Τι είναι οι πολύποδες;
Οι πολύποδες της μήτρας είναι μικρά, καλοήθη, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ογκίδια, τα οποία ενδέχεται να εμφανισθούν στην εσωτερική επένδυση της ενδομητρικής κοιλότητος, δηλαδή στο ενδομήτριο (ενδομητρικός πουλύπους) ή στον τράχηλο της μήτρας (τραχηλικός πολύπους).
Οι πολύποδες της μήτρας μπορεί να έχουν μέγεθος, που κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά (όσο ένας κόκκος σουσάμι) μέχρι και αρκετά εκατοστά.
Οι πολύποδες μπορεί να έχουν μίσχο (μισχωτοί) ή να έχουν ευρεία βάση (άμισχοι) (βλ. εικόνα).
Μερικές φορές οι μισχωτοί ενδομητρικοί πολύποδες μπορεί να έχουν τόσο μακρύ μίσχο, ώστε να προβάλλουν μέσα από το τραχηλικό στόμιο στον κόλπο, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία.
Οι πολύποδες ενδέχεται να παραμένουν ασυμπτωματικοί, ενώ το συνηθέστερο σύμπτωμα, το οποίο συνδέεται με την παρουσίας τους είναι η κολπική αιμόρροια, τόσο πριν, όσο και μετά την εμμηνόπαυση.
Οι πολύποδες εξάλλου συχνά συνδέονται με την εκδήλωση και υπογονιμότητας.
Οι πολύποδες ενδέχεται να εντοπισθούν με διακολπικό υπερηχογράφημα (βλ. εικόνα), αλλά η τελική διάγνωση επιτυγχάνεται δια της απόξεσης του ενδομητρίου ή της υστεροσκόπησης. Κατά τις επεμβάσεις αυτές επιτυγχάνεται και η αφαίρεσή τους.
Τι ορίζουμε ως υπογονιμότητα;
Η πιθανότητα ενός ζευγαριού να συλλάβει μέσα σε έναν εμμηνορρυσιακό κύκλο υπολογίζεται μεταξύ του 20% και του 25%. Με βάση αυτόν τον υπολογισμό το 90% των ζευγαριών θα πρέπει να επιτύχουν σύλληψη μετά από 12 μήνες επαφών χωρίς προφύλαξη.
Ως υπογονιμότητα ορίζουμε την αποτυχία ενός ζεύγους να συλλάβει μετά από ένα χρόνο επαφών χωρίς καμία προφύλαξη.
Εντούτοις, ιατρική συμβουλή για αντιμετώπιση της υπογονιμότητας ενδείκνυται, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, να ζητηθεί ακόμα και μετά από προσπάθειες για σύλληψη διάρκειας έξι ή και λιγότερων μηνών.
Το ένα τρίτο περίπου των περιπτώσεων υπογονιμότητας οφείλεται μόνο στον ανδρικό παράγοντα, το ένα τρίτο οφείλεται στο γυναικείο παράγοντα και στις υπόλοιπες περιπτώσεις υπογονιμότητας είτε εμπλέκεται τόσο ο ανδρικός, όσο και ο γυναικείος παράγων, είτε η αιτιολογία τους είναι άγνωστη.
Σε κάθε περίπτωση η υπογονιμότητα αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα ζεύγους και όχι ως πρόβλημα του άνδρα ή της γυναίκας. Επομένως, όταν το ζευγάρι αποφασίσει να απευθυνθεί στον ειδικό, θα γίνει σύσταση για υποβολή σε συγκεκριμένες εξετάσεις τόσο στον άνδρα, όσο και στη γυναίκα.
Πόσο συχνά εντοπίζονται πολύποδες σε υπογόνιμες γυναίκες;
Ένας πληθυσμός υπογονίμων γυναικών, οι οποίες υποβάλλονται σε πλειάδα εξετάσεων, είναι αυτές, που πρόκειται να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Συχνά οι ανήκουσες σε αυτήν την κατηγορία υποβάλλονται και σε υστεροσκόπηση εν όψει της θεραπείας υποβοηθουμένης αναπαραγωγής.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε σε μελέτη του 2004, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από το ιστορικό 1000 γυναικών, οι οποίες πριν μπουν στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, υπεβλήθησαν σε υστεροσκόπηση. Πολύποδες εντοπίσθηκαν στο 36% αυτών και οι επιστήμονες διετύπωσαν την υπόθεση, πως η παρουσία των συγκεκριμένων μορφωμάτων ενδεχομένως να συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων επιτυχίας της εξωσωματικής.
Άλλες ανάλογες μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως το ποσοστό των γυναικών, που υποβάλλονται σε υστεροσκόπηση εν όψει εξωσωματικής και φέρουν τελικά πολύποδα στη μήτρα τους είναι χαμηλότερο.
Η παρουσία πολυπόδων επηρεάζει τις πιθανότητες μίας γυναίκας για τεκνοποίηση;
Αρχικά, χρήσιμον είναι να αναφερθούμε σε δύο μελέτες η μία του 1999 και η έτερη του 2008 . Σε αυτές συμμετείχαν υπογόνιμες γυναίκες. Σε αμφότερες τις μελέτες κατεγράφη σαφής αύξηση των πιθανοτήτων για επιτυχή εγκυμοσύνη μετά από την υστεροσκοπική αφαίρεση πολυπόδων από την ενδομητρική κοιλότητα.
Σε μελέτη του 2005 εξάλλου αξιολογήθηκε το ενδεχόμενο η προηγούμενη υποβολή της γυναίκας σε υστεροσκόπηση, να συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων επιτυχίας της διαδικασίας της σπερματέγχυσης. Πράγματι, οι συντάκτες του συγκεκριμένου πονήματος κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως η υστεροσκοπική οδηγεί σε αύξηση των πιθανοτήτων της μεθόδου αυτής υποβοηθουμένης αναπαραγωγής.
Εντούτοις, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τα προκύψαντα στοιχεία από άλλη εκτενή μελέτη του 2009, στην οποία συμμετείχαν 1475 γυναίκες, που είχαν δύο ή περισσότερες αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής. Οι επιστήμονες διεπίστωσαν, πως, αν οι συγκεκριμένες γυναίκες υποβάλλονταν σε υστεροσκόπηση, στα πλαίσια της οποίας αφαιρούνταν πολύποδες, οι πιθανότητες επιτυχίας επόμενης προσπάθειας εξωσωματικής σαφώς αυξάνονταν.
Γιατί οι πολύποδες παρεμποδίζουν τη γονιμότητα;
Τα αίτια της διασύνδεσης της παρουσίας πολυπόδων με την εκδήλωση υπογονιμότητας δεν έχουν διασαφηνισθεί. Μόνον σχετικές θεωρίες έχουν διατυπωθεί.
Σε μία εκ των θεωριών αυτών, οι οποία υποστηρίζεται σε μελέτη του 2008, περιγράφεται η ενδεχόμενη ιδιότητα του πολύποδα ως «μηχανικού εμποδίου». Κατ’ ουσίαν σύμφωνα με την άποψη αυτή ενδεχομένως οι πολύποδες να «δυσκολεύουν» τη σύλληψη, διότι αποτελούν εμπόδιο στη διέλευση των σπερματοζωαρίων δια των σαλπίγγων στο δρόμο τους για της «συνάντηση» με το ωάριο, ή αντίστοιχα στη διέλευση του γονιμοποιημένου πλέον ωαρίου από τις ωοθήκες προς την ενδομητρική κοιλότητα, όπου το έμβρυο θα εμφυτευθεί. Οι συντάκτες τις συγκεκριμένης μελέτης άλλωστε παρατήρησαν, πως οι πολύποδες, που παρεμποδίζουν τη γονιμότητα εντοπίζονται κατά κύριο λόγον πλησίον του μητριαίου σαλπιγγικού στομίου.
Έτερη θεωρία σχετίζει την παρουσία πολυπόδων μέσα στη μήτρα με αλλοίωση του περιβάλλοντος της μήτρας, το οποίο τελικά καθίσταται ακατάλληλο, για την εμφύτευση του εμβρύου. Δύο σχετικές μελέτες θα μπορούσαν εδώ να αναφερθούν: μία του 2002 και μία του 2011.
Οι πολύποδες και οι καθ’ έξιν αποβολές
Λέμε, πως μία γυναίκα έχει καθ’ έξιν αποβολές, όταν έχει 3 ή περισσότερες αποβολές. Στην περίπτωση αυτή δεν μιλάμε για υπογονιμότητα υπό τη «συνηθισμένη» έννοια της αδυναμίας σύλληψης, αλλά υπό την έννοια της αδυναμίας απόκτησης τέκνου, παρ’ όλη την επιτυχή σύλληψη.
Διάφοροι είναι οι παράγοντες, που συνδέονται με την εκδήλωση καθ’ έξιν αποβολών. Όμως σε μελέτη του 2021, κατεγράφη αύξηση των πιθανοτήτων μία γυναίκα με καθ’ έξιν αποβολές να αποκτήσει τελικά παιδί, αν υποβληθεί σε υστεροσκόπηση και αφαιρεθούν ενδεχόμενοι πολύποδες από την ενδομητρική κοιλότητα.
Αντιμετωπίζω υπογονιμότητα, να υποβληθώ σε υστεροσκόπηση ή όχι;
Η υστεροσκόπηση είναι μία επέμβαση με σχετικά μικρή πιθανότητα επιπλοκών, ενώ δια αυτής επιτυγχάνεται η διάγνωση και η αφαίρεση πολυπόδων, η παρουσία των οποίων σε πολλές περιπτώσεις συνδέεται με μείωση της γονιμότητας της γυναίκας.
Επομένως, η σύσταση εκ του ιατρού για υποβολή σε υστεροσκόπηση σε μία υπογόνιμη γυναίκα μάλλον δεν είναι παράλογη.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Hinckley MD, Milki AA. 1000 office-based hysteroscopies prior to in vitro fertilization: feasibility and findings. JSLS. 2004 Apr-Jun;8(2):103-7. PMID: 15119651; PMCID: PMC3015532.
Varasteh NN, Neuwirth RS, Levin B, Keltz MD. Pregnancy rates after hysteroscopic polypectomy and myomectomy in infertile women. Obstet Gynecol. 1999 Aug;94(2):168-71. doi: 10.1016/s0029-7844(99)00278-1. PMID: 10432121.
Stamatellos I, Apostolides A, Stamatopoulos P, Bontis J. Pregnancy rates after hysteroscopic polypectomy depending on the size or number of the polyps. Arch Gynecol Obstet. 2008 May;277(5):395-9. doi: 10.1007/s00404-007-0460-z. Epub 2007 Sep 13. PMID: 17851673.
Pérez-Medina T, Bajo-Arenas J, Salazar F, Redondo T, Sanfrutos L, Alvarez P, Engels V. Endometrial polyps and their implication in the pregnancy rates of patients undergoing intrauterine insemination: a prospective, randomized study. Hum Reprod. 2005 Jun;20(6):1632-5. doi: 10.1093/humrep/deh822. Epub 2005 Mar 10. PMID: 15760959.
Makrakis E, Hassiakos D, Stathis D, Vaxevanoglou T, Orfanoudaki E, Pantos K. Hysteroscopy in women with implantation failures after in vitro fertilization: findings and effect on subsequent pregnancy rates. J Minim Invasive Gynecol. 2009 Mar-Apr;16(2):181-7. doi: 10.1016/j.jmig.2008.12.016. PMID: 19249706.
Yanaihara A, Yorimitsu T, Motoyama H, Iwasaki S, Kawamura T. Location of endometrial polyp and pregnancy rate in infertility patients. Fertil Steril. 2008 Jul;90(1):180-2. doi: 10.1016/j.fertnstert.2007.05.072. Epub 2007 Sep 24. PMID: 17889854.
Richlin SS, Ramachandran S, Shanti A, Murphy AA, Parthasarathy S. Glycodelin levels in uterine flushings and in plasma of patients with leiomyomas and polyps: implications for implantation. Hum Reprod. 2002 Oct;17(10):2742-7. doi: 10.1093/humrep/17.10.2742. PMID: 12351556.
Rackow BW, Jorgensen E, Taylor HS. Endometrial polyps affect uterine receptivity. Fertil Steril. 2011 Jun 30;95(8):2690-2. doi: 10.1016/j.fertnstert.2010.12.034. Epub 2011 Jan 26. PMID: 21269620; PMCID: PMC3096716.
Carbonnel M, Pirtea P, de Ziegler D, Ayoubi JM. Uterine factors in recurrent pregnancy losses. Fertil Steril. 2021 Mar;115(3):538-545. doi: 10.1016/j.fertnstert.2020.12.003. PMID: 33712099.
