Οι πολυκυστικές ωοθήκες αναγνωρίστηκαν ως πάθηση το 1935 από τους Stein και Leventhal, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που συσχέτισαν την αμηνόρροια (απουσία περιόδου) με την παρουσία ωοθηκών πολυκυστικής μορφολογίας και την παχυσαρκία.
Η πάθηση αυτή προσβάλλει περίπου 1 στις 15 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
Στο παρόν πόνημα θα χρησιμοποιούμε τον όρο «πολυκυστικές ωοθήκες», που έχει επικρατήσει στην καθομιλουμένη, αντί του επιστημονικού όρου «σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών», που συναντάμε στα ιατρικά κείμενα.
Για να αποφανθούμε πως μία γυναίκα πάσχει από πολυκυστικές ωοθήκες, πρέπει να πληρούνται κάποια διαγνωστικά κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά είναι η χρόνια ανωοθυλακιορρηξία ή η όλιγοθυλακιορρηξία, η αυξημένη δράση ανδρογόνων και οι ωοθήκες πολυκυστικής μορφολογίας. Μία γυναίκα λέμε πως πάσχει από πολυκυστικές ωοθήκες, όταν πληρούνται δύο από τα τρία αυτά κριτήρια και αφού έχουν αποκλεισθεί άλλες παθήσεις, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τα παραπάνω συμπτώματα.
Δείτε το video για τις πολυκυστικές ωοθήκες!
Ως ανωοθυλακιορρηξία ορίζεται η αδυναμία της ωοθήκης να παράξει ωάρια και αντίστοιχα στην ολιγοθυλακιορρηξία παράγει πολύ λίγα ωάρια κατά τη διάρκεια του έτους. Οι δύο αυτές καταστάσεις συνδέονται με υπογονιμότητα και με δυσλειτουργίες στην έμμηνο ρήση (περίοδο), οι οποίες φτάνουν από την ολιγομηνόρροια (λίγες περίοδοι κατά τη διάρκεια του έτους – από 4 έως 9) έως την αμηνόρροια (απουσία περιόδου – φυσικά για να χαρακτηρίσουμε την απουσία περιόδου ως παθολογική αμηνόρροια, πρέπει πρώτα να αποκλείσουμε την κύηση).
Την ανωοθυλακιορρηξία σε μία γυναίκα με πολυκυστικές ωοθήκες μπορούμε να την διαπιστώσουμε αφού με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή της προκαλέσουμε τεχνητά περίοδο (οι γυναίκες με ανωοθυλακιορρηξία συνήθως έχουν και αμηνόρροια) και παρακολουθήσουμε τη δραστηριότητα των ωοθηκών της με διαδοχικά κολπικά υπερηχογραφήματα σε συγκεκριμένες μέρες από την πρώτη ημέρα της περιόδου της.
Με απλό υπερηχογραφικό έλεγχο μπορούμε να διαπιστώσουμε, αν πληρείται και το κριτήριο των ωοθηκών πολυκυστικής μορφολογίας, ώστε να αποφανθούμε, αν η γυναίκα πάσχει από πολυκυστικές ωοθήκες. Συγκεκριμένα οι ωοθήκες της πάσχουσας έχουν μέγεθος 2 έως και 5 φορές μεγαλύτερο του κανονικού και παρουσιάζουν πολλαπλά μικρά κυστίδια με διάμετρο μικρότερη του ενός εκατοστού (βλ. Φωτογραφία).
Το έτερο κριτήριο, που χαρακτηρίζει τις πολυκυστικές ωοθήκες, αυτό της αυξημένης δράσης ανδοργόνων, μπορούμε να το διαπιστώσουμε με εργαστηριακές εξετάσεις και με την κλινική εξέταση. Τα ανδρογόνα είναι ορμόνες, που εντοπίζονται στο αίμα του άνδρα. Στο στο αίμα της γυναίκας τα επίπεδά τους είναι υπό φυσιολογικές συνθήκες χαμηλά. Τα επίπεδα των ανδρογόνων στο αίμα γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες είναι συνήθως σημαντικά υψηλότερα του φυσιολογικού και αυτό μπορεί να διαπιστωθεί με μια εξέταση αίματος.
Τα κλινικά σημεία, τα οποία χαρακτηρίζουν την αυξημένη δράση των ανδρογόνων στο αίμα γυναικών, που πάσχουν από πολυκυστικές ωοθήκες είναι η υπρετρίχωση (η ύπαρξη έντονης τριχοφυΐας στο πρόσωπο και το στήθος), η ακμή και πιο σπάνια η αλωπεκία (η αραίωση των τριχών της κεφαλής).
Επίσης, οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν, σε σχέση με τις γυναίκες χωρίς πολυκυστικές ωοθήκες, αυξημένη πιθανότητα να νοσήσουν από παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος και από διαβήτη.
Ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών, που πάσχουν από πολυκυστικές ωοθήκες είναι παχύσαρκες. Σύμφωνα με στατιστικές το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 50%.
Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, που παρουσιάζονται σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες ξεκινάει από την απώλεια βάρους. Από μελέτες φαίνεται πως απώλεια ακόμα και μόνο 5% έως 7% του σωματικού βάρους μέσα σε ένα εξάμηνο, είναι αρκετή για να εκκινηθεί η ωορρηξία και να αποκατασταθεί η γονιμότητα σε ποσοστό μέχρι και 75% των γυναικών. Παράλληλα η απώλεια βάρους αυξάνει και τις πιθανότητες επιτυχίας ενδεχόμενης φαρμακευτικής θεραπείας για υπογονιμότητα.
Ευεργετική φαίνεται να είναι και η επιρροή της σωματικής άσκησης στην αντιμετώπιση των πολυκυστικών ωοθηκών. Η σωματική άσκηση σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή και την απώλεια βάρους δρουν εξάλλου προστατευτικά στο καρδιαγγειακό σύστημα και μειώνουν δραματικά την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη.
Η πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη μειώνεται και με τη χορήγηση της κατάλληλης αγωγής με αντιδιαβητικά φάρμακα. Η αγωγή αυτή μπορεί παράλληλα να αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας θεραπευτικών πρωτοκόλλων για υπογονιμότητα, ενώ υπάρχουν και μελέτες, που υποστηρίζουν, πως τα φάρμακα αυτά βοηθούν και στην απώλεια βάρους.
Αν η τεκνοποίηση δεν είναι στα άμεσα σχέδια της γυναίκας με πολυκυστικές ωοθήκες, μπορεί να της χορηγηθούν αντισυλληπτικά δισκία. Με την αγωγή αυτή καταρχάς η γυναίκα θα αποκτήσει σταθερό κύκλο, ενώ σε ακρετές περιπτώσεις μειώνεται και η υπερτρίχωση.
Σε περιπτώσεις γυναικών με έντονη τριχοφυΐα υπάρχουν φαρμακευτικά θεραπευτικά πρωτόκολλα, που αντιμετωπίζουν τη δυσάρεστη αυτήν κατάσταση. Σημαντικός αρωγός στην αντιμετώπισης της υπερτρίχωσης είναι και διάφορες μέθοδοι αισθητικής.
Οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται η καταφυγή σε πρωτόκολλα φαρμακευτικής αγωγής ώστε να επιτευχθεί ωορρηξία. Η φαρμακευτική πρόκληση ωορρηξίας συνδυάζεται με υπερηχογράφημα κύκλου ωορρηξίας. Δηλαδή, παράλληλα με τη χορηγούμενη φαρμακευτκική αγωγή διενεργούνται διαδοχικά κολπικά υπερηχογραφήματα, που μας επιτρέπουν να επισημάνουμε την κατάλληλη (δηλαδή την πιο γόνιμη) στιγμή για σεξουαλική επαφή ή σπερματέγχυση. Αν αυτά τα πρωτόκολλα αποτύχουν, καταφεύγουμε στην εξωσωματική γονιμοποίηση.
Επομένως οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι μία χρόνια ορμονική πάθηση, που συνδέεται με την παχυσαρκία. Χαρακτηρίζεται από από ορμονικές διαταρραχές, που οδηγούν σε αμηνόρροια, υπογονιμότητα και υπερτρίχωση. Σήμερα τα συμπτώματα της πάθησης αυτής μπορούν να αντιμετωπισθούν πολύ ικανοποιητικά.
Διαβάστε ένα ακόμα σχετικό άρθρο, που δημιουγήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίζουμε όποιο γυναικολογικό θέμα σας απασχολεί!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο “iatropedia.gr“
Φωτογραφία: By Schomynv (Own work) [CC0], via Wikimedia Commons
