Τι είναι η συστροφή ωοθήκης;
Οι ωοθήκες είναι δύο υπόλευκα («λευκωπά») όργανα με σχήμα αμυγδάλου, των οποίων η επιφάνεια παρουσιάζεται ανομοιόμορφη, καθότι φέρουν συνήθως μικρά εξογκώματα. Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα τα όργανα αυτά εντοπίζονται εκατέρωθεν της μήτρας πλησίον των κοιλιακών σαλπιγγικών στομίων, ενώ αποτελούν την έδρα παραγωγής αφενός ωρίμων ωαρίων, τα οποία είναι έτοιμα προς γονιμοποίηση, αφετέρου των ορμονών, που ρυθμίζουν τον κύκλο της γυναίκας.
Στην παρακάτω βλέπουμε μία σχηματική απεικόνιση της ωοθήκης (συγκεκριμένα της δεξιάς ωοθήκης, αλλά τα ίδια ισχύουν και για την αριστερή).
Δύο σύνδεσμοι συγκρατούν τις ωοθήκες στη θέση τους είναι ο ίδιος σύνδεσμος, ο οποίος αρχίζει από τη μήτρα και καταλήγει στην ωοθήκη και ο κρεμαστήρας σύνδεσμος, ο οποίος αρχίζει από την εσωτερική επιφάνεια των οστών της λεκάνης και καταλήγει στην ωοθήκη. Οι σύνδεσμοι αυτοί διατρέχονται από τα αγγεία, που αιματώνουν την ωοθήκη.
Η συστροφή της ωοθήκης απεικονίζεται στο κατώτερο τμήμα της ανωτέρω εικόνας: η ωοθήκη περιστρέφεται περί τον άξονά της, με αποτέλεσμα την συστροφή των συνδέσμων της. Συνεπώς τα αγγεία, που εντοπίζονται εντός αυτών συστρέφονται επίσης. Ως εκ τούτου η ροή του αίματος και της λέμφου εντός των συγκεκριμένων αγγείων παρεμποδίζεται.
Ας δούμε ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης συστροφής της ωοθήκης:
1) Ηλικία
Η μέση ηλικία, στην οποία μία γυναίκα αντιμετωπίζει αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει συστροφή ωοθήκης, είναι τα 28 έτη, ενώ το 70% έως 75% των γυναικών, που θα παρουσιάσουν αυτήν την παθολογία είναι νεώτερες των 30 ετών.
Εντούτοις, το 17% των περιπτώσεων συστροφής της ωοθήκης έχει μάλιστα καταγραφεί σε κορίτσια πριν την εμμηναρχή (πριν την έναρξη της περιόδου δηλαδή) ή σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Στα παιδιά τέλος η συστροφή ωοθήκης είναι σπανιότατη, αλλά έχει καταγραφεί τέτοιο περιστατικό σε νήπιο 2 ετών.
2) Αλλαγές στη δομή των ωοθηκών
Ανατομικές αλλαγές, οι οποίες οδηγούν σε αύξηση του βάρους και του μεγέθους της ωοθήκης, σε κάποιες περιπτώσεις συνδέονται με μετατόπιση των σαλπίγγων. Έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες συστροφής της. Περίπου το 60% των συστροφών λαμβάνουν χώρα επί του δεξιού εξαρτήματος.
Η παρουσία ευμεγεθών μορφωμάτων επί των ωοθηκών προδιαθέτει για συστροφή της ωοθήκης. Τέτοια μορφώματα ενδέχεται να είναι τόσο καλοήθη όσο και κακοήθη και στην παρουσία τους αποδίδεται το 50% με 60% των περιπτώσεων συστροφής της ωοθήκης.
Τα μορφώματα, που συνδέονται με την εκδήλωση συστροφής, έχουν συνήθως διάμετρο υπερβαίνουσα τα 4 έως 6 εκατοστά του μέτρου χωρίς αυτό να σημαίνει, πως συστροφή δεν εμφανίζεται ακόμα και παρουσία μικρότερων όγκων. Οι κύστεις, των ωοθηκών, που συνηθέστερα εμπλέκονται στη συστροφή τους είναι οι δερμοειδείς κύστεις.
Η παρουσία κακοηθών μορφωμάτων είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει συστροφή της ωοθήκης, διότι κατά κανόνα η εμφάνιση κακοήθειας συνδέεται και με την παρουσία συμφύσεων. Με τον όρο συμφύσεις αναφερόμαστε σε κάποιες μεμβράνες, οι οποίες δεν διατρέχονται από αγγεία και εμφανίζονται σε διάφορα μέρη της κοιλιάς και «συγκολλούν» τα διάφορα όργανα μεταξύ τους «ακινητοποιώντας» τα ή – όπως λέμε – καθηλώνοντάς τα.
Συστροφή των ωοθηκών δεν αποκλείεται να εμφανιστεί, ακόμα και αν η δομή τους δεν παρουσιάζει αλλαγές. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό σε νεαρά κορίτσια πριν την εμμηναρχή.
3) Η εγκυμοσύνη
Αλλαγές της δομής των ωοθηκών λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οπότε και καταγράφεται το 20% των περιπτώσεων συστροφής. Περίπου σε 1 στις 1800 εγκυμοσύνες εκδηλώνεται συστροφή ωοθήκης συνήθως μεταξύ της 6ης και της 14ης εβδομάδας της κύησης. Η αυξημένη συχνότητα του φαινομένου αυτού ενδεχομένως να σχετίζεται με την αύξηση του μεγέθους της ωοθήκης, λόγω του ωχρού σωματίου, που εντοπίζεται επ’ αυτής. Το ωχρό σωμάτιο είναι ένας σφαιρικός σχηματισμός, ο οποίος δημιουργείται περί τα μέσα του κύκλου και αν επέλθει κύηση, αυξάνεται σε μέγεθος και παράγει ορμόνες (κυρίως προγεστερόνη) προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του εμβρύου κατά τα πρώτα στάδια της κύησης. Συνήθως εξαφανίζεται μετά τις 14 εβδομάδες κύησης.
Ένας άλλος λόγος, που φαίνεται να σχετίζεται με την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης συστροφής της ωοθήκης κατά την εγκυμοσύνη είναι μία «χαλαρότητα» των ιστών, οι οποίοι συγκρατούν στη θέση τους τις ωοθήκες και τις σάλπιγγες.
4) Επεμβάσεις επί των σαλπίγγων
Η συστροφή ωοθηκών είναι πιο συνηθισμένη μετά από περίδεση των σαλπίγγων. Όταν ο όρος περίδεση αναφέρεται στις σάλπιγγες, τότε περιγράφει το «δέσιμο» των σαλπίγγων. Δια της επέμβασης αυτής οι σάλπιγγες καθίστανται πλέον μη διαβατές. Έτσι παρεμποδίζεται η κίνηση των σπερματοζωαρίων προς το κοιλιακό άκρο της σάλπιγγας και «αποτρέπεται» η συνάντησή τους με το απελευθερωθέν από την ωοθήκη ωάριο, οπότε και η γονιμοποίηση καθίσταται αδύνατη και επιτυγχάνεται «μόνιμη» αντισύλληψη. Ο όρος «απολίνωση» είναι συνώνυμος με τον όρο περίδεση.
5) Η εξωσωματική γονιμοποίηση
Γυναίκες, οι οποίες υποβάλλονται σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης έχουν κάπως περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν συστροφή των ωοθηκών κατά τη διαδικασία ωοθηκικής διέγερσης. Τότε κατά κανόνα αυξάνεται το μέγεθός των ωοθηκών. Η διέγερση των ωοθηκών επιτυγχάνεται δια της χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής, προκειμένου να επιτευχθεί η παραγωγή του μεγίστου δυνατού αριθμού ωρίμων ωαρίων, έτοιμων προς γονιμοποίηση.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
