Πώς γίνεται η γονιμοποίηση;
Περί τα μέσα του κύκλου απελευθερώνεται δια της ωοθυλακιορρηξίας ένα (συνήθως) ωάριο από τις ωοθήκες της γυναίκας και εισέρχεται στις σάλπιγγες. Η απελευθέρωση του ωαρίου καθορίζει και το πότε η γυναίκα βρίσκεται στις λεγόμενες «γόνιμες ημέρες» της.
Αν εκεί «συναντηθεί» με ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε ενώνεται με ένα από αυτά και επιτυγχάνεται η γονιμοποίησή του. Αν όμως η «συνάντηση» αυτή δεν λάβει χώρα εντός 12 έως 24 το πολύ ωρών, τότε το ωάριο εκφυλίζεται και χάνεται.
Πώς «ρυθμίζεται» ο εμμηνορρυσιακός κύκλος;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος «ρυθμίζεται» από ορμόνες, που παράγονται από εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου (υποθάλαμος – GnRH, υπόφυση – FSH και LH), αλλά και από τις ωοθήκες (οιστρογόνα και προγεστερόνη)
Οι ορμόνες αυτές κατά τη διάρκεια των τριών φάσεων του κύκλου (Ωοθυλακική – Ωοθυλακιορρηξία – Ωχρινική) παρουσιάζουν διακυμάνσεις, οι οποίες απεικονίζονται σχηματικά στο παρακάτω διάγραμμα.
Η ωορρηξία ρυθμίζεται από την σεξουαλική επαφή;
Όπως περιγράφεται και σε μελέτη του 2000, στα πλαίσια της οποίας οι επιστήμονες ανέλυσαν τα σχετικά δεδομένα της διεθνούς επιστημονικής βιβλιογραφίας, τα θηλαστικά – βάσει του τρόπου πρόκλησης της ωορρηξίας – χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:
• είδη, στα οποία η ωορρηξία γίνεται «αυτόματα»
• είδη, στα οποία η ωορρηξία επιτυγχάνεται «δια επαγωγής»
Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται οι αρουραίοι, τα ποντίκια, τα ινδικά χοιρίδια, τα πρόβατα, πίθηκοι και ο άνθρωπος. Στα είδη αυτά των θηλαστικών, η ωορρηξία στο θηλυκό εκδηλώνεται κάτω από την επιρροή των ορμονών, τα επίπεδα των οποίων παρουσιάζουν διακύμανση μέσα στον κύκλο. Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται τα κουνέλια, οι νυφίτσες, οι γάτες και οι καμήλες. Στα είδη αυτά των θηλαστικών η ωορρηξία εκδηλώνεται κατά κανόνα μόνον ένεκα των σωματικών και αισθητηριακών ερεθισμάτων, που συνδέονται με τη διαδικασία του ζευγαρώματος.
Επομένως, σε ό,τι αφορά τη δεύτερη κατηγορία των θηλαστικών, η γονιμότητα είναι συνδεδεμένη με αυτήν καθαυτήν τη διαδικασία του ζευγαρώματος. Ως εκ τούτου και η γονιμότητα είναι και αυτή άρρηκτα συνδεδεμένη με το ζευγάρωμα.
Χρήσιμο θα ήταν εδώ να σημειωθεί, πως καίτοι η ωορρηξία στη γυναίκα είναι «αυτόματη», αυτό δεν σημαίνει, πως ωορρηξία υφίσταται και σε κάθε εμμηνορρυσιακό κύκλο. Σε κάποιους κύκλους δεν σημειούται ωορρηξία. Οι κύκλοι αυτοί ονομάζονται ανωορρηκτικοί.
Εν πάσει όμως περιπτώσει γυναίκα, έχει «αυτόματη» ωορρηξία, επομένως, η γονιμότητά της είναι τελείως άσχετη με την ερωτική επαφή… Μήπως όμως η δήλωση αυτή δεν είναι απολύτως ακριβής;
Μελέτη συνδέει τις πιθανότητες ωορρηξίας με τη σεξουαλική επαφή.
Αναφερόμαστε σε μελέτη του 2014. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 259 γυναίκες, οι οποίες είχαν κανονικό εμμηνορρυσιακό κύκλο, ενώ η ηλικία τους κυμαινόταν μεταξύ των 18 και των 44 ετών. Οι 250 εξ αυτών παρακολουθήθηκαν από τους συντάκτες της μελέτης για 2 κύκλους, ενώ οι υπόλοιπες παρακολουθήθηκαν για μόνον ένα κύκλο. Καμία από τις γυναίκες δεν ελάμβανε αντισυλληπτικά δισκία ή προσπαθούσε να μείνει έγκυος.
Έκαστη συμμετέχουσα δήλωνε πόσες ερωτικές συνευρέσεις είχε, ενώ ανά τακτά χρονικά διαστήματα και σύμφωνα με τις οδηγίες των επιστημόνων υποβαλλόταν σε αιματολογικές εξετάσεις. Έτσι μετρούνταν τα επίπεδα των FSH, LH, οιστραδιόλης (είναι το βασικό οιστρογόνο του κύκλου) και της προγεστερόνης.
Ας παρατηρήσουμε στο σημείο αυτό το παρακάτω διάγραμμα. Από το συγκεκριμένο σχεδιάγραμμα προκύπτει, πως εν όψει της ωοθυλακιορρηξίας καταγράφεται απότομη αύξηση των επιπέδων LH και οιστραδιόλης. Τα επίπεδα αυτά φθάνουν τότε σε μία «κορύφωση» και μετά την ωορρηξία παρουσιάζουν κάμψη. Αντίθετα, ενώ πριν την ωορρηξία τα επίπεδα της προγεστερόνης καταγράφονται σχετικά χαμηλά και σταθερά, μετά από αυτήν, παρουσιάζουν άνοδο. Αυτή η «εικόνα» των επιπέδων των συγκεκριμένων ορμονών (κορύφωση των επιπέδων LH και οιστρογόνων πριν την ωορρηξία άνοδος των επιπέδων προγεστερόνης μετά από αυτήν) είναι χαρακτηριστική ενός κύκλου, στα πλαίσια του οποίου εκδηλώνεται ωορρηξία.
Οι συντάκτες λοιπόν του προαναφερθέντος πονήματος του 2014 παρατήρησαν, πως τα επίπεδα οιστρογόνων πριν την ωορρηξία και προγεστερόνης μετά την ωορρηξία αλλά και αυτά της LH στα μέσα του κύκλου ήταν σαφώς υψηλότερα μεταξύ των γυναικών, που είχαν σεξουαλική δραστηριότητα, εν σχέσει με τα αντίστοιχα επίπεδα, που κατεγράφησαν μεταξύ των γυναικών, οι οποίες δεν δήλωσαν σεξουαλική δραστηριότητα. Το εξαχθέν συμπέρασμα εκ των δεδομένων αυτών ήταν, πως η σεξουαλική δραστηριότητα συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων ανωορρηκτικών κύκλων. Μειωμένες πιθανότητες ανωορρηκτικών κύκλων μάλιστα «απολάμβαναν» όλες οι σεξουαλικώς ενεργές γυναίκες, ασχέτως με τη συχνότητα ερωτικών επαφών.
Συνεπώς, φαίνεται, πως η επίτευξη ωορρηξίας και κατ’ επέκτασιν και η γονιμότητα της γυναίκας δεν είναι τελείως άσχετες με τη σεξουαλική επαφή…
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Bakker J, Baum MJ. Neuroendocrine regulation of GnRH release in induced ovulators. Front Neuroendocrinol. 2000 Jul;21(3):220-62. doi: 10.1006/frne.2000.0198. PMID: 10882541.
Prasad A, Mumford SL, Buck Louis GM, Ahrens KA, Sjaarda LA, Schliep KC, Perkins NJ, Kissell KA, Wactawski-Wende J, Schisterman EF. Sexual activity, endogenous reproductive hormones and ovulation in premenopausal women. Horm Behav. 2014 Jul;66(2):330-8. doi: 10.1016/j.yhbeh.2014.06.012. Epub 2014 Jun 20. PMID: 24954690; PMCID: PMC4127088.
