Ας θυμηθούμε λίγα για την ανατομία του μαστού…
Όπως μπορούμε να δούμε και στην παρακάτω εικόνα, ο μαστός εσωτερικά καταλαμβάνεται κατά κύριο λόγο από το μαστικό (ή μαζικό) αδένα και από λιπώδη ιστό, ενώ εντοπίζονται και σημαντικές ποσότητες συνδετικού ιστού. Ο συνδετικός ιστός παρεμβάλλεται μεταξύ των εσωτερικών δομών του μαστού, στις οποίες και παρέχει στήριξη. Η αναλογία λιπώδους και συνδετικού ιστού καθορίζουν την πυκνότητα και τη «σφριγηλότητα» των μαστών.
Ο μαστικός αδένας είναι το όργανο, που παράγει το γάλα κατά το θηλασμό. Ανατομικά εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στο άνω και έξω τεταρτημόριο του μαστού. Ο μαστικός αδένας αποτελείται από λοβούς. Οι λοβοί είναι συνήθως από 10 έως 15 τον αριθμό. Από κάθε λοβό ξεκινάει ένας λεπτός σωλήνας, που ονομάζεται γαλακτοφόρος πόρος, ο οποίος καταλήγει στη θηλή. Δια των γαλακτοφόρων πόρων το γάλα φτάνει στη θηλή.
Τι είναι οι ινοκυστικές αλλαγές του μαστού;
Οι ινοκυστικές αλλαγές του μαστού είναι μία κλινική οντότητα, που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μορφωμάτων στο μαστό, τα οποία είναι περίπου σφαιρικά, ενώ ενίοτε βρίσκονται τόσο κοντά μεταξύ τους, που δίνουν την αίσθηση «χαντρών από κομπολόι».
Τα μορφώματα αυτά εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στο άνω και έξω τεταρτημόριο αμφοτέρων των μαστών και στην ψηλάφηση είναι ελαστικά «σαν σφαίρες από καουτσούκ».
Πόσο συχνά εντοπίζονται ινοκυστικές αλλαγές των μαστών;
Η κατάσταση αυτή είναι εξαιρετικά συνηθισμένη. Είναι μάλιστα τόσο συνηθισμένη, που έχει πια πρακτικά «εγκαταλειφθεί» η παλαιότερη ορολογία, δια της οποίας την περιγράφαμε, δηλαδή «ινοκυστική μαστοπάθεια», που προκαλούσε συνειρμούς με παθολογική κατάσταση και έχει αντικατασταθεί από τον όρο «ινοκυστικές αλλαγές». Πλέον δεν θεωρείται παθολογία.
Οι ινοκυστικές αλλαγές είναι εξαιρετικά συνηθισμένες σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ των 20 και των 50 ετών. Στο συγκεκριμένο ηλικιακό φάσμα η κατάσταση αυτή διαγιγνώσκεται έως και στο 50% των γυναικών.
Μετά την εμμηνόπαυση πάντως σπανίως εντοπίζονται ινοκυστικές αλλαγές στους μαστούς, εκτός αν λαμβάνεται θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
Φαίνεται, πως η αυξημένη κατανάλωση οινοπνευματωδών αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισής της κατά κύριο λόγο σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ των 18 και 22 ετών.
Γιατί εμφανίζονται οι ινοκυστικές αλλαγές στους μαστούς;
Οι λόγοι εμφάνισης των αλλαγών αυτών δεν έχουν προς το παρόν τουλάχιστον διασαφηνισθεί. Εντούτοις, έχει διατυπωθεί η άποψη, πως στους μηχανισμούς δημιουργίας των χαρακτηριστικών ψηλαφητών μορφωμάτων, ίσως να εμπλέκεται η δράση των οιστρογόνων.
Ποια είναι τα συμπτώματα των ινοκυστικών αλλαγών;
Συχνά η εμφάνιση ινοκυστικών αλλαγών στο μαστό δεν συνδέεται με κανενός είδους συμπτωματολογία.
Κάποιες όμως γυναίκες αναφέρουν πόνο στο στήθος (μαστωδυνία), ο οποίος εντοπίζεται κυρίως στο άνω και έξω τεταρτημόριο αμφοτέρων των μαστών. Το άλγος αυτό είναι εντονότερο λίγο πριν την περίοδο. Δεν είναι σπάνιο η γυναίκα να αναφέρει σταδιακά αυξανόμενη ένταση του άλγους από τα μέσα του κύκλου και έπειτα. Το άλγος αυτό περιορίζεται σημαντικά αφού ξεκινήσει η έμμηνος ρύση.
Από τα μέσα του κύκλου κι έπειτα εξάλλου τα ψηλαφητά μορφώματα δεν αποκλείεται να εμφανίσουν προοδευτική αύξηση και σε ό,τι αφορά το μέγεθός τους, ενώ επανέρχονται στο αρχικό τους μέγεθος μετά την αρχή της εμμηνορρυσίας. Κατά το διάστημα αυτό η γυναίκα, που φέρει ινοκυστικές αλλαγές στους μαστούς της αναφέρει και προοδευτικά εντεινόμενη αίσθηση πληρότητας των μαστών (μαστοί «πρησμένοι»), καθώς και αίσθημα βάρους σε αυτούς.
Σε κάποιες περιπτώσεις η ένταση των συμπτωμάτων παρουσιάζει απότομη αύξηση μετά την ηλικία των 30 ετών και ξανά μετά την ηλικία των 35 ετών.
Υπό διερεύνηση είναι και η θεωρία, πως η κατανάλωση καφεΐνης καθιστά τη μασταλγία, που συνδέεται με τις ινοκυστικές αλλαγές, πιο ενοχλητική.
Πώς γίνεται η διάγνωση των ινοκυστικών αλλαγών του μαστού;
Η διάγνωση ξεκινά από την ψηλάφηση των μαστών. Η ίδια η γυναίκα ή ο θεράπων ιατρός εντοπίζουν κατά τη διαδικασία αυτή τα χαρακτηριστικά μορφώματα.
Στη συνέχεια ανάλογα με την ηλικία και το ιστορικό της γυναίκας γίνεται σύσταση για υποβολή της σε μαστογραφία, αλλά και σε υπερηχογράφημα μαστών. Θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι το υπερηχογράφημα στην περίπτωση εντοπισμού ινοκυστικών αλλαγών θεωρείται απαραίτητο, καθότι η εξέταση αυτή είναι κατά κανόνα ακριβέστερη από τη μαστογραφία, όσον αφορά την εκτίμηση στερεών μορφωμάτων, αλλά και το διαχωρισμό μεταξύ των μορφωμάτων αυτών και κύστεων.
Αν κριθεί σκόπιμο ο περαιτέρω έλεγχος ενδέχεται να περιλάβει τη βιοψία ή τη δια λεπτής βελόνης και υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση λήψη δείγματος από το εντοπισθέν μόρφωμα.
Οι ινοκυστικές αλλαγές έχουν σχέση με τον καρκίνο του μαστού;
Οι ινοκυστικές αλλαγές είναι κατά κανόνα καλοήθεις και δεν υπάρχουν μελέτες, που να καταδεικνύουν, ότι οι γυναίκες, που φέρουν τις αλλαγές αυτές στους μαστούς τους διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν καρκίνο του μαστού.
Πότε θα πρέπει να συμβουλευθώ τον ιατρό μου αν ψηλαφήσω κάτι στο μαστό;
Η απάντηση το ερώτημα αυτό είναι «εύκολη» και μπορεί ευθέως να δοθεί: άμεσα!
Το επείγον είναι να γίνουν εντός συντόμου χρονικού διαστήματος οι εξετάσεις, που θα κριθούν σκόπιμες, προκειμένου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο καρκίνου του μαστού.
Ο ιατρός σας επιπροσθέτως θα σας συστήσει και μέτρα αντιμετώπισης της ενοχλητικής μαστωδυνίας, που συνδέεται με την παρουσία ινοκυστικών αλλαγών, όπως:
• Λήψη κοινών αναλγητικών
• Χρήση στηθοδέσμου, που να παρέχει πρόσθετη στήριξη
• Μείωση της κατανάλωσης αλατιού, που αυξάνει την κατακράτηση υγρών
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
