Τι είναι οι ανωορρηκτικοί κύκλοι;
Περί τα μέσα του κύκλου απελευθερώνεται δια της ωοθυλακιορρηξίας ένα (συνήθως) ωάριο από τις ωοθήκες της γυναίκας και εισέρχεται στις σάλπιγγες. Η απελευθέρωση του ωαρίου καθορίζει και το πότε η γυναίκα βρίσκεται στις λεγόμενες «γόνιμες ημέρες» της.
Αν εκεί «συναντηθεί» με ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε ενώνεται με ένα από αυτά και επιτυγχάνεται η γονιμοποίησή του. Αν όμως η «συνάντηση» αυτή δεν λάβει χώρα εντός 12 έως 24 το πολύ ωρών, τότε το ωάριο εκφυλίζεται και χάνεται.
Ανωορρηκτικός ονομάζεται ο κύκλος, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν επιτυγχάνεται ωορρηξία.
Ποια είναι τα συμπτώματα των ανωορρηκτικών κύκλων;
Ο κατάλογος με τα σχετικά συμπτώματα περιλαμβάνει:
• Διαταραχές στο μήκος του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Γενικά αναμένουμε μια γυναίκα να έχει από 11 μέχρι 13 περιόδους κάθε χρόνο. Κατά μέσο όρο το διάστημα, που μεσολαβεί από την πρώτη ημέρα μίας έμμηνου ρύσης μέχρι την πρώτη ημέρα της επόμενης έμμηνου ισούται με 28 ημέρες. Εντούτοις, οι 28 αυτές ημέρες δεν είναι παρά ο μέσος όρος του μήκους του κύκλου. Δεν έχουν όλες οι γυναίκες κύκλο διάρκειας 28 ημερών. Το διάστημα διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και κυμαίνεται από τις 24 ημέρες μέχρι τις 35 ημέρες. Φυσικά καμίας γυναίκας ο κύκλος δεν είναι «απολύτως» σταθερός και δεν είναι σπάνιο ο ένας κύκλος από τον επόμενο να διαφέρει σε μήκος 1 με 2 ημέρες. Πάντως, κατά κανόνα μία γυναίκα με σταθερό κύκλο θεωρούμε, πως έχει και ωορρηξία, ενώ μία γυναίκα με ασταθή κύκλο είναι πιθανό να έχει ανωορρηκτικούς κύκλους.
• καθυστέρηση στην έλευση της περιόδου, χωρίς όμως εγκυμοσύνη.
• μειωμένη ροή στην περίοδο, ενίοτε συνδέεται με ανωορρηκτικό κύκλο
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Εδώ, καλό θα ήταν να διακρίνουμε τη διάγνωση σε δύο στάδια:
• επιβεβαίωση εκδήλωσης ανωορρηκτικών κύκλων
• διερεύνηση των αιτίων του φαινομένου
Πώς γίνεται η επιβεβαίωση της εκδήλωσης ανωορρηκτικών κύκλων;
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε, πως, όποτε καταγράφεται καθυστέρηση στην έλευση της εμμήνου ρύσεως, η οποία ενδεχομένως να συνδέεται με ανωορρηκτικό κύκλο, είναι απαραίτητο να γίνεται ένα test κύησης ή μία μέτρηση β-χοριακής. Αν οι εξετάσεις αυτές δεν καταδείξουν αρχόμενη κύηση, τότε υφίσταται ενδεχόμενο ο κύκλος να ήταν ανωορρηκτικός.
Θα πρέπει να υπογραμμισθεί επίσης το γεγονός, πως η εκδήλωση ανωορρηκτικών κύκλων δεν συνδέεται πάντα με συγκεκριμένα συμπτώματα. Σε πολλές περιπτώσεις η γυναίκα με ανωορρηκτικούς κύκλους αναζητά ιατρική συμβουλή, οπότε και τίθεται η σχετική διάγνωση, ένεκα της υπογονιμότητας, που αντιμετωπίζει εξαιτίας της αδυναμίας ωορρηξίας.
Εν τοιαύτη περιπτώσει, δύο είναι οι τρόποι επιβεβαίωσης της ωορρηξίας:
• δια υπερηχογραφικού ελέγχου
• δια test ωορρηξίας, που μπορεί η γυναίκα να προμηθευτεί στο φαρμακείο
Εξυπακούεται, πως, αν ΔΕΝ επιβεβαιωθεί ωορρηξία δια των εξετάσεων αυτών, τότε θεωρούμε, πως βρισκόμαστε ενώπιον ανωορρηκτικών κύκλων.
Πώς γίνεται η επιβεβαίωση της ωορρηξίας με υπερηχογραφικό έλεγχο;
Με το υπερηχογράφημα φυσικά, δεν μπορούμε να δούμε το ίδιο το ωάριο. Δια της εξέτασης αυτής μπορούμε όμως να μετρήσουμε το πάχος του ενδομητρίου, αλλά και το μέγεθος του ωοθυλακίου. Από τις μετρήσεις αυτές σε διαδοχικές ημέρες μέσα στον ίδιο κύκλο, είμαστε σε θέση να δούμε το ωοθυλάκιο να μεγαλώνει και, αφού φθάσει σε διάμετρο τα 2 εκατοστά – οπότε και λέμε, ότι η γυναίκα είναι στις «γόνιμες ημέρες της» – θέλουμε στο επόμενο υπερηχογράφημα να επιβεβαιώσουμε, πως αυτό έχει πρακτικά εξαφανισθεί. Στη θέση του συνήθως εντοπίζεται ένα μικρότερο μόρφωμα (το ωχρό σωμάτιο), ενώ συχνά πίσω από τη μήτρα διαπιστώνουμε την ύπαρξη μικρής ποσότητας ελευθέρου υγρού. Τα υπερηχογραφικά αυτά σημεία είναι ενδείξεις ωοθυλακιορρηξίας.
Πώς γίνεται η επιβεβαίωση της ωορρηξίας με το test ωορρηξίας φαρμακείου;
Η άνοδος της συγκέντρωσης της ορμόνης LH στο αίμα της γυναίκας λίγο πριν την ωορρηξία αντικατοπτρίζεται και στα επίπεδά της ορμόνης αυτής στα ούρα. Με άλλα λόγια και τα επίπεδα της ορμόνης LH στα ούρα της γυναίκας παρουσιάζουν μία κορύφωση συγχρόνως με την αντίστοιχη κορύφωση των επιπέδων της στο αίμα.
Τα διάφορα tests ωορρηξίας περιλαμβάνουν ειδικούς δείκτες, οι οποίοι αλλάζουν χρώμα ερχόμενοι σε επαφή με τα ούρα, αν η συγκέντρωση της ορμόνης LH εντός αυτών είναι υψηλότερη κάποιας τιμής. Η τιμή, πάνω από την οποία ο δείκτης αλλάζει χρώμα επιλέγεται από τον κατασκευαστή του test κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αντιστοιχεί στην εκτιμώμενη τιμή της κορύφωσης της LH.
Θεωρητικά, όταν το test ωορρηξίας γίνει θετικό, επίκειται ωορρηξία εντός των επομένων 24 περίπου ωρών, οπότε η γυναίκα βρίσκεται στις γόνιμες ημέρες της. Ως εκ τούτου, όταν το test γίνει θετικό, συνιστάται στο ζευγάρι να ξεκινήσει τις επαφές, προκειμένου να επιτευχθεί κύηση.
Δεν έχουν όλες οι γυναίκες το ίδιο μήκος κύκλου, όπερ σημαίνει, πως δεν μεσολαβεί από την πρώτη ημέρα της μίας περιόδου έως την πρώτη ημέρα της επομένης περιόδου ο ίδιος αριθμός ημερών, ενώ η ωορρηξία λαμβάνει χώρα περίπου στο μέσο εκάστου κύκλου.
Έκαστος κατασκευαστής των tests ωορρηξίας συνιστά την εκτέλεση της εξέτασης κάποιο συγκεκριμένο αριθμό ημερών μετά την έναρξη της περιόδου. Κατά μέσο όρο σε κάθε κύκλο η γυναίκα χρησιμοποιεί μεταξύ 5 και 7 από τους δείκτες, που εσωκλείονται σε κάθε συσκευασία.
Πώς γίνεται η διερεύνηση των αιτίων της εκδήλωσης ανωορρηκτικών κύκλων;
Φυσικά, η διερεύνηση των συγκεκριμένων αιτίων ξεκινάει από τη λήψη ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και τη υποβολής της γυναίκας σε κλινική εξέταση. Έτσι εντοπίζονται ενδεχόμενες παθολογίες, η εκδήλωση των οποίων ενίοτε συνδέεται με ανωορρηκτικούς κύκλους ή στοιχεία του τρόπου ζωής της γυναίκας, που θα μπορούσαν να σχετίζονται με το φαινόμενο αυτό.
Εν συνεχεία συστήνεται η υποβολή της γυναίκας σε αιματολογικές εξετάσεις, στα πλαίσια των οποίων μετρώνται στα επίπεδα συγκεκριμένων ορμονών και σε υπερηχογραφικό έλεγχο. Δεν αποκλείεται να ζητηθούν κατά περίπτωσιν και πιο εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως μαγνητική τομογραφία κρανίου, προς έλεγχο της μορφολογίας του εγκεφάλου, αλλά και συγκεκριμένων περιοχών αυτού: του υποθαλάμου και της υπόφυσης.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η θεραπεία των ανωορρηκτικών κύκλων εξαρτάται από το αν η γυναίκα επιθυμεί απλώς τη ρύθμιση του κύκλου της – αφού η αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας συχνά συνδέεται με διαταραχές στην εμμηνορρυσία – ή την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, που σχετίζεται με την εκδήλωση του συγκεκριμένου φαινομένου.
Η ρύθμιση της εμμηνορρυσίας είναι δυνατόν να επιτευχθεί με τη χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων.
Η αντιμετώπιση της συνυπάρχουσας με τους ανωορρηκτικούς κύκλους υπογονιμότητα περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων, δια της δράσης των οποίων διεγείρεται η ωοθυλακιορρηξία, που μάλιστα μπορεί να συνδυαστεί με τη σπερματέγχυση. Αν η συγκεκριμένη μέθοδος αποτύχει, τότε ενδέχεται να χρειαστεί να καταφύγουμε σε εξωσωματική γονιμοποίηση.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
