουν στο ισημερινό επίπεδο, με τις αδελφές χρωματίδες κάθε χρωμοσώματος να έχουν τοποθετηθεί παράλληλα προς αυτό με το κεντρομερίδιο ενός εκάστου να εντοπίζεται πάνω στου μικροσωληνίσκους της μιτωτικής ατράκτου.
Οι μικροσωληνίσκοι της ατράκτου ασκούν αντίθετη έλξη στα κεντρομερίδια και έτσι οι δύο αδελφές χρωματίδες αποχωρίζονται και κινούνται προς αντίθετο πόλο η καθεμιά. Από το σημείο αυτό θεωρούμε ότι κάθε χρωματίδα αποτελεί πλέον ένα ανεξάρτητο χρωμόσωμα.
Έτσι τελικά τα δύο πανομοιότυπα κύτταρα χωρίζονται τελείως.
Ποια κύτταρα του σώματος πολλαπλασιάζονται δια της μιτώσεως;
Πρακτικά όλα τα κύτταρα του σώματος πολλαπλασιάζονται δια της μιτώσεως πλην των γαμετών (ωάρια για της γυναίκες, σπερματοζωάρια για τους άνδρες). Η μίτωση είναι το είδος του κυτταρικού πολλαπλασιασμού, που είναι απαραίτητος για τη σωματική ανάπτυξη και την αναδόμηση των ιστών, που έχουν υποστεί βλάβες.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
