Ολίγη από ανατομία….
Με τον όρο καρδιαγγειακό σύστημα αναφερόμαστε στην καρδιά και στα αγγεία του σώματος.
Αντιπαρερχόμενοι τον πειρασμό, να μιλήσουμε για την καρδιά ως έδρα των συναισθημάτων και της ποίησης, θα επικεντρωθούμε στη στενά «μηχανική» λειτουργία της καρδιάς…
Η καρδιά είναι κατά βάση μία αντλία, η οποία προωθεί την κυκλοφορία του αίματος σε ένα κλειστό υδραυλικό σύστημα, που είναι το κυκλοφορικό. Το κυκλοφορικό είναι υδραυλικό σύστημα, διότι αποτελείται από σωλήνες (τα αγγεία), μέσα στους οποίους ρέει ένα ρευστό: το αίμα. Το κυκλοφορικό είναι κλειστό υδραυλικό σύστημα, διότι δεν δέχεται υγρό από το εξωτερικό (αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές, αλλά θα κάνουμε αυτήν την παραδοχή προκειμένου να καταλάβουμε, πώς λειτουργεί η καρδιά…).
Ουσιαστικά η καρδιά προωθεί αίμα πλούσιο σε οξυγόνο από τους πνεύμονες στους λοιπούς ιστούς του σώματος, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες τους και αίμα πτωχό σε οξυγόνο από τους ιστούς στους πνεύμονες, προκειμένου αυτό να εμπλουτισθεί σε οξυγόνο. Αυτή η «αέναη» διαδρομή του αίματος συνεχίζεται για όλη μας τη ζωή.
Η καρδιά προωθεί το αίμα χάρη στις συσπάσεις των τοιχωμάτων της και της ύπαρξης βαλβίδων μεταξύ των «διαμερισμάτων», στα οποία αυτή χωρίζεται, που επιτρέπουν τη ροή του αίματος προς μίαν κατεύθυνση και μόνο.
Αν η καρδιά κτυπάει κατά μέσο όρο 80 φορές στο λεπτό, με δεδομένο πως ο χρόνος έχει 525.600 λεπτά και πως το προσδόκιμο επιβίωσης (το πόσο θα ζήσουμε δηλαδή) σε παγκόσμιο επίπεδο είναι περίπου 67,2 έτη (στην Ελλάδα είναι κατά πολύ υψηλότερο), τότε η καρδιά θα κτυπήσει 2.825 εκατομμύρια φορές στη ζωή σας!
Στην παρακάτω εικόνα περιγράφεται σχηματικά η ανατομία της καρδιάς.
Ας αναγνωρίσουμε την ανατομία της:
• Η καρδιά χωρίζεται σε 4 διακριτά διαμερίσματα: 2 Κόλπους (Αριστερό και Δεξιό) και 2 Κοιλίες (Αριστερή και Δεξιά).
• Οι Κόλποι χωρίζονται από τις Κοιλίες με βαλβίδες (Η Τριγλώχινα δεξιά και η Μιτροειδής αριστερά). Οι βαλβίδες αυτές επιτρέπουν τη ροή του αίματος μόνον από τους Κόλπους προς τις Κοιλίες.
• Από τις Κοιλίες ξεκινούν Αρτηρίες (Οι Πνευμονικές δεξιά και η Αορτή αριστερά). Στις εισόδους των αρτηριών αυτών εντοπίζονται βαλβίδες, που επιτρέπουν τη ροή του αίματος μόνον από την Κοιλία προς την Αρτηρία. Να θυμάστε: Οι Αρτηρίες απομακρύνουν το αίμα από την καρδιά!
• Στους Κόλπους καταλήγουν φλέβες (Οι Κοίλες Φλέβες δεξιά και οι Πνευμονικές Φλέβες αριστερά). Οι Κοίλες Φλέβες είναι δύο (άνω και κάτω – εδώ δεν απεικονίζονται). Οι Πνευμονικές Φλέβες είναι δύο (αλλά εδώ δεν απεικονίζονται). Το αίμα ρέει από τις φλέβες προς τους κόλπους. Να θυμάστε: Οι φλέβες φέρνουν το αίμα στην καρδιά!
Ας δούμε πώς κυκλοφορεί το αίμα:
• Από τις Πνευμονικές Φλέβες εισέρχεται στον Αριστερό Κόλπο αίμα προερχόμενο από τους πνεύμονες, το οποίο είναι πλούσιο σε οξυγόνο
• Από τον Αριστερό Κόλπο το οξυγονωμένο αίμα εισέρχεται μέσω της Μιτροειδούς Βαλβίδας στην Αριστερή Κοιλία.
• Το οξυγονωμένο αίμα από την Αριστερή Κοιλία μέσω της Αορτής διανέμεται στους ιστούς.
• Το οξυγονωμένο αίμα, όταν φθάσει στους ιστούς, «αφήνει» σε αυτούς το οξυγόνο και «παίρνει» από αυτούς το Διοξείδιο του Άνθρακα.
• Το αίμα με το Διοξείδιο του Άνθρακα ακολουθεί το φλεβικό σύστημα και καταλήγει στις Κοίλες Φλέβες.
• Από τις Κοίλες Φλέβες εισέρχεται στο Δεξιό Κόλπο.
• Μέσω τις Τριγλώχινας Βαλβίδας το αίμα με το Διοξείδιο του Άνθρακα εισέρχεται στη Δεξιά Κοιλία.
• Από τη Δεξιά Κοιλία, μέσω των Πνευμονικών Αρτηριών, το αίμα μεταφέρεται στους πνεύμονες
• Όταν το αίμα φθάσει στους πνεύμονες «αφήνει» το Διοξείδιο του Άνθρακα, το οποίο και εκλύεται με την εκπνοή και εμπλουτίζεται σε Οξυγόνο, το οποίο προσλαμβάνουμε με την εισπνοή.
• Το πλούσιο σε Οξυγόνο αίμα μέσω των Πνευμονικών Φλεβών εισέρχεται στον Αριστερό Κόλπο και ο κύκλος συνεχίζεται…
Επομένως η καρδιά, θα μπορούσε να πει κανείς πως έχει:
• 2 εισόδους: τις Φλέβες (Κοίλες και Πνευμονικές) από τις οποίες μπαίνει το αίμα σε αυτή
• 2 Κόλπους (κάτι σαν «προθάλαμοι»), που δέχονται αρχικά το αίμα
• 2 Κοιλίες (κάτι σαν «κύρια δωμάτια»), στα οποία το αίμα εισέρχεται μετά
• 2 εξόδους: τις Αρτηρίες (Αορτή και Πνευμονική), που οδηγούν το αίμα έξω από την καρδιά
Αυτή η «σχηματοποίηση» είναι σημαντική για την περιγραφή της των αλλαγών στη λειτουργία της καρδιάς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Πώς αλλάζει η θέση και το μέγεθος της καρδιάς στην εγκυμοσύνη;
Όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα η καρδιά εντοπίζεται εντός του θώρακα πίσω από το στέρνο. Το ανώτερο τμήμα της (η βάση της καρδιάς) εντοπίζεται στο επίπεδο της 3ης πλευράς. Το κατώτερο τμήμα της (η κορυφή της καρδιάς) εντοπίζεται αριστερά του στέρνου (περίπου 8 με 9 εκατοστά από τη μέση γραμμή του στέρνου) μεταξύ της 4ης και της 5ης πλευράς.
Η καρδιά του ενήλικα ζυγίζει μεταξύ των 250 και των 350 γραμμαρίων, ενώ το μέγεθός της – ιδιαίτερα αν πρόκειται για άτομο, που αθλείται τακτικά – είναι συχνά κατά τι μεγαλύτερο. Ο όγκος του αίματος, που περιέχει η καρδιά δεν είναι σταθερός αφού αυτή συνεχώς συστέλλεται και διαστέλλεται. Όταν αυτή βρίσκεται στη μέγιστη διαστολή της και είναι δηλαδή «γεμάτη» αίμα και αμέσως πριν συσταλεί, για να προωθήσει το αίμα, εντός αυτής εντοπίζεται όγκος αίματος ίσος με 130 ml περίπου.
Κατά τη διάρκεια της κύησης και καθώς η μήτρα μεγαλώνει και το διάφραγμα (πρόκειται για τον σχεδόν επίπεδο μυ, που χωρίζει τη θωρακική κοιλότητα από την κοιλιά) ανυψώνεται, η καρδιά μετατοπίζεται προς τα πάνω και προς τα αριστερά. Έτσι και η κορυφή της μετατοπίζεται πλάγια.
Εξάλλου, στην εγκυμοσύνη η χωρητικότητα της καρδιάς αυξάνεται κατά περίπου 70 με 80 ml, ενώ το συνολικό μέγεθος της καρδιάς αυξάνεται κατά 12% περίπου.
Διαβάστε ακόμα:
– Πώς η αρτηριακή πίεση επηρεάζεται από την εγκυμοσύνη;
– Πώς αλλάζει η λειτουργία της καρδιάς στην εγκυμοσύνη;
– Πώς αλλάζει η λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος στην εγκυμοσύνη;
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Alan H. DeCherney, Lauren Nathan, «Σύγχρονη Διάγνωση και Θεραπεία στη Μαιευτική και Γυναικολογία», 9η έκδοση, επιστημονική επιμέλεια ελληνικής έκδοσης: Μιχαήλ Α. Μαμόπουλος, Δαυιδ Χ. Ρούσος, 2005
