Ολίγα εισαγωγικά…
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλάζει το μέγεθος, αλλά και η θέση της καρδιάς.
Οι δομικές αυτές αλλαγές συνοδεύονται και από ανάλογες λειτουργικές αλλαγές τόσο αυτής καθαυτής της καρδιάς, όσο και του καρδιαγγειακού συστήματος εν τω συνόλω.
Ας δούμε ποιες είναι οι αλλαγές στη λειτουργία της καρδιάς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Πώς αλλάζει ο καρδιακός ρυθμός στην εγκυμοσύνη;
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2007 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται κατά 25%. Επομένως η ταχυκαρδία, ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο, δεν είναι ασυνήθης. Επίσης, παροδικές αρρυθμίες με «έκτοπους» καρδιακούς παλμούς διαγιγνώσκονται στο 50% των εγκύων, που αναφέρουν «αίσθημα παλμών» (αυτό που κατά το κοινόν ονομάζεται «πεταλούδισμα» ή «πετάρισμα» της καρδιάς).
Τόσο η αλλαγή της θέσης της καρδιάς κατά την εγκυμοσύνη, όσο και η αλλαγή του καρδιακού ρυθμού αντικατοπτρίζονται σε μεταβολές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα.
Στο σημείο αυτό χρήσιμον είναι να αναφερθούμε στον όρο «φύσημα» της καρδιάς. Με τον όρο αυτό περιγράφουμε τους ήχους, που μοιάζουν με σφύριγμα ή συριγμό, οι οποίοι παράγονται κατά την κίνηση του αίματος εντός της καρδιάς και στα αγγεία πέριξ αυτής. Οι ήχοι αυτοί γίνονται αντιληπτοί με τη χρήση στηθοσκοπίου και η εμφάνισή τους ενίοτε συνδέεται με την εκδήλωση παθολογίας εις βάρος των αγγείων ή της ιδίας της καρδιάς. Εντούτοις, η εμφάνιση φυσημάτων είναι συνήθης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αφού καταγράφεται στο έως και 90% των εγκύων.
Πώς αλλάζει η καρδιακή παροχή στην εγκυμοσύνη;
Με τον όρο καρδιακή παροχή αναφερόμαστε στον όγκο του αίματος, που η καρδιά προωθεί σε ένα λεπτό. Ο όγκος του αίματος εξαρτάται από τον όγκο παλμού, δηλαδή από τον όγκο του αίματος, που η καρδιά προωθεί σε κάθε της παλμό και από τον αριθμό των καρδιακών παλμών ανά λεπτό, δηλαδή αυτό, που ονομάζουμε, καρδιακή συχνότητα. Επομένως, η καρδιακή παροχή είναι ίση με το γινόμενο του όγκου παλμού επί την καρδιακή συχνότητα, όπως φαίνεται στον παρακάτω μαθηματικό τύπο:
Καρδιακή Παροχή = Όγκος Παλμού Χ Καρδιακή Συχνότητα
Ο όγκος παλμού διαφέρει ανάλογα με παράγοντες όπως η ηλικία, η φυσική κατάσταση, το σωματικό βάρος και φυσικά το φύλο, ενώ μεταβάλλεται και ανάλογα με τη δραστηριότητα (το αν το άτομο βρίσκεται σε ηρεμία ή κινείται). Κατά μέσο όρο λέμε, πως σε ηρεμία μία φυσιολογική τιμή του όγκου παλμού κυμαίνεται μεταξύ των 55 και 100 ml/λεπτό με μέση τιμή τα 70 ml/λεπτό.
Σε ένα άτομο σε ηρεμία η καρδιακή συχνότητα μετράται περίπου στους 75 παλμούς/ λεπτό, αλλά η τιμή αυτή ενδέχεται να κυμαίνεται μεταξύ των 60 και των 100 παλμών/λεπτό.
Με βάση τους αριθμούς αυτούς υπολογίζεται, πως οι φυσιολογικές τιμές της καρδιακής παροχής κυμαίνονται μεταξύ των 4 και των 8 L/λεπτό με μέση τιμή τα 5,25 L/λεπτό.
Κατά τη διάρκεια της κύησης η καρδιακή συχνότητα αυξάνεται κατά περίπου 15 παλμούς/ λεπτό. Ο όγκος παλμού αυξάνεται κατά 25% με 30% φθάνοντας στο μέγιστο στις 12 με 24 εβδομάδες της κύησης. Ο όγκος παλμού εξάλλου εμφανίζει σημαντική μεταβλητότητα ανάλογα με τη θέση της εγκύου. Έτσι, επί παραδείγματι αυτός μειώνεται μετά τις 20 εβδομάδες κύησης, όταν η γυναίκα βρίσκεται στην ύπτια θέση, πιθανόν γιατί τότε η μήτρα με το βάρος της ασκεί πίεση στα αγγεία της πυέλου παρεμποδίζοντας την επιστροφή του αίματος από τα κάτω άκρα στην καρδιά.
Αφού διαρκούσης της κύησης μεταβάλλεται τόσο ο καρδιακός παλμός, όσο και ο όγκος παλμού, αναλόγως μεταβάλλεται και η καρδιακή παροχή. Η τιμή της αυξάνεται κατά 40% κατά τη διάρκεια της κύησης φθάνοντας στο μέγιστό της μεταξύ των 20 και των 24 εβδομάδων κύησης. Η καρδιακή παροχή παραμένει σε αυτά τα επίπεδα έως και το τέλος της κύησης.
Θα πρέπει να σημειωθεί, πως και η καρδιακή παροχή μεταβάλλεται ανάλογα με τη στάση του σώματος, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τον όγκο παλμού. Συγκεκριμένα, στην ύπτια θέση και μετά τις 20 εβδομάδες κύησης, λόγω της πίεσης, που η μήτρα ασκεί με το βάρος της επί των αγγείων της πυέλου, διαταράσσεται η ροή του αίματος εντός των αγγείων, δια των οποίων το αίμα κινείται από το κάτω τμήμα του σώματος προς την καρδιά. Επομένως, στη στάση αυτή η καρδιακή παροχή μειώνεται.
Διαβάστε ακόμα:
– Πώς η αρτηριακή πίεση επηρεάζεται από την εγκυμοσύνη;
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Adamson DL, Nelson-Piercy C. Managing palpitations and arrhythmias during pregnancy. Heart. 2007 Dec;93(12):1630-6. doi: 10.1136/hrt.2006.098822. PMID: 18003696; PMCID: PMC2095764.
Alan H. DeCherney, Lauren Nathan, «Σύγχρονη Διάγνωση και Θεραπεία στη Μαιευτική και Γυναικολογία», 9η έκδοση, επιστημονική επιμέλεια ελληνικής έκδοσης: Μιχαήλ Α. Μαμόπουλος, Δαυιδ Χ. Ρούσος, 2005
